Στο προηγούμενο άρθρο για τον κοινωνιολόγο-εγκληματολόγο Μάρβιν Γιουτζίν Βόλφγκανγκ (Marvin Eugene Wolfgang) εξετάσαμε την πορεία του στον χώρο της εγκληματολογία: είδαμε ότι βραβεύτηκε πολλές φορές για τα επιτεύγματα του στον κλάδο της εγκληματολογίας, ότι συνεργάστηκε με άλλα σπουδαία ονόματα του αντικειμένου, ότι προσκλήθηκε από πανεπιστήμια από όλον τον κόσμο για να διδάξει και, τέλος, ότι οι έρευνες του και τα αποτελέσματα αυτών έθεσαν τις βάσεις για πολλά εγκληματολογικά αντικείμενα που χρησιμοποιούμε σήμερα.
Ο Βόλφγκανγκ έγραψε πολλά βιβλία και επιστημονικά άρθρα. Τέσσερα από τα βιβλία του θεωρούνται τα σημαντικότερα, με το περιεχόμενο τους να αποτελεί σπουδαία ανακάλυψη της εποχής. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε περιληπτικά αυτά τα έργα.
Μοτίβα στην εγκληματική ανθρωποκτονία (Patterns in criminal homicide)
Ο Βόλφγκανγκ δημιούργησε το πρώτο ολοκληρωμένο σύνολο δεδομένων για τις ανθρωποκτονίες. Ήταν μία μακράς κλίμακας ανάλυση η οποία δημοσιεύτηκε το 1958. Αυτό που την κάνει ακόμα πιο εντυπωσιακή είναι ότι έγινε σε μία περίοδο που δεν υπήρχαν υπολογιστές για ευρεία χρήση.
Στην ανάλυση του, ο Βόλφγκανγκ πήρε 588 ανθρωποκτονίες που διαπράχτηκαν στη Φιλαδέλφεια, ανάμεσα στα έτη 1948 και 1952. Η μελέτη είχε ως σκοπό να εξετάσει τη σχέση μεταξύ δράστη και θύματος πιο σχολαστικά από ό,τι γινόταν μέχρι τότε. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατέρριψαν τη μέχρι τότε ισχύουσα πεποίθηση ότι ο δράστης είναι συνήθως άγνωστος, καθώς σε πάνω από τις μισές υποθέσεις και ο δράστης και το θύμα ανήκαν στον ίδιο οικογενειακό ή φιλικό κύκλο.
Επίσης ανέλυσε τις σχέσεις θύματος και δράστη στο πλαίσιο του φύλου και της φυλής. Διαπίστωσε ότι τα ποσοστά των ανδρών και των Αφροαμερικάνων που είχαν διαπράξει ανθρωποκτονία ήταν αρκετά μεγαλύτερα από των άλλων, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις ο δράστη και το θύμα ανήκαν στην ίδια φυλή. Ακόμα είδε ότι μόνο το 6% των υποθέσεων παρέμενε άλυτο.
Ο Βόλφγκανγκ είναι επίσης ο πρώτος που συστήνει τον όρο «θύμα που προκάλεσε το έγκλημα» (victim precipitation). Το θύμα στη συγκεκριμένη περίπτωση προκαλεί ευθέως μέσα από τις πράξεις του τον δράστη να τελέσει το έγκλημα, δηλαδή παίζει άμεσο ρόλο. Ο ρόλος του σύμφωνα με τον Βόλφγκανγκ είναι ότι πριν τελεστεί η ανθρωποκτονία το θύμα είναι ο πρώτος που άσκησε σωματική βία ενάντια στον δράστη. Διαπίστωσε ότι περίπου στο 25% των υποθέσεων του ήταν το «θύμα που προκάλεσε το έγκλημα» (victim precipitation).
Μέσα από την ανάλυση του, ο Βόλφγκανγκ ήταν ο πρώτος που κατέγραψε εμπειρικά και τον ρόλο της κατανάλωσης αλκοόλ στην ανθρωποκτονία. Στα 2/3 των υποθέσεων που εξέτασε, ο δράστης, το θύμα ή και οι δύο είχαν καταναλώσει αλκοόλ πριν το γεγονός λάβει μέρος.
Η μέτρηση της παραβατικότητας
Ο Βόλφγκανγκ έκρινε τις μέχρι τότε στατιστικές που απλά περιείχαν τα ποσοστά της παραβατικότητας και εγκληματικότητας και τίποτα άλλο ως ανεπαρκή. Αυτό που του κίνησε την περιέργεια ήταν το πώς η κοινωνία αντιλαμβάνεται τα διαφορετικά εγκλήματα και τη σοβαρότητα τους. Έτσι, επιχείρησε ο ίδιος να δημιουργήσει έναν πίνακα κατηγοριοποίησης των διαφορετικών εγκλημάτων από το λιγότερο σοβαρό έως το πιο σοβαρό, με βάση την άποψη της κοινωνίας.
Ο Βόλφγκανγκ ρώτησε 699 άτομα για 141 διαφορετικά αδικήματα και ύστερα πέρασε τα ευρήματα από στατιστική ανάλυση. Η κλίμακα ξεκινούσε από το 1 και έφτανε έως το 26, με το 1 να αντιπροσωπεύει τα λιγότερο σημαντικά αδικήματα, όπως κλοπή χρηματικών ποσών κάτω των είκοσι ευρώ και το 26 την ανθρωποκτονία.
Η ίδια έρευνα εφαρμόστηκε και σε άλλες χώρες. Ενδιαφέρουσα παρατήρηση είναι ότι τα ευρήματα ποίκιλλαν, η οποία οδήγησε στο συμπέρασμα ότι οι πολιτισμικές διαφορές επηρεάζουν την αντίληψη της εκάστοτε κοινωνίας για το έγκλημα και τη σοβαρότητα του. Σε κάποιες χώρες, η κλίμακα μέτρησης έφτανε σε μικρότερους αριθμούς, όπως το 8, πράγμα που σημαίνει ότι η διάκριση μεταξύ των σοβαρών και μη σοβαρών εγκλημάτων γινόταν πιο δύσκολη.
Η υποκουλτούρα της βίας
Το ενδιαφέρον για την υποκουλτούρα της βίας ξεκίνησε με τη συνεργασία του Βόλφγκανγκ και του Φράνκο Φερρακούτι (Franco Ferracuti) σε μία έρευνα στο Πουέρτο Ρίκο. Η θεωρία της υποκουλτούρας της βίας επιχειρεί να εξηγήσει την προέλευση της βίας. Ο Βόλφγκανγκ, επηρεασμένος από τις μελέτες του Τόρστεν Σέλιν, επιχειρεί να συνεχίσει τη θεωρία του μέντορα του.
Η θεωρία των Βόλφγκανγκ και Φερρακούτι προέρχεται από μία κοινωνιολογική ανάλυση του εγκλήματος που ισχυρίζεται πως το έγκλημα μετριάζεται από τους ψυχολογικούς παράγοντες.
Η θεωρία της υποκουλτούρας της βίας μάς λέει ότι μέσα στην κάθε κοινωνία υπάρχουν διαφορετικές ομάδες ανθρώπων, που παρόλο που είναι επηρεασμένοι όλοι τους από την ίδια κοινωνία, ως ομάδα έχουν κτίσει τα δικά τους ιδανικά και πιστεύω, δηλαδή έχει δημιουργηθεί μια υποκουλτούρα. Όταν ένα άτομο εισάγεται σε μια ομάδα η οποία θεωρεί φυσιολογική τη χρήση της βίας, αυτό το άτομο θα επηρεαστεί και θα αρχίσει να γίνεται και αυτό βίαιο. Παράδειγμα για τα παραπάνω αποτελούν οι διαφορετικές και βίαιες υποκουλτούρες που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια των πολέμων.
Οι Βόλφγκανγκ και Φεrρακούτι έγραψαν το βιβλίο «Η υποκουλτούρα της βίας» για το θέμα αυτό, εξηγώντας τη θεωρία και αναφέροντας συγκεκριμένες υποθέσεις.
Μία μακροχρόνια εγκληματολογική μελέτη (Delinquency in a Birth Cohort)
Ο Βόλφγκανγκ διεξήγαγε την πρώτη μακροχρόνια έρευνα της παραβατικότητας και εγκληματικότητας σε μεγάλο επίπεδο. Για την έρευνά του πήρε ως δείγμα 10.000 αγόρια γεννημένα στη Φιλαδέλφεια το 1945 και χρησιμοποιώντας ως πηγές τα σχολεία, την αστυνομία, και τα δικαστήρια, παρακολούθησε την πορεία της ζωής τους ως την ηλικία των δεκαοχτώ ετών. Η μελέτη αυτή υποστηρίχθηκε από τα σχολεία της Φιλαδέλφειας και την αστυνομία, και χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.
Στην έρευνα συνεισέφεραν δεκαπέντε μεταπτυχιακοί φοιτητές, αρκετοί συνάδελφοι και μέλη από το Κέντρο Σέλιν. Μέχρι τότε οι σχετικές με την παραβατικότητα και την εγκληματικότητα έρευνες ακολουθούσαν τη μέθοδο της εγκάρσιας μελέτης (cross-sectional study), δηλαδή γίνονταν σε ένα ορισμένο δείγμα μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή .
Τα αποτελέσματα της έρευνάς του ήταν ότι το 67% των αγοριών δεν είχε καμία σύλληψη, το 30% είχε τουλάχιστον μία σύλληψη, ενώ το 6% είχε συλληφθεί περισσότερες από πέντε φορές. Αυτό το μικρό ποσοστό ονομάζεται χρόνιοι παραβάτες (chronic offenders) και είναι αυτοί που γεμίζουν το μεγαλύτερο ποσοστό της εγκληματικότητας της κάθε περιοχής – στη μελέτη του Βόλφγκανγκ, συγκεκριμένα, το 50%.
Ο Βόλφγκανγκ συνέχισε τη μελέτη αυτή έως τον θάνατο του, το 1998. Πήρε περίπου το 10% των αγοριών που είχε ξεκινήσει αρχικά την έρευνα και ακολούθησε την πορεία τους μέχρι την ηλικία των τριάντα.
Τα τέσσερα έργα που είδαμε παραπάνω ενέπνευσαν πολλούς, όχι μόνο του κλάδου, να τα εφαρμόσουν και να τα αναπτύξουν περαιτέρω σε διάφορες δικές τους μελέτες. Όποιος θελήσει να ασχοληθεί με το ερευνητικό πεδίο, σίγουρα αξίζει να διαβάσει για τον Μάρβιν Γιουτζίν Βόλφγκανγκ.
Ηλεκτρονικές πηγές
- Robert A. Silverman, Marvin Eugene Wolfgang, 14 November 1924 · 12 April 1998, πηγή: Proceedings of the American Philosophical Society , Dec., 2004, Vol. 148, No. 4 (Dec., 2004), pp. 547-554, εκδόθηκε από: American Philosophical Society στο JSTOR
