Επιβάτες σε ευρωπαϊκά αεροδρόμια, λιμάνια και χερσαία σύνορα ενδέχεται να αντιμετωπίσουν καθυστερήσεις, καθώς στις 12 Οκτωβρίου τίθεται σε εφαρμογή ένα νέο σύστημα ασφαλείας με καταγραφή δακτυλικών αποτυπωμάτων, το οποίο θα αντικαταστήσει τις παραδοσιακές σφραγίδες διαβατηρίων.
Οι αρχές θα αρχίσουν να συλλέγουν βιομετρικές φωτογραφίες και δακτυλικά αποτυπώματα από άτομα που εισέρχονται ή εξέρχονται από τις χώρες της Ζώνης Σένγκεν, καθώς το πολυαναμενόμενο και επανειλημμένα καθυστερημένο Σύστημα Εισόδου–Εξόδου (Entry-Exit System/EES) θα τεθεί σταδιακά σε λειτουργία μέσα στους επόμενους έξι μήνες.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), το νέο σύστημα αποσκοπεί στον εντοπισμό ατόμων που παραμένουν πέραν της προβλεπόμενης διάρκειας της βίζας τους, καθώς το υφιστάμενο σύστημα χειροκίνητης σφράγισης διαβατηρίων δεν επιτρέπει τον αυτόματο εντοπισμό όσων υπερβαίνουν το δικαίωμα παραμονής.
Το μέτρο θα εφαρμοστεί από τις 29 χώρες της Ζώνης Σένγκεν, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και τέσσερις μη μέλη της ΕΕ—η Ελβετία, η Ισλανδία, η Νορβηγία και το Λίχτενσταϊν.
Ποιες χώρες επηρεάζονται
Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και εκτός ΕΕ και Ζώνης Σένγκεν, θα επηρεαστεί. Οι ταξιδιώτες που χρησιμοποιούν τη Σήραγγα της Μάγχης ή τα πλοία θα υπόκεινται σε ελέγχους στα σύνορα στην Αγγλία, ενώ όσοι φθάνουν αεροπορικώς από το Ηνωμένο Βασίλειο προς την ηπειρωτική Ευρώπη θα περνούν τους ελέγχους στα τοπικά αεροδρόμια.
Οι νέοι έλεγχοι δεν θα ισχύουν για άτομα που διαθέτουν διαβατήρια, άδειες παραμονής ή βίζες για παραμονή άνω των 90 ημερών σε οποιαδήποτε από τις 29 χώρες της Ζώνης Σένγκεν. Οι υπήκοοι του Μονακό, της Ανδόρας, του Αγίου Μαρίνου και του Βατικανού εξαιρούνται επίσης.
Τα παιδιά κάτω των 12 ετών θα φωτογραφίζονται, αλλά δεν θα δίνουν δακτυλικά αποτυπώματα, ενώ όσα είναι άνω των 12 θα πρέπει να παρέχουν τέσσερα δακτυλικά αποτυπώματα, τα οποία θα αποθηκεύονται για τέσσερα χρόνια σε κεντρική βάση δεδομένων της ΕΕ που διαχειρίζεται ο οργανισμός eu-LISA, υπεύθυνος για τα πληροφοριακά συστήματα στους τομείς δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων.
Η Ιρλανδία και η Κύπρος, αν και μέλη της ΕΕ, δεν ανήκουν στη Ζώνη Σένγκεν και επομένως δεν θα επηρεαστούν. Οι επιβάτες προς και από τις χώρες αυτές θα συνεχίσουν να λαμβάνουν σφραγίδες διαβατηρίων.
Σταδιακή εφαρμογή
Το νέο σύστημα είχε εγκριθεί ήδη από το 2017, αλλά η εφαρμογή του καθυστέρησε επανειλημμένα λόγω ανησυχιών ότι τα πληροφοριακά συστήματα δεν ήταν έτοιμα και ότι οι ταξιδιωτικές ροές θα διαταράσσονταν. Τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και οι σιδηροδρομικοί σταθμοί χρειάστηκε να εγκαταστήσουν νέο εξοπλισμό για τη διενέργεια των ελέγχων.
Οι συμμετέχουσες χώρες συμφώνησαν να εφαρμόσουν το νέο σύστημα σταδιακά μέσα στους επόμενους έξι μήνες, ώστε να είναι πλήρως λειτουργικό έως τις 10 Απριλίου 2026.
Το σύστημα λειτουργεί παρόμοια με τις ηλεκτρονικές πύλες (e-gates) που υπάρχουν εδώ και χρόνια σε πολλά αεροδρόμια, ωστόσο οι αρχές αναμένουν πιθανές διαμαρτυρίες επιβατών για καθυστερήσεις, καθώς η αρχική καταχώριση των βιομετρικών δεδομένων θα απαιτεί περισσότερο χρόνο από τους επόμενους ελέγχους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε σε ανακοίνωση της 8ης Οκτωβρίου ότι το EES αποτελεί μέρος των δράσεων στο πλαίσιο της Ένωσης Ασφαλείας (Security Union) και συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για την Ασφάλεια και της Ευρωπαϊκής Ατζέντας για τη Μετανάστευση, ιδίως όσον αφορά τη διαχείριση των συνόρων και την πρόληψη του διασυνοριακού εγκλήματος και της τρομοκρατίας.
Η ίδια ανακοίνωση πρόσθετε ότι τα νέα μέτρα θα επιτρέψουν «ευρύτερη χρήση των αυτόματων ελέγχων συνόρων και των συστημάτων αυτοεξυπηρέτησης, τα οποία είναι ταχύτερα και πιο άνετα για τους επιβάτες». Οι χώρες θα ξεκινήσουν την εφαρμογή των ελέγχων σε επιλεγμένα συνοριακά περάσματα ή για συγκεκριμένες κατηγορίες ταξιδιωτών.
Η Γερμανία θα ξεκινήσει τους βιομετρικούς ελέγχους στο αεροδρόμιο του Ντίσελντορφ στις 12 Οκτωβρίου, ακολουθούμενη από τα αεροδρόμια Φρανκφούρτης και Μονάχου, και στη συνέχεια από λιμάνια και άλλα περάσματα. Η Ολλανδία θα αρχίσει το νέο σύστημα στα λιμάνια IJmuiden και Eemshaven, ενώ στο μεγαλύτερο αεροδρόμιό της, το Σίπχολ του Άμστερνταμ, οι έλεγχοι θα ξεκινήσουν στις 3 Νοεμβρίου.
Πιθανές καθυστερήσεις
Σε σημεία όπου οι έλεγχοι διαβατηρίων πραγματοποιούνται μέσα στα οχήματα, το νέο σύστημα απαιτεί οι ταξιδιώτες να σταθμεύουν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους και να εξέρχονται από το όχημά τους για να ολοκληρώσουν τον έλεγχο — διαδικασία που, σύμφωνα με την Eurotunnel, θα διαρκεί περίπου δύο λεπτά ανά επιβάτη.
Η Eurotunnel θα ξεκινήσει αρχικά ελέγχους μόνο για οδηγούς φορτηγών, με στόχο να επεκτείνει σταδιακά το σύστημα και στους υπόλοιπους επιβάτες γύρω στα Χριστούγεννα, ώστε να αποφευχθούν σοβαρές καθυστερήσεις από μια αιφνίδια μετάβαση στο νέο καθεστώς.
Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Getlink, Γιαν Λερρίς, ανέφερε ότι οι επιβάτες δεν θα παρατηρήσουν καθυστερήσεις, καθώς η εισαγωγή του EES θα γίνει σταδιακά, προσθέτοντας πως οι αρχές θα μπορούν να αναστέλλουν προσωρινά τους ελέγχους αν οι χρόνοι επεξεργασίας αυξηθούν υπερβολικά.
Παρά τις διαβεβαιώσεις αυτές, η βρετανική κυβέρνηση συνέστησε στους ταξιδιώτες να υπολογίζουν περισσότερο χρόνο στα ταξίδια τους καθώς το νέο σύστημα εδραιώνεται, ενώ η Ένωση Οδικών Μεταφορών της Βρετανίας (Road Haulage Association) προειδοποίησε για πιθανές καθυστερήσεις σε ώρες αιχμής.
Στο λιμάνι του Ντόβερ, στο τερματικό της Eurotunnel στο Φόλκστοουν, καθώς και στον σιδηροδρομικό σταθμό Eurostar του Λονδίνου St Pancras, η εγγραφή στο EES θα απαιτείται κατά την αναχώρηση από το Ηνωμένο Βασίλειο, υπό την εποπτεία Γάλλων συνοριακών υπαλλήλων. Οι ταξιδιώτες που φτάνουν στον προορισμό τους δεν θα χρειάζεται να επαναλάβουν τον έλεγχο μέχρι την επόμενη αναχώρησή τους.
Οι τερματικοί σταθμοί της Eurostar θα διαθέτουν περίπτερα πριν από το check-in, όπου οι επιβάτες θα απαντούν σε ερωτήσεις όπως αν έχουν κάνει κράτηση διαμονής, αν διαθέτουν εισιτήριο επιστροφής και αν έχουν επαρκή οικονομικά μέσα για τη διαμονή τους. Όσοι απαντήσουν «όχι» σε κάποια από αυτές τις ερωτήσεις θα παραπέμπονται σε συνοριακό υπάλληλο. Το σύστημα θα ξεκινήσει αρχικά με τους επιβάτες επιχειρηματικής θέσης.
Οι ταξιδιώτες θα ερωτώνται επίσης αν διαθέτουν ταξιδιωτική ασφάλιση, αν και αυτό δεν αποτελεί νομική προϋπόθεση για την είσοδο σε χώρες της Ζώνης Σένγκεν.
Το EES αποτελεί προπομπό ενός ακόμη πιο εξελιγμένου συστήματος, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης και Άδειας Ταξιδίου (European Travel Information and Authorisation System – ETIAS), το οποίο θα απαιτεί από πολίτες εκτός της Ζώνης Σένγκεν να καταβάλλουν τέλος πριν από το ταξίδι τους.
Της Rachel Roberts
