Υπάρχει μια όμορφη στιγμή στην «Επιστροφή του Βασιλιά» του Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν που τονίζει ένα βασικό, επαναλαμβανόμενο μοτίβο σε όλη την τριλογία του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών»: Στα βαθύτερα, πιο σκοτεινά άδυτα της απελπισίας, η ελπίδα μπορεί ακόμα να βρεθεί.
Αφού έσωσε τον Φρόντο από τα νύχια των Ορκ στον Πύργο του Κίριθ Ούνγκολ, ο Σάμγουαϊζ ξεκινά το αργό ταξίδι προς το Βουνό του Χαμού για να βοηθήσει στην καταστροφή του Δαχτυλιδιού της Δύναμης. Ο Φρόντο, έχοντας χάσει το σωματικό και ψυχικό του σθένος για να συνεχίσει το οδοιπορικό, καταρρέει.
Εκείνη τη στιγμή, ο Σαμ κοιτάζει προς τον ουρανό και βλέπει τα σύννεφα να χωρίζουν και ένα φωτεινό αστέρι να αποκαλύπτεται: «Η ομορφιά του σκίρτησε την καρδιά του, καθώς κοίταζε ψηλά από την εγκαταλελειμμένη γη, και η ελπίδα επέστρεψε σ’ αυτόν. Γιατί σαν μια άτρακτος, καθαρή και κρύα, τον διαπέρασε η σκέψη ότι τελικά η Σκιά ήταν μόνο ένα μικρό και περαστικό πράγμα: υπήρχε φως και υψηλή ομορφιά, παντοτινά, πέρα από την εμβέλειά της».
Αυτή η λαμπερή μεταφορά φαίνεται να έχει εξαφανιστεί από τις τρέχουσες συζητήσεις γύρω από το αριστούργημα του Τόλκιν. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τη σύγχρονη κατάσταση που επικρατεί σε μεγάλο μέρος του κόσμου, καθίσταται όλο και πιο αναγκαία η έκθεση των καθολικών θετικών αρετών που τονίζουν τα βιβλία μέσω των αφηγηματικών μέσων του ταξιδιού του ήρωα, του μύθου και της λαογραφίας.
Οι θαυμαστές υπερασπίζονται τα «Δαχτυλίδια»
Πρόσφατα, ο «Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» βρέθηκε στο επίκεντρο διαδικτυακών συζητήσεων μετά τη δημοσιοποίηση από τα Amazon Studios ενός σύντομου τρέιλερ της επερχόμενης σειράς «Τα Δαχτυλίδια της Δύναμης». Σχεδόν αμέσως, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά με οργισμένες αντιδράσεις οπαδών που αντικρούστηκαν από τη «δημοσιογραφική» υπεράσπιση του στούντιο.
Ένα καυστικό άρθρο κατά των αντιδράσεων έρχεται από την εφημερίδα Milwaukee Independent με τίτλο «A Non-White Fantasy World: Tolkien’s ‘The Rings of Power’ Is No Less Authentic With a Cast of Black Characters». Ο αδιάκοπος καταιγισμός αβάσιμων κατηγοριών του άρθρου αποσκοπεί στο να απονομιμοποιήσει τις αντιδράσεις των θαυμαστών και παραγνωρίζει την πηγή της απογοήτευσης που δεν προέρχεται συγκεκριμένα από το κάστινγκ, αλλά από τον κακό χειρισμό και την έλλειψη σεβασμού προς το πρωτότυπο κείμενο.
Σε αρκετές εσωτερικές συνεντεύξεις και ανακληθέντα διαφημιστικά βίντεο από την Amazon φαίνεται να δίνεται έμφαση στην ατμόσφαιρα -αλλά όχι στο ηρωικό ταξίδι για τη διάλυση της τυραννίας και τη διατήρηση των χαμένων αξιών και της κουλτούρας ενός πολιτισμού. Αντίθετα, όπως δήλωσε η παραγωγός της σειράς Λίντσεϊ Γουέμπερ στο «Vanity Fair»: «Μας φάνηκε φυσικό ότι μια διασκευή του έργου του Τόλκιν θα αντανακλούσε το πώς μοιάζει πραγματικά ο κόσμος».
Η δύναμη του «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών» έγκειται περισσότερο στον οικουμενικό αγώνα κατά της τυραννίας που απειλεί την αρμονία μιας φυλής που έχει καταβροχθιστεί από την απληστία και την εξουσία. Μέσα στην αφήγηση, οι μύθοι, οι θρύλοι και ο πολιτισμός της φυλής απειλούνται από ένα παντοδύναμο κακό. Το βάρος αυτού του αγώνα φορτώνεται στους απίθανους ώμους δύο μικρών χόμπιτ: Φρόντο και Σαμ.
Μέσα από αυτό το ηρωικό ταξίδι, το κοινό βιώνει όχι μόνο την οικουμενική πάλη μεταξύ καλού και κακού αλλά και τη μικτή πολιτιστική ιστορία της Μέσης Γης. Η ιστορία αυτή παρουσιάζει μια ποικιλία αποτυχιών, τραγωδιών και ηρωικών επιτυχιών που παραδειγματίζουν την αέναη επαναδιαπραγμάτευση του καλού και του κακού ως έναν κυκλικό τροχό, που αξίζει να ξαναδιηγηθεί και να επανεξεταστεί.
Στην «Συντροφιά του Δαχτυλιδιού», ο Φρόντο παίρνει το δαχτυλίδι του Μπίλμπο και θρηνεί που του έχουν συμβεί τόσο επικίνδυνα πράγματα. Ο Γκάνταλφ τον καθησυχάζει λέγοντας: «Το ίδιο και εγώ … και το ίδιο και όλοι όσοι ζουν για να δουν τέτοιες εποχές. Αλλά αυτό δεν είναι δική τους επιλογή. Το μόνο που πρέπει να αποφασίσουμε εμείς είναι τι θα κάνουμε με τον χρόνο που μας δίνεται». Αυτή η ομιλία, μία από τις πολλές ελπιδοφόρες στιγμές, τονίζει τις επαναλαμβανόμενες στιγμές σε όλη την ιστορία που πρέπει να αντιμετωπίσουν οι απρόθυμοι. Ωστόσο, πολλοί στέκονται στο ύψος των περιστάσεων -όπως ο Φρόντο και ο Σαμ- και συγκεντρώνουν το σθένος να ανατρέψουν μια τέτοιου είδους τυραννία.
Μύθος, πολιτισμός και αφηγηματική οικοδόμηση του κόσμου
Έχουν δημοσιευτεί αμέτρητα ακαδημαϊκά άρθρα και βιβλία σχετικά με τις επιρροές του Τόλκιν για τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Η προσπάθειά του να αποτυπώσει μια μυθολογία για την Αγγλία και τον λαό της τον κάνει να δανειστεί από σκανδιναβικούς, ευρωπαϊκούς, ελληνικούς και ρωμαϊκούς μύθους. Αυτές οι ιστορίες, συνυφασμένες με τον εκτεταμένο αφηγηματικό κόσμο, καθιερώνουν μια ιδιαίτερα ικανοποιητική αναγνωστική εμπειρία. Η ιστορία και οι αγώνες της Μέσης Γης συναντώνται κατά διαστήματα από το κοινό μέσα από ποιήματα και τραγούδια που αποθεώνονται σε διάφορες στιγμές. Δεν βοηθούν μόνο στη δόμηση και τη θεμελίωση του κόσμου του Τόλκιν, αλλά δημιουργούν επίσης βαθύτατους χαρακτήρες και τόνο.
Καθ’ όλη τη διάρκεια των τριών βιβλίων, υπάρχει ένα συντριπτικό ύφος αγώνα, απώλειας και παρακμής. Τα ξωτικά -που βρίσκονται στη Μέση Γη εδώ και χιλιάδες χρόνια- φεύγουν μαζικά- τα κάποτε σπουδαία ορυχεία της Μόριας των νάνων είναι εγκαταλελειμμένα και έρημα- και οι αρχαίοι Εντ λυπούνται για την απώλεια των Εντ-συζύγων τους.
Αυτό το μοτίβο της πολιτιστικής οπισθοδρόμησης γίνεται αισθητό στο τοπίο της Μέσης Γης και βιώνεται επίσης μέσα από τις προφορικές παραδόσεις του τραγουδιού, της ποίησης και της αφήγησης μύθων. Οι ιστορίες τραγωδίας, για κάποτε σπουδαίους βασιλιάδες και βασίλεια, είναι όλες συνυφασμένες με τα ίδια τα θεμέλια της αφήγησης, γεγονός που προσδίδει στον κύριο αγώνα βαθύτατο βάρος και δύναμη.
Η παρακμή και η αποτυχία των εποχών που προηγήθηκαν των περισσότερων πρωταγωνιστών είναι το βάρος που όλοι τους σηκώνουν τώρα. Είναι ένα οδυνηρό μάθημα για κάθε γενιά που διαβάζει τη σειρά, και μια υπενθύμιση για να γιορτάζουμε στις κοινές κληρονομιές που συνδέουν πολιτισμούς και κοινωνίες ή να αντιμετωπίζουμε ενδεχομένως το σκοτάδι που ευδοκιμεί στην πολιτιστική παρακμή και τη σήψη.
Αυτή η οδυνηρή υπενθύμιση χτυπάει τις καρδιές των θαυμαστών του Τόλκιν που επικρίνουν τη σειρά της Amazon. Γι’ αυτούς, «Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών» είναι κάτι περισσότερο από μια εταιρική αρπαχτή για να εξαργυρωθεί η επιτυχία του είδους της φαντασίας και να εκθειάσει σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα.
Αντίθετα, είναι μια μυθική αναδιήγηση της ιστορίας, του πολιτισμού και των παραδόσεων που πρέπει να έχει απήχηση σε όλη την ανθρωπότητα. Το ταξίδι του ήρωα που αναγκάζει κάποιον από την άνεση της υπάρχουσας κατάστασης να αντιμετωπίσει τις αντιξοότητες και να επιστρέψει αλλαγμένος είναι μια ιστορία που ξεπερνά τη φυλή και το χρώμα του δέρματος. Είναι οικουμενική για το ανθρώπινο πνεύμα.
Το επικίνδυνο οδοιπορικό του Φρόντο και του Σαμ στη Μέση Γη προς το Βουνό του Χαμού τους αναγκάζει να αφήσουν την άνετη ζωή στο Σάιρ και να αντιμετωπίσουν τον αληθινό αγώνα και την τυραννία για να υπερασπιστούν όλα όσα αγαπούν.
Είναι μια ιστορία θρύλου, πολιτισμού, μύθου, φιλίας, ηθικής υποχρέωσης και θριάμβου του καλού επί του κακού. Η εστίαση αποκλειστικά στο επιφανειακό στοιχείο «φαντασίας» και η συρραφή του με τους σύγχρονους πολιτιστικούς πολέμους ήταν το σοβαρό σφάλμα της Amazon και η κοινότητα των θαυμαστών τους καθιστά υπεύθυνους.
