Οι Καναδοί ενδέχεται σύντομα να καταναλώνουν προϊόντα που προέρχονται από κλωνοποιημένα ζώα, χωρίς να το γνωρίζουν, καθώς το υπουργείο Υγείας του Καναδά κινείται προς την κατάργηση της υποχρεωτικής σήμανσης.
Το υπουργείο πρότεινε πέρυσι να αφαιρέσει τα τρόφιμα που προέρχονται από βοοειδή και χοίρους κλωνοποιημένους μέσω της μεθόδου μεταφοράς πυρήνα σωματικού κυττάρου (Somatic Cell Nuclear Transfer – SCNT) – καθώς και τους απογόνους τους – από τη λίστα των «νέων τροφίμων». Η απόφαση βασίστηκε στη διαπίστωση επιστημονικής επιτροπής ότι τα συγκεκριμένα τρόφιμα είναι «το ίδιο ασφαλή με εκείνα που προέρχονται από ζώα παραδοσιακής εκτροφής».
Ο αποκλεισμός αυτών των τροφίμων από την κατηγορία των «νέων τροφίμων» σημαίνει ότι πλέον δεν θα απαιτείται υποχρεωτική αξιολόγηση ασφαλείας πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά ούτε θα είναι απαραίτητη η υποβολή λεπτομερών στοιχείων προς τον υπουργό Υγείας, όπως προβλέπεται από τον Κανονισμό Τροφίμων και Φαρμάκων του Καναδά.
Στην αναθεωρημένη πολιτική που δημοσιεύθηκε στις 26 Μαρτίου 2024, το υπουργείο ανέφερε ότι, βάσει των επιστημονικών συμπερασμάτων, «η Διεύθυνση Τροφίμων του υπουργείου Υγείας του Καναδά καθόρισε πως αυτά τα τρόφιμα θα πρέπει να ρυθμίζονται με τον ίδιο τρόπο όπως τα προϊόντα από ζώα παραδοσιακής εκτροφής».
Κατά συνέπεια, τα τρόφιμα που προέρχονται από κλωνοποιημένα βοοειδή και χοίρους μέσω SCNT, καθώς και οι απόγονοί τους, «δεν θα θεωρούνται πλέον νέα τρόφιμα και, επομένως, δεν θα υπόκεινται πλέον σε υποχρεωτική σήμανση πριν από την κυκλοφορία τους στην αγορά».
Η κλωνοποίηση ζώων είναι μια διαδικασία δημιουργίας γενετικού «διδύμου» ενός αρχικού ζώου. Δημιουργείται έμβρυο με την αντικατάσταση του πυρήνα ενός απύρηνου ωαρίου με τον πυρήνα ενός σωματικού (μη αναπαραγωγικού) κυττάρου άλλου ζώου. Το έμβρυο μεταφέρεται σε παρένθετη μητέρα, όπου αναπτύσσεται έως τη γέννηση.
Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας του Καναδά, οι κτηνοτρόφοι χρησιμοποιούν την κλωνοποίηση για να αναπαράγουν ζώα με επιθυμητά χαρακτηριστικά, όπως ανθεκτικότητα σε ασθένειες ή υψηλή ποιότητα κρέατος και γάλακτος.
Δεν είναι σαφές αν η νέα πολιτική έχει ήδη τεθεί σε ισχύ, αφού τα τρόφιμα αυτά δεν θα χρειάζονται πλέον ειδική σήμανση. Η ανακοίνωση του υπουργείου Υγείας του Καναδά της 26ης Μαρτίου 2024 δεν ανέφερε ημερομηνία εφαρμογής.
Το υπουργείο επιβεβαίωσε ότι έλαβε σχετικό ερώτημα από την εφημερίδα The Epoch Times, αλλά δεν είχε απαντήσει μέχρι τη δημοσίευση του άρθρου. Σε δημόσια ανακοίνωση της 14ης Ιουνίου 2024, το υπουργείο ανέφερε ότι η αναθεωρημένη πολιτική θα τεθεί σε ισχύ το φθινόπωρο του 2024, εφόσον δεν προκύψουν νέα επιστημονικά δεδομένα. Η δημόσια διαβούλευση πραγματοποιήθηκε μεταξύ 26 Μαρτίου και 25 Μαΐου 2024.
Η αλλαγή πολιτικής αφορά μόνο τρόφιμα που προέρχονται από κλωνοποιημένα βοοειδή και χοίρους. Τα τρόφιμα που προέρχονται από άλλα κλωνοποιημένα ζώα, όπως κατσίκες και πρόβατα, θα εξακολουθούν να θεωρούνται «νέα».
Η Λούσυ Σάρρατ (Lucy Sharratt), συντονίστρια του Καναδικού Δικτύου Δράσης για τη Βιοτεχνολογία (Canadian Biotechnology Action Network – CBAN) που αντιτίθεται στην αλλαγή πολιτικής, ανέφερε στην Epoch Times ότι το δίκτυο πληροφορήθηκε πως το υπουργείο Υγείας του Καναδά σκοπεύει να δημοσιεύσει εντός του μήνα μια έκθεση με τα αποτελέσματα της διαβούλευσης, μαζί με το τελικό κείμενο της πολιτικής.
Φόβοι για το κλωνοποιημένο κρέας
Το CBAN είχε εκδώσει πέρυσι κοινή επιστολή με τις οργανώσεις Vigilance OGM και The Non-GMO Project, χαρακτηρίζοντας την πρόταση να αφαιρεθεί το κλωνοποιημένο κρέας από τη λίστα των «νέων τροφίμων» ως «πρόωρη και αχρείαστη».
Οι οργανώσεις εξέφρασαν την ανησυχία τους για τα κενά στην επιστημονική έρευνα σχετικά με τις τεχνολογίες κλωνοποίησης, για τους πιθανούς κινδύνους στην ανθρώπινη υγεία από την κατανάλωση κλωνοποιημένου κρέατος, καθώς και για την έλλειψη διαφάνειας που, όπως υποστηρίζουν, θα προκύψει εάν δεν απαιτείται πλέον αξιολόγηση ασφαλείας και ενημέρωση πριν από την κυκλοφορία.
Οι οργανώσεις επεσήμαναν ότι, όπως αναφέρεται και στη σχετική επιστημονική γνωμοδότηση, τα προβλήματα υγείας των ζώων που σχετίζονται με την κλωνοποίηση SCNT – όπως η χαμηλή αναπαραγωγική επιτυχία, οι αλλοιωμένες τιμές βάρους γέννησης και τα αυξημένα ποσοστά ανεπάρκειας οργάνων – «δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως».
Σύμφωνα με τις οργανώσεις, η αβεβαιότητα αυτή απαιτεί συνεχή εποπτεία και κρατική παρακολούθηση, τουλάχιστον.
Οι κλωνοποιημένοι οργανισμοί μέσω SCNT και οι απόγονοί τους θεωρούνται «νέοι ζώντες οργανισμοί» βάσει του Νόμου για την Προστασία του Περιβάλλοντος του Καναδά, και υπόκεινται σε διαδικασίες αξιολόγησης πριν από την παραγωγή ή την εισαγωγή, σύμφωνα με τους Κανονισμούς Ειδοποίησης Νέων Ουσιών.
Το υπουργείο Υγείας του Καναδά είχε αναφέρει πέρυσι ότι συνεργάζεται με το υπουργείο Περιβάλλοντος για να προτείνει την εξαίρεση των κλωνοποιημένων βοοειδών και χοίρων από τις παραπάνω απαιτήσεις.
Η θέση του υπουργείου
Το υπουργείο Υγείας του Καναδά είχε χαρακτηρίσει για πρώτη φορά τα τρόφιμα από κλωνοποιημένα ζώα ως «νέα τρόφιμα» το 2003, σημειώνοντας ότι τότε η τεχνολογία βρισκόταν ακόμη σε πειραματικό στάδιο και οι επιπτώσεις της στην ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων ήταν άγνωστες.
Από το ίδιο έτος, το υπουργείο συνεργάστηκε με άλλες ομοσπονδιακές υπηρεσίες, όπως το Agriculture and Agri-Food Canada, την Canadian Food Inspection Agency και το υπουργείο Περιβάλλοντος, για να συλλέξει και να αξιολογήσει επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια των κλώνων βοοειδών και χοίρων.
Οι υπηρεσίες δημοσίευσαν τον Νοέμβριο του 2023 επιστημονική γνωμοδότηση για τις επιπτώσεις της κλωνοποίησης στην ασφάλεια τροφίμων και ζωοτροφών, στην υγεία των ζώων και στο περιβάλλον. Το έγγραφο κατέληγε ότι τα κλωνοποιημένα ζώα, οι απόγονοί τους και τα προϊόντα που προέρχονται από αυτά «δεν διαφέρουν» από τα ζώα φυσικής αναπαραγωγής.
Σύμφωνα με το κείμενο, «η τεχνολογία SCNT στις υγιείς αγέλες βοοειδών και χοίρων στον Καναδά δεν αναμένεται να επιφέρει επιπτώσεις ως προς την ασφάλεια τροφίμων και ζωοτροφών, την υγεία των ζώων και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον – συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας – και τις έμμεσες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, σε σχέση με τα ζώα παραδοσιακής εκτροφής».
Η έκθεση αναγνώριζε, ωστόσο, ότι οι κλώνοι παρουσιάζουν «υψηλότερα ποσοστά» γενετικών ανωμαλιών, δυσμορφιών και επιπλοκών εγκυμοσύνης σε σχέση με τα ζώα φυσικής εκτροφής, αλλά ότι αυτά τα προβλήματα «δεν εμφανίζονται» στους απογόνους των κλωνοποιημένων βοοειδών και χοίρων.
Παρότι υπάρχει «περιορισμένη εμπειρική βάση» σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια των τροφίμων από κλωνοποιημένα ζώα προχωρημένης ηλικίας, η έκθεση τόνιζε ότι δεν αναμένονται ανησυχητικά δεδομένα για την περίπτωση των βοοειδών και χοίρων.
Η επιστημονική γνωμοδότηση προοριζόταν να αποτελέσει τη βάση για την αναθεώρηση ή την ανάπτυξη νέων πολιτικών με επιστημονική τεκμηρίωση, ενώ τα ζητήματα που δεν σχετίζονται με την επιστήμη – όπως οι ηθικές ή εμπορικές επιπτώσεις – θα εξεταστούν ξεχωριστά.
Στην πρόταση πολιτικής του 2024, το υπουργείο Υγείας του Καναδά διευκρίνισε ότι η απόφαση να αντιμετωπίζονται τα προϊόντα από κλωνοποιημένα βοοειδή και χοίρους όπως τα συμβατικά τρόφιμα βασίζεται στα πορίσματα της επιστημονικής γνωμοδότησης. Εάν η αλλαγή εφαρμοστεί, οι παραγωγοί, οι μεταποιητές και οι εισαγωγείς θα είναι υπεύθυνοι να διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα τους συμμορφώνονται με την ισχύουσα νομοθεσία.
Η καναδική εταιρεία χοιρινού duBreton προειδοποίησε για τις επιπτώσεις των επερχόμενων αλλαγών, τονίζοντας ότι η κατάργηση της υποχρεωτικής σήμανσης θα μειώσει τη διαφάνεια για τους καταναλωτές.
Ο διευθύνων σύμβουλος Βενσάν Μπρετόν (Vincent Breton) δήλωσε σε δελτίο Τύπου της 3ης Νοεμβρίου ότι οι καταναλωτές «έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν οι ίδιοι», προσθέτοντας ότι «η αλλαγή στον ορισμό του νέου τροφίμου σημαίνει πως, εκτός εάν ένα προϊόν φέρει την ένδειξη ‘βιολογικό’, δεν υπάρχει τρόπος να ξεχωρίσει κανείς ποια εμπορικά σήματα υποστηρίζουν την κλωνοποίηση ζώων και ποια όχι».
Κατέληξε λέγοντας πως «ο κόσμος θέλει, και δικαιούται να το γνωρίζει».
