Γεννημένος ανήμερα Χριστουγέννων του 1642 στο Γούλστχορπ Μάνορ, πρόωρος και ασθενικός, ο Ισαάκ Νεύτων έμαθε νωρίς την απώλεια: ο πατέρας του είχε πεθάνει πριν ο ίδιος γεννηθεί και η μητέρα του τον άφησε στους παππούδες του όταν ξαναπαντρεύτηκε. Η εγκατάλειψη τον σημάδεψε. Χρόνια αργότερα, σε μια λίστα «αμαρτιών» από τα παιδικά του χρόνια, παραδέχεται πως είχε απειλήσει να κάψει «τη μητέρα και τον πατριό» μαζί με το σπίτι. Από μικρός προτιμούσε να φτιάχνει μηχανισμούς παρά να κάνει φίλους – ένα προμήνυμα για τον ακούραστο εφευρέτη που έμελλε να γίνει.
Στο Γυμνάσιο King’s School άφησε την υπογραφή του σ’ ένα περβάζι· στο Κέιμπριτζ συνέχισε να αμφισβητεί τους αρχαίους. Στο σημειωματάριό του έγραψε στα λατινικά:
«Ο Πλάτων είναι φίλος μου, ο Αριστοτέλης είναι φίλος μου, αλλά ο καλύτερος φίλος μου είναι η αλήθεια.»
Τα «χρόνια της πανούκλας» που γέννησαν ιδέες
Στα 1665–1667, η βουβωνική πανώλη έκλεισε το πανεπιστήμιο. Επιστρέφοντας στο πατρικό, ο Νεύτων έκανε άλματα: με πρίσμα έδειξε ότι το λευκό φως είναι φάσμα χρωμάτων, κατασκεύασε ανακλαστικό τηλεσκόπιο, φτάνοντας να πιέσει με βελόνα το «λάκκο» του ματιού του για να κατανοήσει την όραση. Δίπλα στο σπίτι, μια μηλιά τού έδωσε την αφορμή να αναρωτηθεί: «Μπορεί η ίδια δύναμη που ρίχνει το μήλο να κρατά και τη Σελήνη;»
Ο θρύλος λέει ότι το μήλο τον χτύπησε στο κεφάλι· αποδείξεις δεν υπάρχουν, η ιδέα όμως άλλαξε την κατανόησή μας για το σύμπαν.
Την εποχή εκείνη διαμόρφωσε και τα θεμέλια του λογισμού. Όταν ο Γκότφριντ Λάιμπνιτς δημοσίευσε το 1684, ξέσπασε διαμάχη για την «πατρότητα». Πολλοί ιστορικοί σήμερα συμφωνούν ότι οι δύο άντρες έφτασαν ανεξάρτητα στις ίδιες ιδέες – αλλά ο μυστικοπαθής Νεύτων είχε κρατήσει τις δικές του στο συρτάρι, απεχθανόμενος τη δημόσια κριτική.
Το έργο που άλλαξε τον κόσμο
Το 1687, εκδίδει τα Mathematical Principles of Natural Philosophy (τα γνωστά Principia). Εκεί διατυπώνει τον νόμο της παγκόσμιας έλξης και τους τρεις περίφημους νόμους της κίνησης – ένα σύστημα που από τους πλανήτες μέχρι τα αυτοκίνητα εξηγεί πώς και γιατί κινούνται τα σώματα.
Οι τρεις νόμοι εν συντομία:
1. Αδράνεια: Ένα σώμα παραμένει όπως είναι (σε ηρεμία ή ομαλή κίνηση) αν δεν ασκηθεί πάνω του δύναμη.
2. Δύναμη = μάζα × επιτάχυνση: Όσο μεγαλύτερη η μάζα, τόσο περισσότερη δύναμη χρειάζεται.
3. Δράση–Αντίδραση: Κάθε δράση γεννά ίση και αντίθετη αντίδραση (σκεφτείτε τον πίδακα καυσαερίων που ωθεί έναν πύραυλο προς τα πάνω).
Παρά το ακαδημαϊκό του κύρος (Λουκασιανός καθηγητής στα 20κάτι του), δεν ήταν δάσκαλος με ζήλο· λέγεται πως κάποτε δίδαξε σε άδεια αίθουσα. Το πάθος του ήταν η έρευνα – συχνά σε σημείο που ξεχνούσε να φάει.
Ο θεολόγος που προέβλεψε το 2060
Λιγότερο γνωστό είναι ότι ο Νεύτων έγραψε πολύ περισσότερα για τη θεολογία απ’ ό,τι για την επιστήμη. Μελετούσε τη Βίβλο ως «κώδικα» της φύσης και υπολόγισε ότι η Αποκάλυψη θα ερχόταν το 2060 – με την επιφύλαξη ότι ίσως αργότερα, όχι όμως νωρίτερα. Τα θεολογικά του χειρόγραφα πουλήθηκαν το 1936 από τον Sotheby’s και κατέληξαν στο κράτος του Ισραήλ: 7.500 σελίδες. Οι απόψεις του ήταν ανορθόδοξες (απόρριψη του δόγματος της Τριάδας), ενώ στο Κοινοβούλιο – όπου εξελέγη δύο σύντομες φορές – λέγεται πως το μόνο που καταγράφηκε στα πρακτικά ήταν μια παράκλησή του να κλείσει ένα παράθυρο.
Ο αλχημιστής και η σκοτεινή νύχτα της ψυχής
Για 25 χρόνια μελετούσε μυστικά αλχημεία, αναζητώντας διαδικασίες «μεταστοιχείωσης» μετάλλων και τη θρυλική φιλοσοφική λίθο. Μετά θάνατον, ανάλυση μιας τούφας μαλλιών του έδειξε υψηλά επίπεδα υδραργύρου – πιθανή εξήγηση για την κατάρρευσή του το 1693: αϋπνία, καταθλιπτικά επεισόδια και παρανοϊκές επιστολές σε φίλους. Λίγο αργότερα, εγκαταλείπει το Κέιμπριτζ.
Ο «σερίφης» του νομίσματος
Το 1696 μετακομίζει στο Λονδίνο ως επόπτης (κι έπειτα ως διευθυντής) του Βασιλικού Νομισματοκοπείου. Σε μια εποχή που τα νομίσματα «κουρεύονταν» και παραχαράσσονταν, ο Νεύτων έβαλε επιστημονική ακρίβεια στη νομισματοκοπία κι έκανε σκληρές διώξεις: κάποιοι κατέληξαν στην αγχόνη. Η δίψα του για έλεγχο εμφανίζεται και στη διαμάχη με τον Ρόμπερτ Χουκ, τον οποίο κατηγόρησε ότι διεκδικούσε την ιδέα της βαρύτητας· αργότερα κατηγορήθηκε ο ίδιος ότι, ως πρόεδρος της Βασιλικής Εταιρείας, «εξαφάνισε» το μοναδικό πορτρέτο του Χουκ.
Το 1705, η βασίλισσα Άννα τον έχρισε ιππότη: Sir Isaac Newton. Παρέμεινε μοναχικός, αφοσιωμένος στη φήμη του και στο έργο του, χωρίς να παντρευτεί ποτέ. Πέθανε στον ύπνο του στις 20 Μαρτίου 1727 και ενταφιάστηκε στο Αββαείο του Ουεστμίνστερ. Στον τάφο του αναγράφεται: «Εδώ κείται ό,τι ήταν θνητό του Ισαάκ Νεύτωνα».
