Εξωτερικά η Κίνα παρουσιάζει εικόνα ασταμάτητης στρατιωτικής ανόδου: αεροπλανοφόρα που πλέουν στον Ειρηνικό, νέας γενιάς μαχητικά stealth, πυρηνικό οπλοστάσιο που αυξάνεται με εκατοντάδες κεφαλές ετησίως. Όμως πίσω από τη βιτρίνα της υπεροχής, το εσωτερικό του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA) βράζει.
Η εξαφάνιση του στρατηγού Χε Γουεϊντόνγκ, ενός από τους πιο υψηλόβαθμους αξιωματικούς της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής( CMC), και η εκδίωξη του ναυάρχου Μιάο Χούα για «σοβαρές παραβιάσεις πειθαρχίας», – ο οποίος υπήρξε επικεφαλής του τμήματος της πολιτικής εργασίας στην Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή, γεγονός που τον καθιστούσε υπεύθυνο για την ιδεολογία και την αφοσίωση εντός των ενόπλων δυνάμεων – αποκάλυψαν ότι ακόμη και οι άνθρωποι που ο ίδιος ο Σι Τζινπίνγκ προώθησε βρίσκονται πλέον στο στόχαστρο. Δύο πρώην υπουργοί άμυνας- επικεφαλής της πυραυλικής δύναμης του PLA, η οποία είναι υπεύθυνη για τους πυραύλους και το πυρηνικό οπλοστάσιο – οι Λι Σανγκφού και Βέι Φενγκχέ, επίσης εκκαθαρίστηκαν. Αρκετοί από τους συνεργάτες τους από τον στρατό και το τμήμα προμηθειών εξοπλισμού απολύθηκαν επίσης. Ο Σι δεν διστάζει να θυσιάσει συνεργάτες και συμμάχους του, όταν διακρίνει την παραμικρή πιθανότητα απώλειας ελέγχου.
Από την εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ, ο στρατός έχει χρησιμεύσει όχι μόνο ως μαχητική δύναμη αλλά παράλληλα και ως μοχλός πολιτικού ελέγχου για τους Κινέζους ηγέτες. Ο Σι επαίνεσε τον στρατό για την υποστήριξή του στην ηγεσία του κόμματος κατά την καταστολή των διαδηλώσεων υπέρ της δημοκρατίας το 1989 στην πλατεία Τιενανμέν, σύμφωνα με ομιλίες του που δημοσιεύθηκαν το 2019.
Αυτές οι εκκαθαρίσεις δεν είναι μεμονωμένα περιστατικά. Αποτελούν μέρος μιας συνεχιζόμενης «εσωτερικής εκκαθάρισης» που έχει πλήξει δεκάδες ανώτερους αξιωματικούς. Η διαφθορά είναι υπαρκτή, ιδίως σε τομείς όπως οι πυραυλικές δυνάμεις και η προμήθεια όπλων, αλλά λειτουργεί και ως πρόσχημα για να ξεριζώσει ο Σι κάθε ίχνος ανεξαρτησίας.
Το Πεκίνο επιθυμεί να παρουσιάσει μια εικόνα ισχύος και σταθερότητας στην παγκόσμια σκηνή. Οι εκκαθαρίσεις κινδυνεύουν να διαταράξουν αυτήν την εικόνα, αν και σε μια εποχή που η παγκόσμια προσοχή επικεντρώνεται στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, οι αλλαγές σε ανώτερο προσωπικό στον στρατό της Κίνας ενδέχεται να τραβήξουν λιγότερο την προσοχή.
Νέοι κανονισμοί: Ολοκληρωτικός πολιτικός έλεγχος στον PLA
Μέσα σε αυτή την καταιγίδα ερευνών, η Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή (CMC) παρουσίασε τον Ιούλιο νέους Στρατιωτικούς Κανονισμούς που στοχεύουν στη «σθεναρή προώθηση των καλών παραδόσεων» και την «πλήρη εξάλειψη των τοξικών επιρροών».
Στις 19 Αυγούστου, η εφημερίδα του Κινεζικού Στρατού δημοσίευσε ένα επίσημο σχόλιο για τους νέους Στρατιωτικούς Κανονισμούς, τονίζοντας ότι ενσωματώνουν την «κινεζική μαρξιστική στρατιωτική θεωρία και πρακτική»
Μετά από αρκετά σκάνδαλα διαφθοράς που έγιναν πρωτοσέλιδα σε εθνικό επίπεδο, αυτό το αναθεωρημένο σύνολο στρατιωτικών κανονισμών υπογραμμίζει μια σημαντική μετατόπιση στο ιδεολογικό και επιχειρησιακό πλαίσιο του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (PLA).
Ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός δεν ήταν ποτέ πολιτικά ανεξάρτητος. Περιγράφεται όχι απλώς ως εθνική αμυντική δύναμη αλλά ως η ένοπλη πτέρυγα του ΚΚΚ.
Στην πράξη, οι κανονισμοί αυτοί μετατρέπουν τον PLA σε απόλυτο πολιτικό εργαλείο:
Ενισχυμένος ρόλος πολιτικών επιτρόπων: Οι επίτροποι αποκτούν εξουσία όχι μόνο στην ιδεολογική εκπαίδευση, αλλά και στις στρατιωτικές αποφάσεις, ελέγχοντας την πίστη των αξιωματικών στο κόμμα.
Υποχρεωτικές συνεδρίες μελέτης: Κάθε μονάδα οφείλει να μελετά τη «Σκέψη του Σι Τζινπίνγκ για τον Σοσιαλισμό με Κινεζικά Χαρακτηριστικά».
Προαγωγές με πολιτικά κριτήρια: Οι στρατιωτικοί δεν αρκεί να έχουν τεχνικές δεξιότητες, αλλά πρέπει να αποδεικνύουν ακλόνητη πίστη στο Κομουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ).
Μηχανισμοί παρακολούθησης και καταγγελιών: Δημιουργούνται συστήματα για την ανώνυμη αναφορά «λανθασμένων ιδεολογικών τάσεων» και την πειθαρχική εξόντωση όσων δεν ευθυγραμμίζονται.
Με άλλα λόγια, το σύνθημα του Μάο ότι «το κόμμα διοικεί το όπλο» θεσμοθετείται με ακόμη πιο αυστηρούς όρους.
Το κόμμα στοχεύει στην αποτροπή της διαφωνίας εντός των τάξεων ενισχύοντας την πολιτική αφοσίωση διασφαλίζοντας τη συνοχή κατά τη διάρκεια πιθανών συγκρούσεων και ευθυγραμμίζοντας τους στρατιωτικούς στόχους με τους ευρύτερους εθνικούς στόχους.
Οι αλλαγές αυτές καταδεικνύουν ότι ο PLA διαφέρει από τους συμβατικούς στρατούς στις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Στην Κίνα, ο στρατός δεν είναι ουδέτερος θεσμός αλλά πολιτικό εργαλείο, γεγονός που επηρεάζει ενδεχομένως τον τρόπο που ο PLA αλληλοεπιδρά με ξένους ομολόγους του, συμμετέχει σε κοινές ασκήσεις και ανταποκρίνεται στους διεθνείς κανόνες.
Οι αναθεωρημένοι στρατιωτικοί κανόνες της Κίνας αντιπροσωπεύουν μια αποφασιστική κίνηση για την ενσωμάτωση της πολιτικής συνείδησης σε κάθε επίπεδο των ενόπλων δυνάμεων.
Από τη διαφθορά στον τρόμο
Οι νέες ρυθμίσεις δεν αντιμετωπίζουν απλώς τη διαφθορά – την οποία το ίδιο το καθεστώς τροφοδότησε για δεκαετίες – αλλά την αξιοποιούν για να επιβληθεί ένας μηχανισμός φόβου. Κάθε στρατηγός γνωρίζει ότι η παραμικρή «παράβαση» μπορεί να τον εξαφανίσει. Το μήνυμα είναι σαφές: η απόλυτη πίστη στον Σι υπερισχύει της επαγγελματικής ικανότητας.
Αυτό το κλίμα τρομοκρατίας υπονομεύει τον ίδιο τον PLA: μειώνει την εμπιστοσύνη μεταξύ των διοικητών, διαταράσσει τη λειτουργία και οδηγεί σε έναν στρατό όπου όλοι ενδιαφέρονται να επιβιώσουν πολιτικά αντί να αριστεύσουν στρατιωτικά. Οι υποψήφιοι με ισχυρά κομματικά διαπιστευτήρια μπορεί να ευνοηθούν, ενώ όσοι έχουν απολιτικές ή μεταρρυθμιστικές τάσεις θα παραγκωνιστούν ή και ακόμα θα τιμωρηθούν.
Ο Σι και το όραμα της παγκόσμιας κυριαρχίας
Παρά το χάος, ο Σι Τζινπίνγκ παραμένει προσηλωμένος στον στόχο του 2027: έναν PLA «σύγχρονο, έτοιμο για μάχη και πλήρως υποταγμένο στο κόμμα». Η επέτειος των 100 χρόνων του PLA συνδέεται με τον χρονικό ορίζοντα για πιθανή επίθεση στην Ταϊβάν, την οποία το Πεκίνο διεκδικεί ως έδαφός του.
Αν και οι εκκαθαρίσεις έχουν επιβραδύνει τον εκσυγχρονισμό, οι αναλυτές προειδοποιούν: αν ο Σι νιώσει ότι απειλείται η κυριαρχία του ή ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να δοκιμάσει τη Δύση, θα στείλει τον στρατό στη μάχη, ανεξάρτητα από τις εσωτερικές αδυναμίες.
Ο στρατιωτικός εκσυγχρονισμός της Κίνας είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τις πολιτικές του φιλοδοξίες.
Η εικόνα είναι ξεκάθαρη, ο κινεζικός στρατός δεν είναι μια ανεξάρτητη δύναμη, αλλά το προσωπικό όργανο εξουσίας του Σι Τζινπίνγκ. Η διαφθορά δεν εξαλείφεται, χρησιμοποιείται ως όπλο. Οι στρατηγοί δεν προάγονται για τις ικανότητες τους, αλλά για την αφοσίωσή τους στο κόμμα και στον ίδιο τον Σι.
Κάτω από την επιφάνεια της στρατιωτικής ισχύος, η πραγματικότητα είναι μια καχυποψία και αυταρχικός έλεγχος. Και αυτό το μείγμα, αντί να αποδυναμώνει, μπορεί να καταστήσει το καθεστώς πιο απρόβλεπτο και επικίνδυνο για την περιοχή, αλλά και για ολόκληρο τον κόσμο.
