Ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραΐσι και ο Σύρος ομόλογός του, Μπασάρ αλ Άσαντ, υπέγραψαν συμφωνία «στρατηγικής συνεργασίας» στη Δαμασκό στις 3 Μαΐου, κατά τη διάρκεια του πρώτου ταξιδιού στη Συρία ενός Ιρανού αρχηγού κράτους από το 2011.
Ο Ραΐσι συνοδεύεται στη διήμερη επίσκεψη από υψηλόβαθμη αντιπροσωπεία που περιλαμβάνει τους Ιρανούς υπουργούς Εξωτερικών, Άμυνας, Ενέργειας και Τηλεπικοινωνιών.
Λίγο μετά την άφιξη του Ραΐσι, οι δύο ηγέτες είχαν συνομιλίες στην ολομέλεια του προεδρικού μεγάρου του Άσαντ στη Δαμασκό, σύμφωνα με το συριακό πρακτορείο ειδήσεων SANA.
«Οι σχέσεις Συρίας-Ιράν παρέμειναν σταθερές παρά τις σοβαρές πολιτικές προκλήσεις και τις προκλήσεις ασφαλείας που κατέκλυσαν τη Μέση Ανατολή», ανέφερε το SANA ότι ο Άσαντ δήλωσε κατά τη συνάντηση.
Ο Ραΐσι απάντησε λέγοντας ότι η Συρία «ξεπέρασε όλες αυτές τις δυσκολίες και πέτυχε τη νίκη, παρά τις απειλές και τις κυρώσεις που σας επιβλήθηκαν».
Σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων, οι δύο ηγέτες υπέγραψαν σειρά διμερών συμφωνιών, μεταξύ των οποίων και μία για «μακροπρόθεσμη στρατηγική συνεργασία» μεταξύ των δύο χωρών.
Η Συρία εξακολουθεί να βρίσκεται υπό «κατοχή»
Κατά τα πρώτα χρόνια της συριακής σύγκρουσης, μεγάλο μέρος της χώρας βρέθηκε υπό την κυριαρχία «επαναστατικών» ομάδων -η Δαμασκός τους αποκαλεί «τρομοκράτες»- που υποστηρίζονται από τη Δύση, την Τουρκία και τα αραβικά κράτη του Κόλπου.
Αλλά από το 2015, η συριακή κυβέρνηση, με τη βοήθεια της Ρωσίας και του Ιράν, κατάφερε να επανακτήσει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους του συριακού εδάφους.
Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι τοπικοί σύμμαχοί τους -οι αυτοαποκαλούμενες «Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις»- εξακολουθούν να διατηρούν μια σημαντική στρατιωτική παρουσία στη βορειοανατολική Συρία.
Σύμφωνα με την Ουάσινγκτον, αυτή η στρατιωτική παρουσία, η οποία περιλαμβάνει περίπου 900 στρατιώτες των ΗΠΑ, είναι απαραίτητη για να αποτραπεί η αναζωπύρωση της τρομοκρατικής ομάδας ISIS.
Το ISIS, που λέγεται ότι είναι παρακλάδι της Αλ Κάιντα, κατέλαβε το 2014 ευρείες εκτάσεις της Συρίας και του Ιράκ. Εξαλείφθηκε σε μεγάλο βαθμό έως το 2019, γεγονός που ώθησε τον τότε πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τα περισσότερα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία.
Η Τουρκία, διατηρεί παρουσία στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, η οποία, όπως λέει, είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση των συνόρων της από τις κουρδικές μαχητικές ομάδες.
Η Δαμασκός και η Τεχεράνη θεωρούν αμφότερες τη συνεχιζόμενη παρουσία των αμερικανικών και των τουρκικών δυνάμεων ως «παράνομη κατοχή» και έχουν επανειλημμένα ζητήσει την αποχώρησή τους από το συριακό έδαφος.
Ο Ραΐσι εκθειάζει τους «βαθύτατους, στρατηγικούς» δεσμούς
Την παραμονή του ταξιδιού του στη Δαμασκό, ο Ραΐσι χαρακτήρισε τις σχέσεις Ιράν-Συρίας «βαθιές και στρατηγικές», σημειώνοντας ότι η επίσκεψή του αποσκοπεί στην περαιτέρω εδραίωση των δεσμών.
Τόνισε επίσης την ετοιμότητα της Τεχεράνης να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων υποδομών της Συρίας μετά από μια δεκαετία και πλέον συγκρούσεων.
«Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, καθώς οι εκτοπισμένοι επιστρέφουν στη χώρα τους και αποκαθίστανται οι κανονικές συνθήκες [στη Συρία]», δήλωσε ο Ραΐσι σε τηλεοπτικά σχόλια που επικαλείται το ιρανικό πρακτορείο ειδήσεων IRNA.
Σημειώνοντας ότι το Ιράν είχε υποστηρίξει τη Συρία καθ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης, υποστήριξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ «ήλπιζαν ότι η Συρία θα κατέρρεε και ότι θα έσπαγαν το μέτωπο της αντίστασης».
Το Ισραήλ πραγματοποιεί συχνές επιθέσεις στο συριακό έδαφος, οι οποίες, όπως υποστηρίζει, στοχεύουν ιρανικά στρατιωτικά μέσα που έχουν αναπτυχθεί στη χώρα.
Τον Φεβρουάριο, μια ισραηλινή επίθεση με ρουκέτες κοντά στη Δαμασκό φέρεται να σκότωσε αρκετούς Ιρανούς στρατιωτικούς εμπειρογνώμονες.
Από την ίδρυσή του το 1948, το Ισραήλ -που θεωρείται επί μακρόν βασικός σύμμαχος των ΗΠΑ- έχει εμπλακεί σε τρεις μεγάλες συγκρούσεις με τη Συρία.
Το Ισραήλ και η Συρία δεν είχαν ποτέ διπλωματικές σχέσεις και τεχνικά παραμένουν σε εμπόλεμη κατάσταση.
Πρώην εχθροί επιδιώκουν συμφιλίωση
Με τον Άσαντ να έχει πλέον εγκατασταθεί σταθερά στην εξουσία, αρκετές περιφερειακές χώρες που προηγουμένως απέφευγαν τη Δαμασκό ζητούν τώρα συμφιλίωση.
Την 1η Μαΐου, οι υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου, του Ιράκ, της Σαουδικής Αραβίας και της Ιορδανίας συναντήθηκαν με τον Σύρο ομόλογό τους για να καταρτίσουν ένα «σχέδιο δράσης» για τον τερματισμό της 12χρονης σύγκρουσης.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην ιορδανική πρωτεύουσα Αμμάν όπου συζητήθηκαν επίσης τρόποι για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ της Δαμασκού και πολλών αραβικών πρωτευουσών.
Ήταν η πρώτη τέτοια συνάντηση από το 2011, όταν ο Αραβικός Σύνδεσμος με έδρα το Κάιρο συμφώνησε να αναστείλει τη συμμετοχή της Συρίας στον παναραβικό οργανισμό.
Τον περασμένο μήνα, οι υπουργοί Εξωτερικών της Συρίας και της Σαουδικής Αραβίας συμφώνησαν να επαναλάβουν τις προξενικές υπηρεσίες και τις εμπορικές πτήσεις μεταξύ των χωρών τους.
Τον Μάρτιο, η Σαουδική Αραβία συμφώνησε να επαναλάβει τις διπλωματικές σχέσεις με το Ιράν -σε μια συμφωνία που διαμεσολάβησε το καθεστώς του Πεκίνου- μετά από επτά χρόνια διακοπής.
Η Τουρκία ελπίζει επίσης να συμφιλιωθεί με τη Συρία μετά από περισσότερο από μια δεκαετία αμοιβαίας εχθρότητας.
Την επόμενη εβδομάδα, οι υπουργοί Εξωτερικών της Τουρκίας, της Συρίας και του Ιράν θα συναντηθούν στη Μόσχα για συνομιλίες ορόσημο, δήλωσε ο κορυφαίος διπλωμάτης της Τουρκίας στις 3 Μαΐου.
Στόχος των συνομιλιών που θα φιλοξενηθούν στη Μόσχα είναι μια ενδεχόμενη σύνοδος κορυφής μεταξύ του Άσαντ και του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
