Στις 28 Μαΐου 1943, το αεροπλάνο του ανθυπολοχαγού Λούις Ζαμπερίνι συνετρίβη στον Ειρηνικό ωκεανό, κατά τη διάρκεια έρευνας και αποστολής διάσωσης που αυτός και οι άντρες του εκτελούσαν για να να βρουν άλλα μέλη των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Ζαμπερίνι πέρασε 47 ημέρες περιπλανώμενος στον Ειρηνικό πάνω σε μια σωσίβια λέμβο, έχοντας μόνο τα ψάρια που έπιανε και βρόχινο νερό για να συντηρηθεί. Την 47η ημέρα, συνελήφθη από το ιαπωνικό πολεμικό ναυτικό ως αιχμάλωτος πολέμου. Για περισσότερα από δύο χρόνια υφίστατο ανακρίσεις, βασανιστήρια και λιμοκτονική διατροφή, που τον έκαναν να χάσει το μισό του βάρος.
Με το τέλος του πολέμου, το καλοκαίρι του 1945, ο Ζαμπερίνι αφέθηκε ελεύθερος, έχοντας επιζήσει 28 αβάσταχτων μηνών ενάντια σε κάθε πιθανότητα και προσδοκία.
Η αξιοσημείωτη αντοχή του Ζαμπερίνι είναι ιδανικό παράδειγμα για τη δύναμη του σθένους και την επίδραση που έχει στη φυσική μας κατάσταση. Δεν είναι τυχαίο, ίσως, ότι η ελληνική λέξη ανάκαρα σημαίνει τόσο σωματική όσο και ψυχική δύναμη και αντοχή.*
Δυνατός νους, δυνατό σώμα
Έρευνες έχουν δείξει ότι αυτό που σκεπτόμαστε όταν αντιμετωπίζουμε κρίσιμες καταστάσεις καθορίζει τις πιθανότητες επιβίωσής μας.
Έρευνα χρονικού βάθους 37 ετών, στην οποία περιλαμβάνονταν και αιχμάλωτοι από τον πόλεμο του Βιετνάμ, έδειξε ότι η αισιοδοξία αυξάνει τις αντοχές μας.
«Μπορούμε να πούμε ότι, από μία άποψη, το ψυχικό σθένος προστατεύει την ψυχή μας από τα τραύματα που μπορεί να προκαλέσουν καταστάσεις τραυματικές για άλλους», σημειώνουν οι ερευνητές.
Σύμφωνα με τη Δρα Γκέιλ Μάιερς, ενοποιητική ιατρό, «το ψυχικό σθένος είναι η ικανότητα επαναφοράς που έχουμε όταν βιώνουμε τραυματικές ή απαιτητικές καταστάσεις, η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε, να υπερβαίνουμε τις δυσκολίες και να γινόμαστε πιο δυνατοί μέσα από αυτές».
«Είναι μια “υπερφυσική ικανότητα” που μας επιτρέπει να αντλούμε επιμονή και καρτερία από μια εσωτερική, ανεξάντλητη πηγή», ανέφερε.
Μέχρι τώρα, το ψυχικό σθένος θεωρούνταν ιδιότητα των ψυχολογικά «ευέλικτων» ανθρώπων. Πρόσφατες έρευνες το συνδέουν και με καλύτερη φυσική υγεία.
Η ψυχική αντοχή «εμποδίζει τη δημιουργία νόσου, παρέχει καλή υγεία, διευκολύνει και επιταχύνει την ίαση και μας βοηθά να έχουμε μια παραγωγική, δημιουργική ζωή και μια αίσθηση ευεξίας ακόμα κι όταν πάσχουμε από χρόνιες ασθένειες», έγραψαν οι ερευνητές.
Παρόλο που ο ακριβής μηχανισμός δεν είναι ακόμα γνωστός, φαίνεται ότι η αυξημένη καρτερία ελαττώνει τα επίπεδα στρες, το οποίο όπως είναι γνωστό συμβάλλει στην επιδείνωση της ασθένειας, παρατείνει τα συμπτώματα και επιταχύνει τη γήρανση.
Το μισογεμάτο ποτήρι
Η σχέση μεταξύ της νοοτροπίας και της υγείας μας έχει αρχίσει να γίνεται αντιληπτή από τους επιστήμονες. Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Psychological Trauma (Ψυχολογικό Τραύμα), ανακαλύφθηκε ότι η αισιόδοξη στάση των αιχμαλώτων πολέμου μεγαλώνει τις πιθανότητες να είναι υγιείς δεδομένου ότι «[η αισιοδοξία] έχει μακροπρόθεσμα προστατευτικά οφέλη για τον άνθρωπο, επιτρέποντας μας να προβλέπουμε καλή φυσική και ψυχική υγεία [για τον αισιόδοξο άνθρωπο]».
Τα αποτέλεσματα της έρευνας εξέτασαν παράλληλα πολλά δεδομένα που συνηγορούσαν υπέρ της ωφέλιμης επίδρασης που έχει μια θετική στάση στην υγεία. Παραδείγματος χάριν, σε έρευνα που έγινε σε ηλικιωμένα άτομα, επισημάνθηκε ότι μια αισιόδοξη ιδιοσυγκρασία υποδείκνυε μικρότερες πιθανότητες θνησιμότητας γενικά, αλλά και καρδιαγγειακής θνησιμότητας ειδικότερα. Σε άλλη έρευνα, ανακαλύφθηκε ότι μια αισιόδοξη στάση αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο στο κεφάλι και στον λαιμό.
Παρόλο που αυτά τα ευρήματα ίσως σαστίζουν κάποιους εντός και εκτός των ιατρικών κυκλωμάτων, οι ενοποιητικοί/ολιστικοί ιατροί όπως η Μάιερς αντιλαμβάνονται τη στενή σχέση νου και σώματος και τονίζουν τη σημασία της.
«Όταν έχουμε επιβιώσει από μια δύσκολη κατάσταση, η αισιοδοξία μας παρακινεί να κάνουμε θετικές επιλογές ζωής, για να ξαναχτίσουμε τη ζωή μας καλύτερα και να της προσδώσουμε μεγαλύτερο νόημα», λέει η Μάιερς.
Η ιατρός συνεχίζει εξηγώντας ότι μια θετική νοοτροπία αυξάνει την ντοπαμίνη, τη σεροτονίνη, την ωκυτοκίνη και τις ενδορφίνες, τις «καλές» ορμόνες δηλαδή, που ευθύνονται για την ίαση των κυττάρων, τη μείωση του πόνου και την αίσθηση της ανάτασης, κάνοντάς μας να είμαστε και να νιώθουμε καλά.
Επεσήμανε, επίσης, ότι χάρη στον θετικό τρόπο σκέψης δημιουργούνται νέες εγκεφαλικές συνάψεις, οι οποίες προάγουν την αυτοσυγκέντρωση, τη συνειδητότητα και τη συναισθηματική υγεία, βοηθώντας την ίαση και τη θεραπεία.
Η καρτερία και η αισιοδοξία είναι επιλογές
Όταν ήταν πια ελεύθερος, ο Ζαμπερίνι κατέγραψε αναλυτικά τους παράγοντες που συνέβαλλαν στην επιβίωσή του.
«Ο νους μας είναι το παν», έγραψε. «Είναι όπως οι μύες. Αν δεν τον εξασκούμε καθημερινά, ατροφεί.»
Ευτυχώς, οι έρευνες δείχνουν ότι μπορούμε να αυξήσουμε την ψυχική μας δύναμη.
Όσον αφορά τον Ζαμπερίνι, έμεινε ζωντανός χάρη στην αποφασιστικότητα και την επιθυμία του για τη ζωή. «Αυτό είναι το μεγάλο μάθημα που μου έδωσε η ζωή: να επιμένω. Ποτέ να μην εγκαταλείπω», είπε.
Η καλλιέργεια της καρτερικότητας και της επιμονής δεν είναι ωφέλιμη μόνο για τον εαυτό μας, προσθέτει η Μάιερς. «Όταν βλέπουμε τις δοκιμασίες υπό το πρίσμα ενός μεγαλύτερου σκοπού, όταν συνειδητοποιούμε τη σοφία και τη δύναμη που κερδίσαμε από τις δυσκολίες, μπορούμε ευκολότερα να μοιραστούμε αυτά τα πράγματα και να διδάξουμε και να βοηθήσουμε και άλλους να θεραπευτούν», επεσήμανε.
* Ἀνάκαρα: /τὰ/ (ἀνὰ-κέαρ) = ψυχικὴ δύναμις, ἐπάρκεια σωματικῶν δυνάμεων. «δὲν ἔχω ἀνάκαρα νὰ σ’ κρίνω».
(Πηγή: ανάκαρα (η) – Λεξικό του Λευκαδίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος). Δείτε περισσότερα εδώ.
(Σ.τ.Μ.)
Του Vance Voetberg
Μετάφραση: Αλία Ζάε
