Την παραίτησή του υπέβαλε το απόγευμα της Παρασκευής ο επικεφαλής του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αφού το πρωί αντι-διαφθορικά κλιμάκια ερεύνησαν την οικία του στο πλαίσιο υπόθεσης που απειλεί να συμπαρασύρει το σύνολο της ουκρανικής ηγεσίας.
Ο Αντρίι Γερμάκ, ο οποίος ηγείτο της ουκρανικής διαπραγματευτικής ομάδας στις συνομιλίες στην Ουάσιγκτον για ειρήνη με τη Ρωσία, επιβεβαίωσε πως η ιδιοκτησία του ερευνήθηκε το πρωί της Παρασκευής, δηλώνοντας: «Συνεργάζομαι πλήρως με τις αρχές».
Λίγες ώρες αργότερα, ο πρόεδρος Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι ο κορυφαίος αξιωματούχος και στενός του φίλος υπέβαλε την παραίτησή του εν μέσω της ραγδαίας κλιμάκωσης του πολιτικού σκανδάλου, σε μια περίοδο όπου το Κίεβο δέχεται αυξανόμενες πιέσεις από τις ΗΠΑ να αποδεχθεί όρους συμφωνίας με τη Ρωσία.
Με κοινή τους ανακοίνωση, το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς και η Ειδική Εισαγγελική Υπηρεσία Διαφθοράς της Ουκρανίας γνωστοποίησαν πως βρίσκονται σε εξέλιξη ερευνητικές ενέργειες στο πλαίσιο τρέχουσας έρευνας, χωρίς να διευκρινίζουν συγκεκριμένη υπόθεση.
Στο επίκεντρο έρευνας κορυφαίοι αξιωματούχοι
Το σκάνδαλο διαφθοράς ξέσπασε στις αρχές του μήνα όταν οι δύο ανεξάρτητες υπηρεσίες δημοσιοποίησαν πληροφορίες για εκτεταμένη έρευνα σχετικά με ύποπτο κύκλωμα χρηματισμού ύψους 100 εκατ. δολαρίων στη δημόσια επιχείρηση πυρηνικής ενέργειας «Ενεργοντόμ». Η υπόθεση εμπλέκει πρώην επιχειρηματικό εταίρο του Ζελένσκι, καθώς και αρκετούς υψηλόβαθμους αξιωματούχους.
Ο 54χρονος Γερμάκ διατηρεί στενή φιλία με τον Ζελένσκι πολύ πριν ο τελευταίος εισέλθει στην πολιτική, έχοντας συμβάλει καθοριστικά στην επιτυχημένη προεδρική εκστρατεία του 2019. Αν και μέχρι στιγμής δεν κατονομάστηκε επισήμως ως ύποπτος για την υπόθεση της ενέργειας, βουλευτές της αντιπολίτευσης αλλά και μέλη του κόμματος Ζελένσκι απαίτησαν άμεσα την απομάκρυνσή του, μετά τη γνωστοποίηση της έρευνας στην οικία του.
Η αποκάλυψη της νέας έρευνας ήρθε σε μία κρίσιμη συγκυρία, καθώς ο πρόεδρος αντιμετωπίζει εντεινόμενες πιέσεις να αποδεχθεί συμφωνία που ενδέχεται να επιβάλλει επώδυνες εδαφικές παραχωρήσεις στην Ουκρανία.
Το κόμμα «Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη» της αντιπολίτευσης αμφισβήτησε τον ρόλο του Γερμάκ ως διαπραγματευτή, καλώντας τον Ζελένσκι να επιδιώξει ειλικρινή διάλογο με τα υπόλοιπα κόμματα.
Σε δήλωσή της την Πέμπτη, ανέφερε: «Ο πρόεδρος δεν πρέπει να περιορίζεται σε άνετη επικοινωνία μόνο με τη δική του παράταξη. Οφείλει να εξηγήσει στο σύνολο της Βουλής ποιες ήταν οι οδηγίες και οι κόκκινες γραμμές που τέθηκαν στην ουκρανική διαπραγματευτική ομάδα».
Η αμερικανικής έμπνευσης προσπάθεια για ειρήνη συμπίπτει με την προέλαση των ρωσικών δυνάμεων, καθώς η Μόσχα δηλώνει έτοιμη να καταλάβει την ανατολική πόλη Ποκρόβσκ – επίτευγμα που θα αποτελούσε το σημαντικότερο κέρδος σε διάστημα σχεδόν δύο ετών.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, αναφερόμενος στο 28 σημείων ειρηνευτικό σχέδιο των ΗΠΑ, το χαρακτήρισε πιθανή βάση για μελλοντική συμφωνία. Ζήτησε ωστόσο την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από την ανατολική επικράτεια ως προϋπόθεση για κατάπαυση του πυρός από τη ρωσική πλευρά.
Η εμπιστοσύνη του προέδρου
Σε συνέντευξή του στο περιοδικό The Atlantic, την Πέμπτη, ο Γερμάκ τόνισε την εμπιστοσύνη που του δείχνει ο πρόεδρος στη διαπραγμάτευση: «Η πίεση είναι τεράστια. Ο πρόεδρος μου εμπιστεύτηκε αυτές τις διαπραγματεύσεις που θα καθορίσουν τη μοίρα της χώρας μας. Εάν οι πολίτες στηρίζουν τον πρόεδρο, αυτό απαντά σε όλες τις υπόλοιπες ερωτήσεις».
Οι δύο άνδρες γνωρίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν ο Ζελένσκι, ανερχόμενο αστέρι της τηλεόρασης, υποδυόταν τον πρόεδρο σε δημοφιλές σίτκομ, ενώ ο Γερμάκ αναδυόταν στον χώρο των ΜΜΕ, έχοντας ιδρύσει δική του εταιρεία.
Από τότε παραμένει στο πλευρό του προέδρου, φωτογραφιζόμενος μαζί του τακτικά από την αρχή της ρωσικής εισβολής το 2022 και μετά, παρά τις κατηγορίες περί υπερβολικής ισχύος για μη εκλεγμένο αξιωματούχο και τις αλλεπάλληλες ανασχηματισμούς που ο ίδιος έχει κατορθώσει να ξεπεράσει.
Πίεση για χρηματοδότηση
Ο Γερμάκ αποτέλεσε βασικό διαπραγματευτή με διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις, διαδραματίζοντας κομβικό ρόλο στη διεκδίκηση όπλων, οικονομικής βοήθειας και κυρώσεων κατά της Μόσχας από τις συμμαχικές χώρες.
Το σκάνδαλο διαφθοράς έχει προκαλέσει οργή στην ουκρανική κοινή γνώμη, ιδίως επειδή αφορά τον τομέα της ενέργειας —με τις διακοπές ρεύματος, νερού και θέρμανσης να ταλαιπωρούν καθημερινά τους πολίτες ως συνέπεια των ρωσικών πληγμάτων σε υποδομές.
Με την αποχώρηση του Γερμάκ, οι καταγγελίες διαφθοράς πλησιάζουν πλέον το κοντινό περιβάλλον του ίδιου του προέδρου, καθώς ο βασικός ύποπτος είναι ήδη ο πρώην επιχειρηματικός του εταίρος, που παραμένει ασύλληπτος.
Ο Πούτιν επιχειρεί επίσης να απονομιμοποιήσει τον Ζελένσκι, ισχυριζόμενος πως έχει υπερβεί την πενταετή του θητεία —αν και η ουκρανική στρατιωτική νομοθεσία αναστέλλει τις εκλογές εν καιρώ πολέμου.
Το σκάνδαλο των ενεργειακών δωροληψιών ξέσπασε σε μια περίοδο που η Ουκρανία επιχειρεί να αποδείξει προς την Ευρωπαϊκή Ένωση πως καταπολεμά τη διαφθορά, ανταποκρινόμενη σε βασική προϋπόθεση για την ενταξιακή της πορεία. Οι εισαγγελείς φέρονται να θεωρούν ως εγκέφαλο της υπόθεσης τον Τάιμερ Μιντίτς, πρώην εταίρο του Ζελένσκι.
Ο Μιντίτς έχει διαφύγει στο εξωτερικό και οι ποινικές διαδικασίες εις βάρος του αναμένεται να διεξαχθούν ερήμην. Δύο κορυφαίοι υπουργοί παραιτήθηκαν μετά την εμπλοκή τους, ενώ ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός Αλεξέι Τσερνίσοφ έχει ήδη κατηγορηθεί για παράνομο πλουτισμό.
Με πληροφορίες από Reuters και Associated Press
