Εάν είστε άνω των 65 ετών, υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να ξυπνήσετε από τη χειρουργική επέμβαση ως ένα ελαφρώς διαφορετικό άτομο. Μελέτες δείχνουν ότι το ποσοστό των ασθενών που πάσχουν από μετεγχειρητικό παραλήρημα – μια σοβαρή ιατρική κατάσταση που προκαλεί ξαφνικές αλλαγές στη σκέψη και τη συμπεριφορά – είναι εξαιρετικά υψηλό.
Σύμφωνα με πλήθος μελετών, η αναισθησία που χρησιμοποιείται πριν από το χειρουργείο δεν είναι άμοιρη ευθυνών, σε συνδυασμό άλλους παράγοντες, όπως το περιεγχειρητικό στρες, οι υπάρχουσες διαταραχές του ασθενούς και οι εγγενείς αδυναμίες που έρχονται με την πάροδο των ετών, κάνοντας τους ασθενείς πιο ευάλωτους.
Στο α΄μέρος του άρθρου εξετάστηκε το μετεγχειρητικό παραλήρημα και οι παράγοντες που φαίνεται να επηρεάζουν την εμφάνισή του.
Ο παράγοντας της αντοχής
Η αντοχή ενός ατόμου σε μια χειρουργική επέμβαση έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τα αποθέματά του, εξήγησε ο Δρ Κάβεχ, ο οποίος μιλά από τη θέση τόσο του αναισθησιολόγου με σπουδές στο Στάνφορντ και στο Χάρβαρντ όσο και του ειδικού στην ενοποιητική ολιστική ιατρική. Ο ίδιος εξήγησε το απόθεμα ως «επιπλέον εύρος ζώνης» που του δίνει τη δυνατότητα να αντέξει τις διακυμάνσεις στη ροή του αίματος, τη βλάβη των ιστών και άλλα τραύματα.
Η διατροφή, η φυσική κατάσταση και τα θετικά ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά μπορούν να ενισχύσουν το απόθεμα του ασθενούς. Ωστόσο, σε αντίθεση με το καρδιακό απόθεμα, το οποίο μπορεί να ελεγχθεί, ο Δρ Κάβεχ δήλωσε ότι είναι πιο περίπλοκο να εκτιμηθεί το γνωσιακό απόθεμα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να είναι δύσκολο να προσδιοριστεί σαφώς ο κίνδυνος εμφάνισης παραληρήματος στον ασθενούς μετά την αναισθησία.
Αν και κάποιοι μπορεί να νομίζουν ότι στην αναισθησία απλώς κοιμίζεται κάποιος, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια διαδικασία πολύ πιο δραστική.
«Κλείνουμε κυριολεκτικά τους λαμπτήρες στον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Δεν είναι απλώς ύπνος», δήλωσε ο Δρ Κάβεχ. «Αν τοποθετήσετε ηλεκτρόδια στο κεφάλι, δεν είναι το ίδιο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα που βλέπουμε όταν οι άνθρωποι κοιμούνται. Μοιάζει περισσότερο με κώμα.»
Οι αναισθησιολόγοι βασίζονται σε μια προεγχειρητική εξέταση – τουλάχιστον σε μη επείγουσες καταστάσεις – που μπορεί να μοιάζει περισσότερο με το πρώτο ραντεβού με έναν νέο πάροχο πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Ο αναισθησιολόγος πρέπει να γνωρίζει το πλήρες ιστορικό φαρμάκων, συμπληρωμάτων διατροφής, φυσικής κατάστασης, προηγούμενων χειρουργικών επεμβάσεων, διαγνώσεων, διατροφής, σωματικής δραστηριότητας, χρήσης ναρκωτικών και – ίσως το πιο σημαντικό – άγχους γενικά, αλλά και σε σχέση με τη διαδικασία.
Όλα αυτά καθορίζουν τους διάφορους τύπους και τις δόσεις των αναισθητικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας – ένας συνδυασμός αερίων και φαρμάκων που μπορούν να μειώσουν τον πόνο, να διατηρήσουν το σώμα σε κωματώδη κατάσταση, να μειώσουν το μετεγχειρητικό παραλήρημα και ακόμη και να προκαλέσουν προσωρινή αμνησία.
Κανένας ασθενής δεν λαμβάνει το ίδιο κοκτέιλ αναισθησίας, γεγονός που καθιστά την προσέγγιση εξατομικευμένη και εξαρτώμενη από διάφορες μεταβλητές.
«Πρέπει να λειτουργούμε σε ένα φάσμα. Γι’ αυτό σπουδάζουμε τόσα χρόνια, ώστε να γνωρίζουμε τις ασφαλείς ποσότητες που πρέπει να χορηγήσουμε και πώς να επαναφέρουμε τον οργανισμό ανάλογα με το πού βρίσκεται στην κλίμακα για να τον κρατήσουμε λειτουργικό, ώστε να ξυπνήσει στο τέλος της χειρουργικής επέμβασης», δήλωσε ο Δρ Κάβεχ.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι ασθενείς που δεν έχουν καλή ψυχική υγεία αντιμετωπίζουν περισσότερους κινδύνους επιπλοκών. Αυτό συμβαίνει συχνά επειδή είναι πιο πιθανό να παίρνουν συνταγογραφούμενα ή παράνομα ναρκωτικά – η μαριχουάνα είναι το πιο συνηθισμένο – για να αντιμετωπίσουν το άγχος και αυτό μπορεί να αυξήσει τις ανάγκες τους σε αναισθησία, δήλωσε ο Δρ Κάβεχ.
«Όσο πιο ερεθισμένο ή τσιτωμένο είναι το κεντρικό νευρικό σύστημα, τόσο περισσότερη αναισθησία χρειάζεται, όπως δείχνουν και πολλές μελέτες», είπε.
Μέτρα για την προστασία του εγκεφάλου σας
Η έκθεση του Παγκόσμιου Συμβουλίου για την Υγεία του Εγκεφάλου περιγράφει δεκάδες πράγματα που μπορούν να κάνουν οι ασθενείς και οι φροντιστές τους για να μειώσουν τους κινδύνους – ένα από αυτά είναι και η ειλικρίνεια σχετικά με τα επίπεδα άγχους τους.
Ο Δρ Κάβεχ έχει δημιουργήσει μια βιβλιοθήκη δημοφιλών βίντεο στο YouTube για την απομυθοποίηση της αναισθησίας, περιλαμβανομένης μιας ιστορίας για έναν ασθενή που χρησιμοποίησε ύπνωση για να συμπληρώσει μια μικροδόση αναισθητικών φαρμάκων. Τεχνικές όπως οι θετικές επιβεβαιώσεις μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην ανακούφιση από το άγχος, ενώ ο Δρ Κάβεχ επιδεικνύει στα βίντεό του και τεχνικές αναπνοής, ώστε να δείξει πώς αυτή επηρεάζει τον καρδιακό ρυθμό.
Ο Δρ Χατς δήλωσε ότι μια θετική νοοτροπία και οι τεχνικές οπτικοποίησης συμβάλλουν στη μείωση της ανάγκης των ασθενών για φαρμακευτική αγωγή, κάτι που μπορεί να αφορά και την ποσότητα της αναισθησίας που χρειάζονται.
Άλλες χρήσιμες προτάσεις περιλαμβάνουν τη μεταφορά οικείων αντικειμένων από το σπίτι, όπως ακουστικά βαρηκοΐας, γυαλιά, οδοντοστοιχίες, καθώς και όλα τα φάρμακα και τα συμπληρώματα διατροφής. Είναι επίσης σημαντικό να τρώτε καλά, να εκτίθεστε στο ηλιακό φως, να δίνετε προτεραιότητα στον ύπνο και να επιστρέψετε σε μια κανονική ρουτίνα το συντομότερο δυνατό.
Όλο και περισσότεροι ειδικοί και χειρουργοί αναγνωρίζουν επίσης τη σημασία της μετεγχειρητικής γνωστικής αποκατάστασης. Ακριβώς όπως συστήνεται στους ασθενείς που υποβάλλονται σε ορθοπεδικές και άλλες χειρουργικές επεμβάσεις να σηκώνονται και να κινούνται αμέσως μετά το χειρουργείο, υπάρχουν ενδείξεις ότι η ενασχόληση με σταυρόλεξα και άλλες δραστηριότητες που απαιτούν διανοητική εργασία ενδεχομένως συντελούν στην πρόληψη του παραληρήματος, δήλωσε ο Δρ Χατς.
«Τα περισσότερα από αυτά τα πράγματα δεν έχουν ρίσκο, μεγάλο κόστος ούτε χρειάζονται φάρμακα», δήλωσε ο Δρ Κάβεχ. «Πρόκειται απλώς για ανθρώπινη και αξιοπρεπή μεταχείριση. Αν μπορούμε να το κάνουμε αυτό για τους ασθενείς μετά από χειρουργική επέμβαση, ειδικά για εκείνους που διατρέχουν κίνδυνο, και η οικογένειά τους μπορεί να το υποστηρίξει, μπορούμε να μειώσουμε κατά πολύ το συναισθηματικό τίμημα της χειρουργικής επέμβασης.»
Στην πραγματικότητα, ο ύπνος και ένα σύστημα υποστήριξης φαίνεται να είναι δύο ζωτικής σημασίας τρόποι για την πρόληψη του παραληρήματος. Το νοσοκομειακό προσωπικό ξυπνάει συστηματικά τους ασθενείς που κοιμούνται για τη λήψη φαρμάκων και τα διάφορα ηχητικά σήματα του νοσοκομειακού εξοπλισμού μπορούν να διαταράξουν τον ύπνο. Για όσους νοσηλεύονται μετά από χειρουργική επέμβαση, η διασφάλιση του καλού ύπνου χωρίς διακοπές ή άλλες οχλήσεις είναι το κλειδί, σύμφωνα με το άρθρο του Anesthesia & Analgesia.
«Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους ηλικιωμένους ασθενείς, για τους οποίους οι επανορθωτικές ιδιότητες του φυσικού ύπνου αποτελούν βασικό μέρος της ανάρρωσής τους. Σημαντική επίσης είναι και η εμπλοκή της οικογένειας και η κοινωνική υποστήριξη, που θα πρέπει να εφαρμόζονται νωρίς στην προεγχειρητική περίοδο», αναφέρεται στο άρθρο.
Αποτοξίνωση από τα φάρμακα
Η Ρόζια Πάρρις, φυσιοπαθητικός γιατρός, δήλωσε ότι οι εγγενείς κίνδυνοι και οι παρενέργειες της αναισθησίας μπορούν να αντισταθμιστούν με την ενίσχυση των αντιοξειδωτικών ικανοτήτων του οργανισμού τόσο πριν όσο και μετά τη χειρουργική επέμβαση.
«Εξαντλείται η γλουταθειόνη, ένα ζωτικό αντιοξειδωτικό που προστατεύει τα κύτταρα από το οξειδωτικό στρες. Τα μειωμένα επίπεδα γλουταθειόνης μπορεί να εμποδίσουν την ικανότητα επούλωσης του οργανισμού μετά τη χειρουργική επέμβαση», δήλωσε η κα Πάρρις στην Epoch Times με ηλεκτρονικό μήνυμα.
Η εξάντληση της γλουταθειόνης αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, εξήγησε, και προκαλεί μυϊκή αδυναμία και πόνο, δυσφορία στις αρθρώσεις και γνωσιακά προβλήματα, όπως ομίχλη στον εγκέφαλο, δυσκολία συγκέντρωσης και προβλήματα μνήμης. Προκαλεί επίσης κόπωση και χαμηλή ενέργεια λόγω κυτταρικής βλάβης, καθώς και επιδείνωση των προβλημάτων διάθεσης λόγω του ρόλου της στη ρύθμιση των νευροδιαβιβαστών, κάτι που προκαλεί τελικά άγχος και κατάθλιψη.
Η κα Πάρρις έκανε πολλές συστάσεις για τη διευκόλυνση της διαδικασίας αποτοξίνωσης του οργανισμού μετά την αναισθησία, συμπεριλαμβανομένων συμπληρωμάτων όπως γαϊδουράγκαθο, Ν-ακετυλοκυστεΐνη, κουρκουμίνη, γλουταθειόνη, βιταμίνη C, ρίζα πικραλίδας, χλωρέλλα, σπιρουλίνα, ρίζα κολλιτσίδας, τσουκνίδα, κόλιαντρο, τζίντζερ και πράσινο τσάι.
Ο Δρ Κάβεχ δήλωσε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αποτοξινωθείτε από τα φάρμακα είναι να είστε εξαρχής υγιείς, ώστε να μην χρειάζεστε μεγαλύτερες δόσεις φαρμάκων.
Φροντίστε να μιλήσετε με τον γιατρό ή τον αναισθησιολόγο σας για τα συμπληρώματα που σκοπεύετε να πάρετε, καθώς ορισμένα μπορεί να αλληλεπιδράσουν με τα φάρμακα, επισημαίνει ο Δρ Χατς, προσθέτοντας ότι δεν υπάρχει πραγματικά καμία ανάγκη για αποτοξίνωση μετά από μα χειρουργική επέμβαση, ειδικά για όσους δεν έχουν προβλήματα με τα νεφρά και το συκώτι, τα οποία μπορεί να επιβραδύνουν τη διαδικασία απομάκρυνσης των φαρμάκων από τον οργανισμό.
«Δεν υπάρχει κανένα μαγικό χάπι για να απομακρύνετε την αναισθησία», δήλωσε ο Δρ Χατς.
Άλλα στοιχεία για το παραλήρημα
Με βάση τα στοιχεία και τις έρευνες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα, το Παγκόσμιο Συμβούλιο για την Υγεία του Εγκεφάλου παρουσίασε τα μέχρι γνωστά στοιχεία για το παραλήρημα, μεταξύ των οποίων τα παρακάτω:
- Το παραλήρημα μπορεί να έρχεται και να φεύγει και να εκδηλώνεται με πολύ διαφορετικούς τρόπους μέσα σε ώρες ή ημέρες.
- Το παραλήρημα μπορεί να διαρκέσει μερικές ημέρες, εβδομάδες ή να παραμείνει μόνιμα.
- Το παραλήρημα είναι πιο συχνό σε περιβάλλοντα υγειονομικής περίθαλψης μετά από τραυματισμό, ασθένεια, χειρουργική επέμβαση, αφυδάτωση, λοίμωξη ή αλλαγή στη φαρμακευτική αγωγή.
- Το παραλήρημα συχνά παραβλέπεται, διαγιγνώσκεται λανθασμένα ή αντιμετωπίζεται ακατάλληλα.
- Πολλοί πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης δεν γνωρίζουν το παραλήρημα.
Το παραλήρημα μπορεί να αποτελεί ένδειξη άλλων προβλημάτων υγείας. - Το παραλήρημα μπορεί να οδηγήσει σε πτώσεις, παρατεταμένη παραμονή στο νοσοκομείο και απώλεια της ανεξάρτητης διαβίωσης.
- Τα προβλήματα ακοής ή όρασης, η αδυναμία, τα υποκείμενα ιατρικά νοσήματα, η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών και η χρήση οπιοειδών αποτελούν παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μετεγχειρητικού παραληρήματος.
Της Amy Denney
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
