Σχολιασμός
Τον Νοέμβριο του 2023, ήρθε η προειδοποίηση, ξεκάθαρη σαν οιωνός.
Ένας νέος πολιτικός διεκδικούσε την εξουσία και, εάν εκλεγόταν, οι πολιτικές του θα προκαλούσαν «καταστροφή» στη χώρα του και θα «περιόριζαν σοβαρά τη δυνατότητα χάραξης πολιτικής μακροπρόθεσμα».
Ο κίνδυνος ήταν ένας οικονομολόγος «με αλυσοπρίονο» επηρεασμένος από την αυστριακή σχολή, ο οποίος αγκάλιαζε τη laissez-faire οικονομία. Οι καταστροφολογικές προφητείες δεν προέρχονταν από προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά από 108 οικονομολόγους που υπέγραψαν δημόσια επιστολή, δηλώνοντας ότι οι ιδέες του ήταν απαρχαιωμένες και είχαν αποδειχθεί αναποτελεσματικές.
«Ως οικονομολόγοι από όλον τον κόσμο που στηρίζουμε την ευρεία οικονομική ανάπτυξη της Αργεντινής, ανησυχούμε ιδιαίτερα για το οικονομικό πρόγραμμα ενός εκ των υποψηφίων, το οποίο έχει γίνει κεντρικό θέμα συζήτησης των εκλογών», ανέφερε η επιστολή.
Οι οικονομολόγοι (μεταξύ τους και ο Τομά Πικετί, ένας από τους κορυφαίους μελετητές της εισοδηματικής ανισότητας) παραδέχονταν ότι η επιθυμία για αλλαγή στην Αργεντινή ήταν κατανοητή, δεδομένου του ανεξέλεγκτου πληθωρισμού και της οικονομικής κρίσης που βίωνε η χώρα.
Όμως η προειδοποίηση ήταν σαφής.
«Οι οικονομικές προτάσεις του Χαβιέρ Μιλέι παρουσιάζονται ως μια ριζική απομάκρυνση από την παραδοσιακή οικονομική σκέψη», έγραφαν οι οικονομολόγοι. «Πιστεύουμε ότι αυτές οι προτάσεις, που βασίζονται στη laissez-faire οικονομία και περιλαμβάνουν αμφιλεγόμενες ιδέες, όπως η δολαριοποίηση και η σημαντική μείωση των δημόσιων δαπανών, είναι γεμάτες κινδύνους.»
Η «θεραπεία-σοκ» του Μιλέι
Ο λαός της Αργεντινής είτε δεν άκουσε είτε αγνόησε την προειδοποίηση.
Στις 19 Νοεμβρίου, ο εκκεντρικός Μιλέι εξελέγη πρόεδρος, επικρατώντας του περονιστή αντιπάλου του με διαφορά 10 ποσοστιαίων μονάδων. Ανέλαβε καθήκοντα στις 10 Δεκεμβρίου και άμεσα άρχισε να εφαρμόζει την ατζέντα της laissez-faire οικονομίας, ξεκινώντας με μια μείωση 5% στις κρατικές δαπάνες.
Ακολούθησαν και άλλες μεταρρυθμίσεις.
Τα δημόσια έργα ανεστάλησαν, τα προγράμματα πρόνοιας μειώθηκαν, οι κρατικές επιδοτήσεις καταργήθηκαν. Οι δημόσιες επιχειρήσεις ιδιωτικοποιήθηκαν και εκατοντάδες κανονισμοί ακυρώθηκαν. Οι φορολογικοί κώδικες απλοποιήθηκαν και οι δασμοί στις εξαγωγές μειώθηκαν ή εξαλείφθηκαν. Οι εργατικοί νόμοι χαλάρωσαν. Οι κυβερνητικές υπηρεσίες μειώθηκαν από 18 σε 9, ενώ επιβλήθηκε πάγωμα προσλήψεων και απολύθηκαν δεκάδες χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι.
Στο νομισματικό επίπεδο, το πέσο υποτιμήθηκε δραματικά και η κεντρική τράπεζα σταμάτησε να τυπώνει χρήμα.
Οι αλλαγές δεν ήταν ανώδυνες. Ο ίδιος ο Μιλέι είχε περιγράψει την πολιτική του ως μια μορφή «θεραπείας-σοκ», απαραίτητης για την οικονομική ανάκαμψη. Η Αργεντινή πάλευε με τριψήφιο πληθωρισμό, οικονομική στασιμότητα και μαζική φτώχεια.
«Θα εφαρμόσω μια προσαρμογή για το σοκ και θα εξισορροπήσω τα δημοσιονομικά», είχε δηλώσει μετά τη νίκη του. «Εφόσον υποσχέθηκα να μην αυξήσω τους φόρους, αυτό σημαίνει ότι θα το κάνω μέσω περικοπών δαπανών.»
Τα αποτελέσματα μετά από έναν χρόνο
Ο Μιλέι ολοκλήρωσε πρόσφατα τον πρώτο του χρόνο στην εξουσία και τα αποτελέσματα δεν είναι αυτά που προέβλεπαν ο Πικετί και οι συνάδελφοί του. Ο Μάικλ Μάνγκερ, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Duke, επεσήμανε ότι η οικονομία της Αργεντινής ξεπέρασε κάθε λογική προσδοκία αυτό το έτος.
Ο πληθωρισμός, που είχε φτάσει στο 300% τον Απρίλιο του 2024, κατέρρευσε, φτάνοντας σε τετραετές χαμηλό τον Νοέμβριο του 2024. Τον πρώτο μήνα της θητείας του Μιλέι, η Αργεντινή κατέγραψε μηνιαίο πληθωρισμό 25,5%. Ωστόσο, μέχρι τον Νοέμβριο του 2024, ο πληθωρισμός είχε πέσει στο 2,4%.
«Μέσα σε μόλις 12 μήνες, συντρίψαμε τον πληθωρισμό», έγραψε το υπουργείο Οικονομίας στο X.
Παράλληλα, η οικονομία της Αργεντινής ανέκαμψε από την ύφεση.
Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά σχεδόν 4% το τρίτο τρίμηνο του 2024, μετά από μια αδύναμη πρώτη περίοδο, και το ΔΝΤ προβλέπει ανάπτυξη 5% το 2025 και το 2026. Επιπλέον, η χώρα προσελκύει ξένες επενδύσεις, όπως δείχνει ο δείκτης «επενδυτικού ρίσκου» της JP Morgan.
Μένουν ακόμη πολλά να γίνουν, αλλά τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά — και εντελώς αντίθετα από αυτά που προέβλεπαν οι 108 οικονομολόγοι (και μέσα ενημέρωσης όπως η New York Times, που είχε εκφράσει ανησυχίες για την καταστροφή που θα προκαλούσε μια κυβέρνηση Μιλέι).
Μια επιφανειακή κατανόηση
Αξίζει να αναρωτηθούμε πώς ο Πικετί και η ομάδα του έκαναν τόσο λάθος.
Τα Οικονομικά, άλλωστε, είναι επιστήμη — ίσως θλιβερή, αλλά επιστήμη παρ’ όλα αυτά. Και παρόλο που δεν υπήρξε ποτέ σαφής συναίνεση σχετικά με τον Μιλέι μεταξύ των οικονομολόγων, πολλοί από τους πιο εξέχοντες εξ αυτών προέβλεπαν ότι ο Μιλέι και οι πολιτικές του laissez-faire θα ήταν καταστροφικές.
Επικοινώνησα με αρκετούς οικονομολόγους για να ακούσω τις υποθέσεις τους σχετικά με τον λόγο που οι συνάδελφοί τους έκαναν τόσο μεγάλο λάθος στις προβλέψεις τους για το τι θα πετύχαιναν οι πολιτικές του Μιλέι. Δεν είδα προθυμία να συζητήσουν το θέμα – ίσως επειδή είναι πιο ταπεινοί από τους 108 που υπέγραψαν την επιστολή το 2023, και γνωρίζουν ότι η πρόβλεψη οικονομικών αποτελεσμάτων είναι δύσκολη.
Ο Ντέιβιντ Χέντερσον, ερευνητής στο Ινστιτούτο Hoover, υποστηρίζει ότι οι οικονομολόγοι που υπέγραψαν την επιστολή είχαν ελλιπή κατανόηση της ελεύθερης αγοράς και της κρατικής παρέμβασης.
Επεσήμανε επίσης πολλές εσφαλμένες υποθέσεις των συγγραφέων και κατέρριψε ένα τουλάχιστον λανθασμένο επιχείρημα — ότι «το μοντέλο laissez-faire υποθέτει ότι η αγορά λειτουργεί τέλεια» —πριν καταλήξει σε μια αυστηρή αξιολόγηση των οικονομολόγων:
«Η κατανόησή τους για το πώς λειτουργεί η αγορά και το κράτος είναι επιφανειακή», έγραψε ο Χέντερσον. «Αναρωτιέμαι αν, βλέποντας την επιτυχία των πολιτικών του Μιλέι, αναθεώρησαν τις απόψεις τους. Μπορούμε πάντα να ελπίζουμε.»
Πράγματι, μπορούμε. Αλλά προς το παρόν, δεν είναι άδικο να υποθέσουμε από τη σιωπή τους ότι έχουν μάθει λίγα από την οικονομική πρόοδο της Αργεντινής.
Καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκινά τη δεύτερη θητεία του ως πρόεδρος των ΗΠΑ, υπάρχουν πολλά που μπορεί να μάθει από τον πρώτο χρόνο του Μιλέι.
Όπως, για παράδειγμα, το να αγνοεί τους οικονομολόγους που ισχυρίζονται ότι η περικοπή των κρατικών δαπανών, των κανονισμών και της γραφειοκρατίας οδηγούν σε οικονομική καταστροφή. Και ίσως το πιο σημαντικό, τον κίνδυνο της χρήσης κρατικών εκτυπωτικών μηχανημάτων για την αποφυγή λήψης δύσκολων δημοσιονομικών αποφάσεων.
Του Jonathan Miltimore
Από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας (American Institute for Economic Research)
Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι απόψεις του συγγραφέα και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τις απόψεις της Epoch Times.
