Η κινεζική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο άρσης των κυρώσεων που έχει επιβάλει σε Βρετανούς πολιτικούς, σε μια συγκυρία που ορισμένα μέλη του βρετανικού κοινοβουλίου εκφράζουν φόβους ότι η κίνηση αυτή συνδέεται με τα σχέδια για την ανέγερση νέας πρεσβείας της Κίνας στο Λονδίνο.
Ο Λιου Τζιεντσάο, ανώτερος Κινέζος διπλωμάτης και επικεφαλής του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας, επισκέφθηκε το Ηνωμένο Βασίλειο από τις 8 έως τις 10 Ιουνίου, όπου συναντήθηκε με τον υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι, τον εθνικό σύμβουλο ασφαλείας Τζόναθαν Πάουελ, αλλά και τον πρώην πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ. Οι λεπτομέρειες των διαπραγματεύσεων του Λιου με τη βρετανική κυβέρνηση παραμένουν άγνωστες. Μετά την αναχώρησή του, στον βρετανικό Τύπο κυκλοφόρησαν πληροφορίες ότι το ΚΚΚ εξετάζει την κατάργηση των κυρώσεων σε Βρετανούς πολίτες και οργανισμούς, χωρίς να ξεκαθαρίζεται αν αφορά το σύνολο ή μόνο μέρος των κυρώσεων.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι εν λόγω συναντήσεις δεν δημοσιοποιήθηκαν από τη βρετανική κυβέρνηση ούτε καλύφθηκαν από τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης της χώρας. Αντίθετα, ο επίσημος κινεζικός Τύπος πρόβαλε εκτενώς τις επαφές του Λιου, μεταδίδοντας μεταξύ άλλων δήλωσή του προς τον Τόνι Μπλερ ότι το ΚΚΚ επιθυμεί να εργαστεί με το Εργατικό Κόμμα, «να αξιοποιήσει τον μηχανισμό διαλόγου των πολιτικών κομμάτων Κίνας–Ηνωμένου Βασιλείου, να ενισχύσει τον πολιτικό διάλογο και την αμοιβαία κατανόηση».
Ωστόσο, ο λόρδος Ντέιβιντ Άλτον, ένας εκ των τιμητικών μελών της Βουλής των Λόρδων που έχουν δεχθεί κυρώσεις, θεωρεί πως η χρονική συγκυρία της κίνησης συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια του ΚΚΚ να προωθήσει τα σχέδια για τη νέα πρεσβεία στο Λονδίνο. Σε ανάρτησή του στις 16 Ιουνίου στην πλατφόρμα X, ανέφερε: «Το να ανταλλάσσεις την άρση κυρώσεων για μέλη του βρετανικού Κοινοβουλίου με μια γιγαντιαία πρεσβεία του καθεστώτος του ΚΚΚ ισοδυναμεί με πώληση της ψυχής σου στον διάβολο, άξιο του Φάουστ».
Το ΚΚΚ αγόρασε το ιστορικό ακίνητο Royal Mint Court, συνολικής επιφάνειας 65.000 τ.μ., κοντά στη γέφυρα Tower Bridge, το 2018 και σχεδιάζει να το μετατρέψει στη μεγαλύτερη κινεζική πρεσβεία στην Ευρώπη—δέκα φορές μεγαλύτερη από τη σημερινή πρεσβεία στο Λονδίνο και σχεδόν διπλάσια από αυτήν της Ουάσιγκτον.
Το 2022, το δημοτικό συμβούλιο του Tower Hamlets απέρριψε την αρχική οικοδομική άδεια, εν μέσω έντασης στις σχέσεις Πεκίνου–Λονδίνου λόγω του ζητήματος του Χονγκ Κονγκ, παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κυβερνοεπιθέσεων κατά βρετανικών θεσμών. Μετά την εκλογική νίκη των Εργατικών τον Ιούλιο του 2024, η Κίνα κατέθεσε εκ νέου το αίτημα για έγκριση του έργου.
Ο λόρδος Άλτον εξέφρασε προσφάτως στο κοινοβούλιο την αντίθεσή του στον σχεδιαζόμενο πρεσβευτικό συγκρότημα, επικαλούμενος μεταξύ άλλων τη γενοκτονία των Ουιγούρων στη Σιντζιάνγκ, καθώς και τη δίωξη και τα επικηρύγματα κατά φιλοδημοκρατικών ακτιβιστών του Χονγκ Κονγκ.
Ο Ίαν Ντάνκαν-Σμιθ, πρώην αρχηγός των Συντηρητικών και ένας από τους Βρετανούς βουλευτές που έχουν δεχτεί κυρώσεις από την Κίνα το 2021, δήλωσε στο πολιτικό μπλογκ Guido Fawkes ότι η προσφορά της Κίνας να αρθούν οι κυρώσεις αποτελεί «προετοιμασία εδάφους» για την ανέγερση της «υπερ-πρεσβείας» που, όπως είπε, θα είναι γεμάτη κατασκόπους. Σε ανάρτησή του στις 17 Φεβρουαρίου στην πλατφόρμα X, σημείωσε: «Αν επιτραπεί η κατασκευή της πρεσβείας, θα πρόκειται για τη μεγαλύτερη ένδειξη υποταγής στην ιστορία της Βρετανίας και για έναν εφιάλτη».
Το 2021, το ΚΚΚ υπέβαλε κυρώσεις κατά πέντε βουλευτών, δύο λόρδων και δύο ακόμα Βρετανών πολιτών που είχαν αναδείξει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Ουιγούρων – κατηγορίες που το Πεκίνο απορρίπτει ως ψευδείς και παραπλανητικές.
Ο πρώην βουλευτής Τιμ Λότον, επίσης στοχοποιημένος με κυρώσεις, δήλωσε στον τηλεοπτικό σταθμό NTD, συγγενές μέσο της Epoch Times: «Εχουμε ξεκαθαρίσει ότι δεν επιθυμούμε η άρση των κυρώσεων να συνδεθεί με την έγκριση της πρεσβείας στο Royal Mint Court. Ήταν απολύτως αδικαιολόγητο να μας επιβληθούν κυρώσεις επειδή ασκήσαμε το αυτονόητο βουλευτικό μας δικαίωμα να καταγγείλουμε παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Πεκίνου». Τα άλλα πρόσωπα που έχουν βρεθεί στο στόχαστρο ήταν οι βουλευτές Νουσράτ Γκάνι, Νιλ Ο’Μπράιεν, Τομ Τούγκενχατ και οι λόρδοι Ντέιβιντ Άλτον και Ελένα Κένεντι.
Το NTD επικοινώνησε με το νούμερο 10 της Downing Street για σχόλιο.
Η νέα κυβέρνηση των Εργατικών και ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ φέρονται ανοιχτοί σε επαναπροσέγγιση με το Πεκίνο, ειδικά σε οικονομικό επίπεδο. Κατά τη σύνοδο της G20 στη Βραζιλία το 2024, ο Στάρμερ έγινε ο πρώτος πρωθυπουργός της Βρετανίας εδώ και έξι χρόνια που συναντήθηκε με τον Σι Τζινπίνγκ, εκφράζοντας την επιθυμία για ισχυρές διμερείς σχέσεις. Ο ίδιος δήλωσε ότι έθιξε τηλεφωνικά το θέμα της νέας πρεσβείας, επισημαίνοντας: «Έχουμε δρομολογήσει τις διαδικασίες για την αίτηση». Αυτή η εξέλιξη σημαίνει ότι η τελική αρμοδιότητα για την έγκριση μεταφέρθηκε από τον δήμο Tower Hamlets στην κεντρική κυβέρνηση, αυξάνοντας τις πιθανότητες να λάβει τελικά το έργο το πράσινο φως.
Λίγο μετά την απόφαση αναθεώρησης του φακέλου, η υπουργός Οικονομικών Ρέιτσελ Ριβς επισκέφθηκε το Πεκίνο τον Ιανουάριο του 2025, διασφαλίζοντας υποσχέσεις επενδύσεων ύψους 600 εκατ. λιρών (περίπου 700 εκατ. ευρώ) από κινεζικής πλευράς. Η άρση των κυρώσεων ενδέχεται να εντάσσεται σε ένα πλαίσιο αμοιβαίων ανταλλαγμάτων ανάμεσα σε Πεκίνο και Λονδίνο.
«Μόνο ο υπουργός Εξωτερικών, ο πρωθυπουργός και το στενό τους περιβάλλον γνωρίζουν την αλήθεια», σχολίασε χαρακτηριστικά ο λόρδος Άλτον με μήνυμά του προς το NTD στις 17 Ιουνίου. Το υπερσύγχρονο συγκρότημα της πρεσβείας, ανάμεσα στη City του Λονδίνου και το Canary Wharf, βρίσκεται ακριβώς πάνω από καλώδια επικοινωνιών κρίσιμης σημασίας για τα χρηματοοικονομικά κέντρα της βρετανικής πρωτεύουσας, γεγονός που πολλαπλασιάζει τις ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια και στους συμμάχους της χώρας.
Δεδομένου ότι η πρεσβεία θεωρείται κυρίαρχο έδαφος της Κίνας, η βρετανική πλευρά δεν έχει δικαίωμα επίβλεψης—κάτι που ιδιαιτέρως ανησυχεί τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Times στις 7 Ιουνίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ άσκησε πιέσεις στον Στάρμερ να μπλοκάρει το έργο, με το ζήτημα να τίθεται και κατά τη διάρκεια των διμερών διαπραγματεύσεων για το εμπόριο. Διπλωματικές πηγές έχουν αναφέρει ότι η αμερικανική πλευρά ενδέχεται να περιορίσει τη διανομή πληροφοριών ασφαλείας προς το Λονδίνο αν εγκριθεί το σχέδιο της νέας πρεσβείας.
Ανησυχίες από Ουάσιγκτον και Βρετανούς βουλευτές
Μέλη της αμερικανικής Βουλής, όπως ο Κρις Σμιθ—ανώτερο μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων—και ο Τζον Μάλλιναρ, πρόεδρος της Ειδικής Επιτροπής για το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα, ζήτησαν με επιστολή τους στις 26 Φεβρουαρίου προς τον Βρετανό πρέσβη στις ΗΠΑ Πίτερ Μάντελσον να εγκαταλειφθεί το έργο. Όπως έγραψαν, «Δεν υπάρχει κανένας καλός λόγος να δοθεί στην Κίνα το δώρο μιας τόσο μεγάλης επιρροής και δυνατοτήτων κατασκοπείας. Οι κίνδυνοι για τους Βρετανούς πολίτες και τη διεθνή ασφάλεια είναι προφανείς».
Η Ειδική Επιτροπή για το ΚΚΚ της αμερικανικής Βουλής στην πλατφόρμα X, αντιδρώντας σε σχετικό ρεπορτάζ περί ενεργού lobbying της Κίνας, τόνισε: «Η κινεζική υπερ-πρεσβεία στο Ηνωμένο Βασίλειο εγείρει σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια, από παρεμβάσεις και παρακολουθήσεις ως την υπονόμευση ευαίσθητων υποδομών, όπως των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών του Λονδίνου. Οφείλουμε να δράσουμε άμεσα και σε συνεργασία με τους συμμάχους μας ώστε να προστατεύσουμε τα εθνικά μας συμφέροντα».
Διαδηλώσεις και τοπικές αντιδράσεις
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανησυχεί επίσης για την πιθανότητα η νεόδμητη κινεζική πρεσβεία να προσελκύει τακτικά μαζικές διαδηλώσεις. Σε υποβληθέν υπόμνημα η Μητροπολιτική Αστυνομία ανέφερε ότι το 2023 και 2024 διεξήχθησαν ή είχε προγραμματιστεί να διεξαχθούν 47 διαδηλώσεις έξω από την υφιστάμενη πρεσβεία, πολλές εκ των οποίων συγκέντρωσαν πάνω από 100 άτομα. Ο αρχιφύλακας Ντέιβιντ Χότζες ενημέρωσε το δημοτικό συμβούλιο ότι το σημείο του Royal Mint Court είναι σε κεντρική οδική αρτηρία, οπότε οποιαδήποτε διαμαρτυρία μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ευρύτερη περιοχή.
Στις αρχές του 2025, δύο μεγάλες διαδηλώσεις, με τουλάχιστον 4.000 παριστάμενους έκαστη, πραγματοποιήθηκαν στο Royal Mint Court καθώς πληθαίνουν οι ανησυχίες για χρήση του χώρου σε υποθέσεις κατασκοπείας ή διασυνοριακής καταστολής.
Οι διαδηλωτές φώναζαν συνθήματα όπως: «Το ΚΚΚ λέει ψέματα—άνθρωποι πεθαίνουν. Κάτω το ΚΚΚ! Ελεύθερο Χονγκ Κονγκ! Ελεύθερο Θιβέτ!». Κάτοικος της συνοικίας Tower Hamlets, η κυρία Σέλμα, παραβρέθηκε στη διαμαρτυρία του Μαρτίου και διηγήθηκε στο NTD πως «στην εκδήλωση συγκεντρώθηκαν Θιβετιανοί, Χονγκ Κονγκέζοι, Ουιγούροι, Ταϊβανέζοι, Κινέζοι αντιφρονούντες, ντόπιοι και διακομματική ομάδα βουλευτών, όλοι ανήσυχοι για την εθνική ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις τοπικές επιπτώσεις».
Η κ. Σέλμα, ως κάτοικος, αντιτίθεται σθεναρά στην ανέγερση της κινεζικής πρεσβείας κοντά στο σπίτι της. «Δεν θέλουμε ένα καθεστώς που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα να βρει πάτημα στη γειτονιά μας», δηλώνει. «Γιατί χρειάζονται τόσο μεγάλη πρεσβεία; Είναι φανερό ότι διευκολύνει την καταστολή του κινεζικού καθεστώτος εκτός συνόρων. Θα μας παρακολουθούν; Θα εξυπηρετούν διώξεις ντόπιων πολιτών μέσα από την πρεσβεία;».
Στις 16 Οκτωβρίου 2022, διαδηλωτής υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ σύρθηκε με τη βία μέσα στο προξενείο της Κίνας στο Μάντσεστερ και ξυλοκοπήθηκε, αλλά κατάφερε να διαφύγει με την παρέμβαση της αστυνομίας και διαδηλωτών. Άλλη ομάδα πραγματοποιεί ειρηνική διαμαρτυρία έξω από την πρεσβεία της Κίνας εδώ και πλέον 23 χρόνια—πρόκειται για τους Φάλουν Γκονγκ (ή Φάλουν Ντάφα), μια πνευματική ομάδα που εξασκεί διαλογισμό και ασκήσεις. Τα μέλη της διαδηλώνουν νυχθημερόν κατά των διώξεων στην Κίνα, όπου καταγγέλλονται φυλακίσεις, βασανιστήρια και βίαιες αφαιρέσεις οργάνων σε ασκούμενους. Η διαμαρτυρία συνεχίζεται αδιάκοπα επί δύο και πλέον δεκαετίες, καθώς οι διώξεις στην Κίνα δεν έχουν παύσει.
Όπως δηλώνει στην κάμερα του NTD η κ. Γκάο, μία από τις πρωτεργάτριες της διαμαρτυρίας, «όπου κι αν πάνε τα σχέδια για τη νέα πρεσβεία, εκεί θα είμαστε και εμείς».
