Οι αιτήσεις ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) μειώθηκαν κατά 11% το 2024, με τις αιτήσεις από Σύρους, Αφγανούς και Τούρκους να παρουσιάζουν σημαντική πτώση, σύμφωνα με έκθεση αρμόδιας υπηρεσίας.
Στις 3 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (European Union Agency for Asylum-EUAA) δημοσίευσε την ετήσια ανάλυσή της σχετικά με τις τάσεις ασύλου για το 2024, στην οποία αναφέρεται ότι οι αιτήσεις ασύλου μειώθηκαν σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και στη Νορβηγία και την Ελβετία.
Σύμφωνα με την έκθεση, ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων ασύλου ανήλθε σε 1.014.000, καταγράφοντας μείωση 11% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παρατηρήθηκε σημαντική μείωση στις αιτήσεις από Σύρους (151.000), Αφγανούς (87.000) και Τούρκους (56.000), με ποσοστά πτώσης 17%, 24% και 45% αντίστοιχα, συγκριτικά με το 2023. Για το 2024, η Γερμανία παρέμεινε η χώρα με τις περισσότερες αιτήσεις ασύλου, φτάνοντας τις 237.000, αριθμός που ήταν μειωμένος κατά το ένα τρίτο σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Αντίθετα, οι αιτήσεις από Ουκρανούς (27.000) που εγκατέλειψαν τη χώρα τους λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης με τη Ρωσία αυξήθηκαν κατά 90% σε σχέση με το 2023. Η αύξηση αυτή συνδέεται με την Οδηγία Προσωρινής Προστασίας, η οποία παρέχει άμεση και συλλογική προστασία στους Ουκρανούς πολίτες και πρόκειται να λήξει τον Μάρτιο του 2026.
Στο τέλος Δεκεμβρίου 2024, ο αριθμός των εκκρεμών υποθέσεων ασύλου ανήλθε σε 981.000, παραμένοντας ένας από τους υψηλότερους αριθμούς που έχουν καταγραφεί ποτέ, υπερδιπλάσιος από τον μέσο όρο της περιόδου 2017-2021. Ο αριθμός αυτός ξεπεράστηκε μία φορά εντός του 2024 και μία κατά την κορύφωση της προσφυγικής κρίσης το 2016.
Μεταναστευτική πολιτική
Ο έλεγχος της μετανάστευσης υπήρξε κεντρικό ζήτημα στις εκλογές σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, με τα κόμματα του πολιτικού κατεστημένου να απομακρύνονται σταδιακά από τις παραδοσιακές προοδευτικές πολιτικές τους για τη μετανάστευση, υιοθετώντας μέτρα όπως η επαναφορά συνοριακών ελέγχων.
Στη Γερμανία, τον προηγούμενο μήνα, η «Χριστιανοδημοκρατική Ένωση» (CDU) επικράτησε στις ομοσπονδιακές εκλογές, έναντι του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).
Τον Ιανουάριο, ο επικεφαλής του CDU, Φρίντριχ Μερτς, είχε δεσμευθεί για μόνιμους συνοριακούς ελέγχους, μετά από μια θανατηφόρα επίθεση με μαχαίρι στη Βαυαρία, για την οποία συνελήφθη ένας Αφγανός αιτών άσυλο. Ωστόσο, την επομένη της εκλογικής του νίκης, ο ίδιος δήλωσε ότι κανείς από το κόμμα του δεν μιλάει για «κλείσιμο των συνόρων».
Στην Αυστρία, οι αντίπαλοι του «Κόμματος της Ελευθερίας» (FPÖ), το οποίο είχε κερδίσει τις περισσότερες ψήφους στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου 2024, κατέληξαν πρόσφατα σε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού χωρίς τη συμμετοχή του FPÖ.
Το FPÖ είχε διακηρύξει στο προεκλογικό του πρόγραμμα ότι επιθυμεί την απομάκρυνση των παράτυπων μεταναστών από την Αυστρία, την επιβολή αυστηρότερων κριτηρίων για τη νόμιμη μετανάστευση και την εφαρμογή της πολιτικής «επαναμετανάστευσης», η οποία στοχεύει στην επιστροφή μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους. Η συμφωνία συνασπισμού περιλαμβάνει ορισμένες από τις προτάσεις του FPÖ, όπως τη δημιουργία «κέντρων επιστροφής» για την κράτηση απορριφθέντων αιτούντων άσυλο και την αναστολή της επανένωσης οικογενειών.
Στην Ιταλία, υπό την ηγεσία του κόμματος «Αδέλφια της Ιταλίας» και της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα που αποτρέπει τη ροή μεταναστών μέσω της Μεσογείου, μεταφέροντας τους αιτούντες άσυλο στην Αλβανία έως ότου εξεταστούν οι αιτήσεις τους. Πρόκειται για το πρώτο πρόγραμμα του είδους του που εφαρμόζεται από κράτος-μέλος της ΕΕ.
Αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι έχουν επίσης τεθεί σε εφαρμογή στη Σουηδία και τη Γαλλία.
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε μέτρα για την αυστηροποίηση της πολιτικής της ΕΕ όσον αφορά τη παράνομη μετανάστευση, ανταποκρινόμενη στις πιέσεις των κυβερνήσεων των κρατών-μελών, για τις οποίες η παράνομη μετανάστευση αποτελεί αφ’ ενός πολιτικό αφ΄ετέρου ζήτημα ασφάλειας.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε δηλώσει ότι η ΕΕ πρέπει να εξετάσει πιθανούς τρόπους δημιουργίας «κέντρων επιστροφής» εκτός της Ένωσης, εν όψει νέας νομοθετικής πρότασης για την επαναπροώθηση μεταναστών.
Η ίδια είχε προτείνει επίσης τη σύναψη περισσότερων συμφωνιών με μη κοινοτικές χώρες, είτε χώρες προέλευσης είτε χώρες διέλευσης μεταναστών, ώστε να περιοριστεί η ροή τους προς την ΕΕ. Παράλληλα, είχε προτείνει την αποστολή όσων δεν έχουν δικαίωμα παραμονής σε «κέντρα επιστροφής» σε τρίτες χώρες, όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Αλγερία, η Μαυριτανία, η Σενεγάλη και το Μάλι.
Η φον ντερ Λάιεν είχε χαρακτηρίσει τη συμφωνία Ιταλίας-Αλβανίας, η οποία υπεγράφη τον Νοέμβριο του 2023, ως ένα επιτυχημένο μοντέλο για τη διαχείριση του ζητήματος.
Του Owen Evans
Με τη συμβολή του Guy Birchall
