Ο αντίκτυπος της βραχύβιας εξέγερσης της Βάγκνερ ξεπερνά κατά πολύ τα ρωσικά σύνορα και θα μπορούσε να είναι η αρχή του τέλους για τον συνασπισμό που το Πεκίνο οδήγησε μαζί με τη Μόσχα εναντίον του ελεύθερου κόσμου, λένε ορισμένοι αναλυτές.
Μέσα σε ένα δραματικό 24ωρο, η παραστρατιωτική ομάδα τράβηξε την παγκόσμια προσοχή καθώς κατέλαβε την πόλη Ροστόφ, βασικό κέντρο για τις πολεμικές επιχειρήσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία. Επικεφαλής της εξέγερσης ήταν ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, έμπιστος άλλοτε σύμμαχος του Ρώσου ηγέτη Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος χαρακτήρισε την κίνηση ως «μαχαιριά στην πλάτη».
Ο Πριγκόζιν βρίσκεται τώρα εξόριστος στη Λευκορωσία, βάσει μιας συμφωνίας που προβλέπει ότι η Ρωσία δεν θα ασκήσει ποινικές διώξεις εναντίον του εφόσον καταφύγει εκεί. Αλλά η εξορία του – αφού αποτέλεσε την πιο σοβαρή δοκιμασία για τον Πούτιν στις δύο και πλέον δεκαετίες του Ρώσου προέδρου στην εξουσία – κάθε άλλο παρά κλείνει το θέμα στα μάτια των εξωτερικών παρατηρητών.
«Βλέπουμε ρωγμές να αναδύονται», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν στο CBS. «Πού θα πάνε, αν πάνε κάπου, πότε θα φτάσουν εκεί, πολύ δύσκολο να πούμε», σχολίασε, «αλλά δεν νομίζω ότι έχουμε δει την τελική πράξη».
Οι ρωγμές δεν εμφανίστηκαν μόνο στο ρωσικό καθεστώς, σύμφωνα με τον γεωπολιτικό αναλυτή Γκόρντον Τσανγκ.
«Η Κίνα προσπαθεί να ανατρέψει ολόκληρο το διεθνές σύστημα. Αν και η Κίνα είναι ισχυρή, δεν είναι τόσο ισχυρή. Χρειάζεται συμμάχους όπως ο Πούτιν, και αν ο Πούτιν δεν πρόκειται να επιβιώσει, τότε, η Κίνα έχει πρόβλημα», δήλωσε στην Epoch Times ο Τσανγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Η επερχόμενη κατάρρευση της Κίνας».
Το Πεκίνο «κλονίζεται»
Το Πεκίνο είχε τηρήσει σιωπή καθώς οι δυνάμεις του Πριγκόζιν βάδιζαν προς τη Μόσχα, σχολιάζοντας για πρώτη φορά μία ημέρα μετά την ανακωχή που σταμάτησε την κίνηση των ενόπλων δυνάμεων του Πριγκόζιν. «Πρόκειται για εσωτερική υπόθεση της Ρωσίας», δήλωσε εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών. «Ως φιλικός γείτονας της Ρωσίας και γενικός στρατηγικός εταίρος συντονισμού για τη νέα εποχή, η Κίνα υποστηρίζει τη Ρωσία στη διατήρηση της εθνικής σταθερότητας και στην επίτευξη ανάπτυξης και ευημερίας.»
Η καθυστέρηση στην αντίδραση του Πεκίνου, είπε ο Τσανγκ, οφειλόταν στο ότι «δεν ήξερε τι να πει».
«Το πρόβλημα εδώ για τον Σι Τζινπίνγκ οφείλεται στο γεγονός ότι έχει δηλώσει μια εταιρική σχέση “χωρίς όρια” με τη Ρωσία», είπε για τον Κινέζο ηγέτη. «Και αυτός ο “χωρίς όρια” εταίρος σχεδόν εκθρονίστηκε με τις εκπληκτικές αυτές εξελίξεις. Έτσι, νομίζω ότι η Κίνα έχει κλονιστεί λίγο από αυτό.»
Η εταιρική σχέση «χωρίς όρια» που πρόβαλαν ο Σι και ο Πούτιν ήρθε την ημέρα έναρξης των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, καθώς οι δύο τους είχαν την πρώτη τους προσωπική συνάντηση εδώ και δύο χρόνια, ενώ χλεύασαν αυτό που αποκάλεσαν «ανάμειξη στις εσωτερικές υποθέσεις τους» από τη Δύση.
Αυτό συνέβη λιγότερο από τρεις εβδομάδες πριν η Ρωσία ξεκινήσει επίθεση στην Ουκρανία. Περίπου ένα χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο, ο Σι φιλοξενήθηκε ως επίτιμος προσκεκλημένος στη Μόσχα. Αποχαιρετώντας τον Πούτιν, ο χαμογελαστός Κινέζος κομμουνιστής ηγέτης είπε ότι είναι οι δύο που προωθούν «την αλλαγή που δεν έχει συμβεί εδώ και 100 χρόνια».
Αλλά η εξέγερση αιφνιδίασε το Πεκίνο.
Σε παρόμοιο φευγαλέο πραξικόπημα το 1992, σκληροπυρηνικοί του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης κλείδωσαν τον σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στη βίλα διακοπών του στην Κριμαία. Το σχέδιο κατέρρευσε μέσα σε τρεις ημέρες, αλλά ήταν το έναυσμα που έφερε την τελική κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης τέσσερις μήνες αργότερα.
Ο Τσανγκ βλέπει τον Πούτιν σε παρόμοια θέση.
«Κατάφερε να αποτρέψει την ανατροπή του από την εξέγερση, αλλά η Ρωσία έχει αποσταθεροποιηθεί, οπότε δεν νομίζω ότι έχουμε δει την τελευταία πράξη ακόμα», δήλωσε.
Για το κινεζικό καθεστώς, το οποίο υπολογίζει στη Ρωσία ως αποτελεσματικό σύμμαχο για την υπονόμευση της παγκόσμιας τάξης υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, αυτό δεν αποτελεί καλό οιωνό.
«Η Κίνα προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό της ως αήττητο, ως κυρίαρχο του κόσμου», δήλωσε ο Τσανγκ. «Λοιπόν, δεν φαίνεται τόσο απειλητική αυτή τη στιγμή. Φαινόταν πολύ πιο απειλητική την περασμένη εβδομάδα.»
Εγχώρια προβλήματα
Η αποδυνάμωση της πολιτικής θέσης του Πούτιν δεν είναι η μόνη ανησυχία στο πρόγραμμα του Πεκίνου.
Λίγες ημέρες μετά την εξέγερση της Βάγκνερ, ο Σι προήγαγε δύο πολιτικούς κομισάριους στο βαθμό του στρατηγού, μια κίνηση που κάποιοι ερμήνευσαν ως προσπάθεια εδραίωσης της εξουσίας του. Ένας Κινέζος στρατιωτικός, γράφοντας για την PLA Daily, την επίσημη εφημερίδα του ανώτατου στρατιωτικού επιχειρησιακού οργάνου της Κίνας, εκτίμησε ότι οι κινεζικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να «ενισχύσουν την επίγνωση της εθνικής ασφάλειας» και να είναι έτοιμες να «αντιμετωπίσουν μεγάλες δοκιμασίες σε μια φουρτουνιασμένη θάλασσα».
«Η Κίνα πιστεύει ότι η Ρωσία βρίσκεται σε τέτοιο χάος επειδή δεν υπάρχει έλεγχος της κυβέρνησης από το κομμουνιστικό κόμμα, οπότε ο Σι Τζινπίνγκ πρόκειται να ενισχύσει οπωσδήποτε αυτήν τη θέση”, δήλωσε στην Epoch Times ο Μάιλς Γιου, διευθυντής του Κέντρου Κίνας στο Ινστιτούτο Χάντσον και ανώτερος σύμβουλος για την πολιτική Κίνας στην κυβέρνηση Τραμπ. Ο Σι, σημείωσε, έχει εκκαθαρίσει πολλούς υψηλόβαθμους στρατιωτικούς αξιωματούχους για να εδραιώσει την εξουσία του μέσα στη δεκαετία και άνω που κυβερνά.
«Ξέρει ότι υπάρχει μεγάλη δυσαρέσκεια στους κόλπους της στρατιωτικής ιεραρχίας. Γι’ αυτό λοιπόν το θέμα αυτό τον έχει ανησυχήσει πάρα πολύ», δήλωσε ο Γιου.
Τα εσωτερικά ζητήματα θα κρατήσουν επίσης το Πεκίνο σε εγρήγορση, δήλωσε ο Τσανγκ.
«Οι Κινέζοι ανησυχούν πάντα για τις λεγόμενες “έγχρωμες επαναστάσεις”: οι επαναστάσεις είναι μεταδοτικές. Εξαπλώνονται.»
Τον περασμένο Νοέμβριο, μια φονική πυρκαγιά σε πολυώροφο κτίριο στο Σιντζιάνγκ προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Οι διαδηλωτές σήκωσαν λευκά φύλλα χαρτιού για να αντιδράσουν στα σκληρά λουκέτα του καθεστώτος COVID, σε αυτό που ονομάστηκε διαμαρτυρίες λευκού χαρτιού.
Το κίνημα υποχώρησε με το Πεκίνο να αίρει τα μέτρα περιορισμού COVID, ενώ συνέλαβε αθόρυβα τους συμμετέχοντες. Αλλά πίσω από αυτό, ο Τσανγκ βλέπει ένα ευρύτερο πνεύμα δυσαρέσκειας που δεν πρόκειται να εξαφανιστεί.
«Μερικοί άνθρωποι απαιτούσαν ουσιαστικά να παραιτηθεί το Κομμουνιστικό Κόμμα και ο Σι Τζινπίνγκ», είπε, αναφέροντας μερικά από τα συνθήματα που φώναζαν οι διαδηλωτές.
Οι οικονομολόγοι ήλπιζαν ότι ο τερματισμός της πολιτικής μηδενικού COVID θα μπορούσε να δώσει ώθηση στις εγχώριες δαπάνες της Κίνας και να αναζωογονήσει την παραπαίουσα οικονομία της χώρας. Σε πολλά επίπεδα, όμως, η κατάσταση στην Κίνα δεν φαινόταν πολύ καλύτερη από ό,τι πριν από μισό χρόνο.
Οι τοπικές κυβερνήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με αθετήσεις πληρωμών στο πλαίσιο ενός χρέους ύψους 23 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, οι ηλικίες μεταξύ 16 και 24 ετών έχουν ποσοστό ανεργίας ρεκόρ άνω του 20%, οι πωλήσεις ακινήτων συνέχισαν να πέφτουν κατακόρυφα. Η χώρα πρόκειται να αντιμετωπίσει αυτό που θα μπορούσε να είναι η μεγαλύτερη έξοδος εκατομμυριούχων στον κόσμο φέτος, ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός απογοητευμένων ατόμων εγκαταλείπει επίσης τη χώρα.
«Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές για τον Σι Τζινπίνγκ εκτός από το να πιέσει ακόμη περισσότερο και αυτό τελικά δεν πρόκειται να είναι η λύση, επειδή η οικονομία καταρρέει», δήλωσε ο Τσανγκ.
Η Τζουν Τόιφελ Ντράιερ, καθηγήτρια πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μαϊάμι, θεωρεί ομοίως τα οικονομικά προβλήματα ως ένα σημαντικό εμπόδιο.
«Ο Πούτιν μπορεί ακόμη και να εξαρτάται περισσότερο από την Κίνα μετά την εξέγερση, οπότε η επιθυμία της Κίνας να ηγηθεί της παγκόσμιας τάξης θα ενισχυθεί», δήλωσε στην Epoch Times. Η οικονομική επιβράδυνση, είπε, θα είναι το κυριότερο εμπόδιο για την υλοποίηση των φιλόδοξων σχεδίων του Σι.
Προς το παρόν, η Κίνα και η Ρωσία θα συνεχίσουν να «κουρνιάζουν μαζί για ζεστασιά» καθώς αντιπαρατίθενται στη Δύση, με την καθεμία να παίρνει ό,τι χρειάζεται από αυτή τη σχέση, δήλωσε ο Σου Τζε-γιουν, διευθυντής του Ινστιτούτου Έρευνας για την Εθνική Άμυνα και Ασφάλεια της Ταϊβάν.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να παρατείνεται, η Ρωσία πιθανότατα θα βρει τον εαυτό της να εξαρτάται όλο και περισσότερο από την Κίνα, που τώρα είναι ο κύριος αγοραστής του ρωσικού πετρελαίου που κάποτε πήγαινε στην Ευρώπη.
Πρόκειται για μια συγκυρία που απαιτεί πιο αποφασιστική δράση από τον ελεύθερο κόσμο, δήλωσε ο Τσανγκ.
«Ο κόσμος βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο και αυτή τη στιγμή ο συνασπισμός που μας αντιτίθεται έχει ραγίσει και μπορεί κάλλιστα να καταρρεύσει. Είναι σημαντικό για την κυβέρνηση Μπάιντεν και τα ελεύθερα κράτη να διασφαλίσουν ότι αυτός ο συνασπισμός δεν θα μπορέσει να ξανασυναρμολογηθεί», δήλωσε.
Ο Luo Ya συνέβαλε σε αυτό το ρεπορτάζ.
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
