Η πρόσφατη συμφωνία ανάμεσα στη Stellaria — το γαλλικό startup που αναπτύσσει προηγμένους αντιδραστήρες λιωμένων αλάτων — και την Equinix, έναν από τους μεγαλύτερους διαχειριστές κέντρων δεδομένων (data center) παγκοσμίως, σηματοδοτεί ένα νέο κεφάλαιο στη σχέση πυρηνικής ενέργειας και υποδομών τεχνητής νοημοσύνης. Παρότι ο αντιδραστήρας δεν έχει ακόμη κατασκευαστεί, η ισχυρή προπαραγγελία από την Equinix τον καθιστά ήδη σημείο αναφοράς για το μέλλον των ενεργοβόρων κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη.
Τι συνέβη και γιατί έχει σημασία
Η Equinix υπέγραψε συμφωνία προκράτησης ενεργειακής ισχύος για τον πρώτο Stellarium, τον υπό ανάπτυξη ταχέος νετρονικού τύπου αντιδραστήρα της Stellaria. Πρόκειται ουσιαστικά για δέσμευση μελλοντικής ισχύος και όχι για λειτουργούσα μονάδα. Η Stellaria στοχεύει σε εμπορική λειτουργία γύρω στο 2035, μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών αδειοδότησης και της τεχνικής ωρίμανσης του έργου.
Με άλλα λόγια: δεν υπάρχει σήμερα αντιδραστήρας που τροφοδοτεί rack σε κέντρα δεδομένων. Υπάρχει όμως ένα συμβόλαιο που κλειδώνει ισχύ από τον πρώτο αντιδραστήρα αυτού του τύπου, εφόσον υλοποιηθεί.
Ο Stellarium ανήκει στην κατηγορία των αντιδραστήρων γρήγορων νετρονίων λιωμένων αλάτων (fast-neutron molten salt reactors):
-
Χρησιμοποιεί ταχέα νετρόνια και καύσιμο σε μορφή υγρού χλωριούχου άλατος.
-
Υποστηρίζει κλειστό κύκλο καυσίμου, με δυνατότητα αξιοποίησης τόσο ουρανίου όσο και χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων, μειώνοντας δραστικά τον όγκο των μακρόβιων αποβλήτων.
-
Η Stellaria υποστηρίζει ότι ο αντιδραστήρας μπορεί να καταστρέφει περισσότερα υψηλής διάρκειας απόβλητα από όσα παράγει — μια δυνατότητα που, αν αποδειχθεί στην πράξη, θα αποτελεί παγκόσμια πρωτιά.
-
Η ονομαστική του ισχύς εκτιμάται στα 250 MWe, με εντυπωσιακή ενεργειακή αυτονομία που μπορεί να φτάσει δεκαετίες χωρίς ανεφοδιασμό.
Ο συνδυασμός αυτών των τεχνικών χαρακτηριστικών εντάσσει τον Stellarium στις πιο προηγμένες προσεγγίσεις της πυρηνικής τεχνολογίας 4ης γενιάς.
Η εκρηκτική ανάπτυξη των εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης έχει δημιουργήσει άνευ προηγουμένου ενεργειακές ανάγκες. Τα κέντρα δεδομένων αναμένεται να αυξήσουν τη ζήτηση ισχύος έως και 165% μέχρι το 2030, φτάνοντας σε επίπεδα εκατοντάδων TWh ετησίως.
Οι μεγάλοι operator αναζητούν 24/7 carbon-free ενέργεια, κάτι που δεν είναι εύκολο να εξασφαλιστεί μόνο μέσω των ανανεώσιμων πηγών και των παραδοσιακών δικτύων. Γι’ αυτό και οι συμφωνίες με πυρηνικές τεχνολογίες πολλαπλασιάζονται:
-
Westinghouse και Data4 με τον SMR AP300 στην Ευρώπη
-
Πρωτοβουλίες SMR στις ΗΠΑ και την ΕΕ από Oklo, Kairos, Last Energy κ.ά.
-
Αντίστοιχα πλάνα πυρηνικών parks στη Σουηδία και συνεργασίες με Big Tech.
Σε αυτό το σκηνικό, ο Stellarium εμφανίζεται ως ακόμη πιο προχωρημένη ‘επιθετική’ λύση, καθώς συνδυάζει fast neutrons, molten salt και αξιοποίηση αποβλήτων, με άμεση στόχευση τα κέντρα δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης.
Οι τίτλοι που μιλούν για «τον πρώτο fast-neutron αντιδραστήρα που θα τροφοδοτήσει AI data center στην Ευρώπη» βασίζονται σε τρεις παραμέτρους:
-
Είναι αντιδραστήρας γρήγορων νετρονίων λιωμένων αλάτων , όχι κλασικός αντιδραστήρας ελαφρού ύδατος ή SMR.
-
Έχει δηλωμένη κύρια χρήση την τροφοδότηση κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης και άλλων βιομηχανικών φορτίων υψηλής ενεργειακής πυκνότητας.
-
Η συμφωνημένη ισχύς προορίζεται για ευρωπαϊκές υποδομές της Equinix.
Δεν είναι ο πρώτος αντιδραστήρας γρήγορων νετρονίων στην ιστορία ούτε ο πρώτος πυρηνικός που θα χρησιμοποιηθεί για κέντρα δεδομένων γενικά. Είναι όμως ο πρώτος που συνδυάζει αυτή την τεχνολογία, αυτόν τον σκοπό και μια εμπορική συμφωνία στην Ευρώπη.
Το πρόγραμμα βρίσκεται ακόμη σε στάδιο ανάπτυξης, με το 2035 να αποτελεί τον στόχο για εμπορική λειτουργία. Η συμφωνία με την Equinix λειτουργεί ως ισχυρό σήμα προς την αγορά, αποδεικνύοντας ότι οι μεγάλοι παίκτες των κέντρων δεδομένων είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν σε προηγμένες πυρηνικές τεχνολογίες για να εξασφαλίσουν σταθερή, καθαρή και αδιάλειπτη ενέργεια.
Παράλληλα, βρίσκεται σε εξέλιξη ένας διεθνής αγώνας δρόμου για μικρούς και μεσαίους αντιδραστήρες (SMR και microreactors) που θα τροφοδοτούν κέντρα δεδομένων, από συνεργασίες όπως Kairos–Google έως μεγάλα ευρωπαϊκά σχέδια.
Ο Stellarium της Stellaria αποτελεί ένα από τα πιο φιλόδοξα πυρηνικά εγχειρήματα της επόμενης δεκαετίας: ένας 4ης γενιάς αντιδραστήρας γρήγορων νετρονίων και λιωμένων αλάτων, σχεδιασμένος να καλύπτει τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες των κέντρων δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης. Η Equinix έχει ήδη δεσμεύσει μελλοντική ισχύ, όμως το έργο βρίσκεται ακόμη στη φάση ανάπτυξης και αδειοδοτήσεων, με ορίζοντα λειτουργίας το 2035.
Και ενώ δεν λειτουργεί ακόμη, θεωρείται ήδη «πρώτος» στον συγκεκριμένο συνδυασμό τεχνολογίας και χρήσης — ένας πιθανός προάγγελος του τρόπου με τον οποίο η πυρηνική ενέργεια θα στηρίξει την επόμενη εποχή της τεχνητής νοημοσύνης.
