Σχολιασμός
Ο ανελκυστήρας στον 15ο όροφο σε ένα ξενοδοχείο στην Νέα Υόρκη χρειαζόταν λίγο χρόνο. Καθώς περιμένεις, το βλέμμα σου τραβιέται σε μια οριζόντια επιφάνεια που κοιτά την αχανή πόλη, πάνω στην οποία στεκόταν ένα γλυπτό. Ήταν κολλημένο στον τοίχο ώστε να μην κυλήσει. Μια μεγάλη σταγόνα του τίποτα, με δίνες, με ένα χοντρό μέρος πάνω και ένα πολύ λεπτό κάτω και ένα μικρό μέρος ως βάση. Την κοιτούσα όσο περίμενα.
Το σφαιροειδές αντικείμενο δεν σημαίνει τίποτα, δεν λέει τίποτα, δεν δίνει τίποτα στην σκέψη. Είναι απλώς μια μορφή, μια σπατάλη όμορφου χώρου που αλλιώς θα μπορούσε να φιλοξενεί μια προτομή ή άγαλμα ή γλάστρα. Μόλις φανταστείς την άλλη επιλογή, η παρουσία της σφαίρας είναι μια ενόχληση, μια χαμένη ευκαιρία. Αναμφίβολα επιβλήθηκε στο μέρος από κάποιον πτυχιούχο εσωτερικό σχεδιαστή.
Ήταν ένας μικρός χώρος σε ένα μικρό ξενοδοχείο έτσι σίγουρα δεν έχει και πολλή σημασία. Αλλά υπέρογκες εκδοχές του ιδίου διακοσμούν σχεδόν κάθε δημόσιο χώρο σε μεγάλες πόλεις σε αυτήν την χώρα. Άρχισε γύρω στα 1960 και η τάση δεν σταμάτησε. Όσο πιο περίεργη η δημιουργία, και στενότερες οι συνδέσεις του δημιουργού με ισχυρούς λήπτες αποφάσεων, τόσο πιθανότερο είναι να δραπετεύσει από τα γραφεία πολυεθνικών και να βρεθεί σε δημόσια πάρκα.
Υπάρχει κάτι μη βιώσιμο σε όλο αυτό επειδή είναι ασύμβατο με την ανθρώπινη βαθιά επιθυμία για όμορφα πράγματα. Φυσικά, αν σταματήσουμε να επιθυμούμε την ομορφιά, τότε δεν έχει νόημα να πούμε κάτι. Στις τάξεις της ελίτ, αυτό σίγουρα μοιάζει να έχει πραγματοποιηθεί. Πράγματι, είναι σημείο αποδοχής στις τάξεις της ελίτ τάξης να αντιτίθεσαι στην παράδοση, στην μορφή, στον ρεαλισμό του οτιδήποτε, στην τάξη, και σε αντικείμενα που βελτιώνουν την διάθεση.
Αυτό το πρόβλημα επηρεάζει τα πάντα από πόλεις έως γραφεία πολυεθνικών έως τις κατοικίες μας. Τα σπίτια μας μπορούμε να τα ελέγξουμε έτσι αυτό είναι το λογικό μέρος να αρχίσουμε να επιδιορθώνουμε την αισθητική μας.
Ενώ ήμουν στην Νέα Υόρκη, πέρασα κάποιον χρόνο—εντάξει, στην πραγματικότητα πολλές ώρες—στο Scully & Scully. Βλέπω τον κατάλογό τους για χρόνια. Πάντα το έβρισκα ενδιαφέρον αλλά δεν καταλάβαινα πλήρως το ήθος. Είναι όλα ακριβά αλλά όχι πέραν προϋπολογισμού κατά κάποιον τρόπο. Είναι λίγο ακραίο αλλά όχι εξωπραγματικό.
Χρειάστηκε να πάω στο κατάστημα για να καταλάβω λίγο το τι κάνουν. Όλα εκεί, από κρυστάλλινα έως γραφεία έως λάμπες, έχουν ένα κυρίαρχο ήθος που ανακαλεί κάποια παράδοση για την οποία γνωρίζουμε. Υπάρχει οικειότητα, τα πάντα που σχετίζουμε με αντικείμενα που κατέχουν οι εξεζητημένοι άνθρωποι. Την ίδια στιγμή, όλα κάνουν και ένα νεύμα στο εδώ και τώρα—ένας σεβασμός στο παρελθόν με μια πινελιά που το κάνει σαφές ότι δεν κοιτάζουμε αντίκες.
Για παράδειγμα, θα δείτε μια καρέκλα γραφείου με δέρμα που είναι μεγαλοπρεπής και υπέροχη αλλά τα μπράτσα θα έχουν δύο γνήσιου ασημιού κεφάλια χήνας να εξέχουν στα άκρα. Κάτι τέτοιο δεν έχει υπάρξει ποτέ αλλά πιθανότατα θα έπρεπε. Αυτός είναι ο τρόπος τους.
Έχω ιδιαίτερο ενδιαφέρον για κρύσταλλα με προτίμηση στο εγχάρακτο. Το Scully έχει ένα σετ άγριας ζωής με πάπιες, αντιλόπες, λιοντάρια, πούμα, ταράνδους, και πολλά άλλα, όλα σε φυσικό υπόβαθρο, όμορφα χαραγμένα σε ποτήρια κρασιού, νερού, μπράντυ, και μαρτίνι. Η πρώτη μου σκέψη: Προτιμώ τα παλιότερα στυλ. Η επόμενή μου σκέψη: αυτά είναι εντυπωσιακά και θα άλλαζα την συλλογή μου για αυτήν αν μπορούσα να πληρώσω $300 για ένα ποτήρι.
Μπορείς να μάθεις πολλά για εσωτερικό σχεδιασμό απλώς περπατώντας στο κατάστημα. Απ΄ ό,τι φαίνεται, κάποιοι καλοστεκούμενοι Μανχαττανίτες γεμίζουν τις αστικές οικίες τους τελείως με υλικό Scully. Μπορώ να δω πως και γιατί. Το κατάστημα είναι απλώς εντυπωσιακό με κάθε τρόπο επειδή η κύρια εκτίμησή του είναι προς το παρελθόν και καθόλου στο μεταμοντερνιστικό αλλόκοτο. Κάθε χώρος κατοικίας που χρησιμοποιεί αυτά τα αγαθά θα είναι ζεστός, βιώσιμος, και ευχάριστος, με μια νότα γοητείας για να μην γίνει βαρύς.
Μπαίνω στον πειρασμό να σκεφτώ ότι η επιτυχία αυτού του καταστήματος σημαίνει πως τελικά φεύγουμε από το άσχημο ως πολιτισμική μορφή. Ίσως είναι πολύ νωρίς για να το πω αυτό αλλά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα πιθανότητα. Το κρίσιμο θα είναι να μεταστρέψουμε την ελίτ από το μάρκετινγκ του μηδενισμού στην ομορφιά αλλά απαιτεί αισιοδοξία για το μέλλον πάνω απ΄ όλα.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο αυτού είναι η αισθητική αίσθηση που ο Ντόναλντ Τραμπ έφερε στην εθνική σκηνή. Διακόσμησε εκ νέου το Οβάλ Γραφείο με νεοκλασικά στυλ γλυπτών φύλλων και ένα νεύμα στην παράδοση. Ναι, τείνει προς την υπερβολή όπως οι μεγιστάνες της Νεοκλασικής Περιόδου κατά των οποίων υπήρξε επανάσταση από την ανώτερη τάξη που απάντησε ασπαζόμενη το λιτό (δείτε το βιβλίο του Έντιθ Γουόρτον του 1897 «The Decoration of Houses»).
Ο Τραμπ δεν έχει ενδιαφέρον για λιτότητα. Αν πάτε στο Μαρ-α-Λάγκο ή σε οποιοδήποτε από τα γήπεδα γκολφ που έχει, θα δείτε εντυπωσιακή ποσότητα χρυσού, γλυπτών οροφών, βελούδινων κουρτινών, κρυστάλλινων πολυελαίων, και κάθε άλλου σημείου αυτού που οι Αμερικανοί θα έβρισκαν πολυτελές. Φυσικά οι ελίτ σκέφτονται ότι είναι όλο αντιαισθητικό και αβάσταχτο. Αλλά ειλικρινά, θα έπαιρνα το στυλ του Τραμπ αντί για γλυπτά ακανόνιστων σφαιρών και ακατανόητους πίνακες στραγγίσματος πινέλων, χωρίς δεύτερη σκέψη.
Ίσως χρειαζόμαστε μια περίοδο στην οποία επιθετικοί σχεδιαστές και κατασκευαστές μας ρίχνουν την παράδοση στο πρόσωπο για να αντιστραφεί η ζημία των τελευταίων 50 χρόνων στην οποία ομορφιά και παράδοση σχεδόν αφανίστηκαν από την δημόσια και ιδιωτική ζωή. Είμαι εντάξει με αυτό, αλλά μην ξεχνάτε τις οροφές—αυτοί ο πέμπτοι τοίχοι θέλουν αγάπη επίσης.
Ένα καλό παράδειγμα των τάσεων των καιρών μας είναι το Ξενοδοχείο Ουάσιγκτον στην πρωτεύουσα. Χτίστηκε την τελική περίοδο της Νεοκλασικής Εποχής ως ένας πανίσχυρος ύμνος στην ευημερία. Από πάντα το αγαπούσα. Αλλά μερικά χρόνια πριν, πήγα και πάλι για να βρω ότι κάποιο φρικιό είχε επιβληθεί στους νέους ιδιοκτήτες και ρήμαξε το μέρος. Ήταν απαίσιο και υπερβολικά άσχημο αλλά πλήρως συμβατό με την μεταμοντέρνα αισθητική. Άλλαξαν ακόμα και το όνομα.
Ήταν μια τεράστια αποτυχία. Έτσι πωλήθηκε και πάλι. Οι νέοι ιδιοκτήτες επανέφεραν το παλιό όνομα και το εσωτερικό, στο σημείο που μοιάζει καλύτερο από ποτέ. Αυτή η μικρή περίοδος όπου οι νέοι ιδιοκτήτες προσπαθούν να εξαλείψουν το παλιό τελείωσε, σαν να μην έγινε ποτέ. Αυτός είναι ο τρόπος: γκρεμίστε τα όλα και επαναφέρετε αυτό που υπήρχε πριν την μεγάλη αποδόμηση. Όλο και περισσότεροι το κάνουν αυτό.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι το ξενοδοχείο Plaza στην Νέα Υόρκη. Τι υπέροχο μέρος. Άνοιξε πριν τον Μεγάλο Πόλεμο, και οι ιδιοκτήτες έχουν διατηρήσει το μέρος ανέγγιχτο από τότε. Το δωμάτιο ομάδας είναι ανοιχτό στο κοινό και είναι πανέμορφο. Η αίθουσα δείπνου έχει τόση ζήτηση που δίνεται μόνο σε πελάτες του ξενοδοχείου, που σημαίνει $600 το βράδυ τουλάχιστον. Αυτό είναι το επίπεδο ζήτησης για ομορφιά και παράδοση. Έχει υψηλή τιμή.
Έχουμε περάσει την στροφή και τώρα πηγαίνουμε προς κλασική τέχνη, αρχιτεκτονική, γλυπτική, και σχεδιασμό; Πολλοί σπουδαίοι καλλιτέχνες δουλεύουν προς αυτήν την κατεύθυνση για μια δεκαετία ή περισσότερο. Ο καιρός ίσως τελικά να έρχεται. Ας μην ντρεπόμαστε γι΄ αυτό. Μπορείτε να αρχίσετε με το σπίτι σας και από εκεί σε άλλα. Ίσως τα παιδιά και τα εγγόνια μας κατοικήσουν ξανά σε έναν κόσμο ομορφιάς, και η εξύμνηση του άσχημου να θεωρείται μια παράξενη και δυστυχής παρένθεση της ιστορίας.
