Το κόστος της ευκαιρίας είναι αυτό που παρατάς όταν επιλέγεις ένα πράγμα παρά κάτι άλλο.
Σε πολλές περιπτώσεις, ο υπολογισμός είναι εύκολος, και το ρίσκο είναι μικρό. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιλέξετε ένα μιλκσέικ σοκολάτα αντί για βανίλια. Ακόμη και αν κάνατε αυτή την επιλογή κάθε φορά, δεν θα άλλαζε σημαντικά την πορεία της ζωής σας. Απλώς ανταλλάζεται μια άμεση απόλαυση για μια άλλη. Ένα από αυτά τα μονοπάτια δεν σας βάζει σε μια συγκεκριμένη τροχιά – μπορείτε πάντα να αλλάξετε την επιλογή σας την επόμενη φορά.
Ζυγίζοντας τις επιλογές
Οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν την ιδέα του κόστους ευκαιρίας για να βοηθήσουν τα άτομα και τις ομάδες να αποφασίσουν εν μέσω περίπλοκων εναλλακτικών. Το κόστος ευκαιρίας χρηματοδότησης ενός έργου, ας πούμε για παράδειγμα το φύτεμα 1000 δέντρων, είναι η αξία του αμέσως επόμενου καλύτερου έργου που δεν μπορείτε αυτή την στιγμή να χρηματοδοτήσετε – ίσως το χτίσιμο ενός κοινοτικού κήπου.
Λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα μακροπρόθεσμα οφέλη της πορείας που δεν επιλέγεται βοηθάει τους ανθρώπους να δουν πως η κάθε επιλογή στον πραγματικό κόσμο έρχεται με ένα κόστος – όλη η αξία αυτού που δεν επιλέξατε. Όταν συγκρίνουμε αυτές τις αξίες από κοντά – η αξία της πρώτης μας επιλογής σε σχέση με την αξία της αμέσως επόμενης καλύτερης εναλλακτικής – μπορούμε να αποφασίσουμε ποιον συμβιβασμό θα κάνουμε.
Απλά και μόνο επειδή υπάρχει το κόστος της ευκαιρίας αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να βλέπουμε τις επιλογές μας αρνητικά. Αν τα οφέλη του μονοπατιού που επιλέγετε υπερισχύουν του κόστους της ευκαιρίας, τότε πήρατε μια μεγαλειώδη απόφαση επειδή το καθαρό κέρδος είναι θετικό.
Υπάρχει ακόμη μια σημαντική ιδέα όσον αφορά το κόστος ευκαιρίας, και πραγματικά χτυπά στην καρδιά του ζητήματος για το οποίο γράφω αυτό το άρθρο. Το κόστος της ευκαιρίας οποιασδήποτε απόφασης συχνά φαίνεται μικρό. Επιτρέψτε μου να σας δώσω μερικά παραδείγματα:
- Να βοηθήσω έναν φίλο μου να μετακομίσει ή να μείνω σπίτι και να κάνω τις δουλειές μου.
- Να δω μια σειρά στην τηλεόραση ή να διαβάσω ένα βιβλίο.
- Να καλέσω έναν γονιό όταν περπατάω ή να ακούσω ένα podcast.
- Να φάω ένα μπισκότο ή ένα φρούτο.
- Να βάλω ένα αντικείμενο στη θέση του ή να το αφήσω πάνω στον πάγκο.
- Να αγοράσω κάτι καινούριο και καλύτερο ή να είμαι αρκεστώ σε αυτό που έχω
- Να απαντήσω με θυμό ή με υπομονή
Αν δείτε την κάθε απόφαση μεμονωμένα ή ως εξαίρεση της μιας φοράς, είναι πολύ εύκολο να επιλέξετε την άμεση ευχαρίστηση παρά το μονοπάτι που εναρμονίζεται πιο πολύ με τις αξίες σας.
Ένα πράγμα που με βοήθησε ήταν να συνειδητοποιήσω πως αυτές οι αποφάσεις ποτέ δεν γίνονται μεμονωμένα. Όταν επιλέγεις το μονοπάτι της ικανοποίησης, της ανυπομονησίας, ή της ιδιοτέλειας μια μέρα, τότε γίνεται πιο εύκολο να κάνεις το ίδιο και μελλοντικά.
Από αυτή την προοπτική, μια καλύτερη μέθοδος ζυγιάσματος των συμβιβασμών είναι να ερωτηθείτε: Αν η επιλογή που θα κάνετε τώρα θα ήταν η προκαθορισμένη επιλογή από δω και στο εξής, τι θα επιλέγατε; Θέτοντας το ερώτημα κατά αυτόν τον τρόπο πολλαπλασιάζει το κόστος της ευκαιρίας σε όλες τις μελλοντικές αποφάσεις και, κάνοντας το, σας βοηθά να το μετρήσετε για τους επερχόμενους μήνες ή και χρόνια.
Η ζυγαριά των επιλογών
Το βάρος του κόστους της ευκαιρίας είναι πιο εύκολα αισθητό όταν συνειδητοποιήσετε πως δεν επιλέγετε μονάχα αυτή τη μία φορά – κάνετε μια επιλογή που επηρεάζει όλες τις μελλοντικές σας επιλογές:
- Δεν λέτε απλά όχι σε έναν φίλο σήμερα – εξασθενείτε την αξία και την στενότητα εκείνης της φιλίας.
- Δεν παρακολουθείτε απλά ένα σόου στην τηλεόραση – εγκαταλείπετε την ευκαιρία να αναπτυχθείτε διανοητικά.
- Δεν παραλείπετε απλά ένα τηλεφώνημα στην μητέρα σας – επιτρέπετε στην απόσταση μεταξύ σας να μεγαλώσει.
- Δεν τρώτε απλά ένα μπισκότο – γίνεστε λιγότερο υγιής και ίσως αυξήσετε το βάρος σας.
- Δεν αφήνετε απλά ένα αντικείμενο στον πάγκο – επιλέγετε να ζείτε σε ένα ακατάστατο σπίτι.
- Δεν αφήνεστε απλά στις ορμές σας και ξοδεύετε απλά αυτή τη μία φορά – προσπερνάτε καλύτερους τρόπους να επενδύσετε, να ξοδέψετε ή να χρησιμοποιήσετε τα χρήματα εκείνα στο μέλλον.
- Δεν γίνεστε απλά ανυπόμονος και θυμωμένος σήμερα – γίνεστε αυτού του είδος ο άνθρωπος, κάτι το οποίο θα είναι δύσκολο να αλλάξετε όσο πιο πολύ προχωράτε σε αυτό το μονοπάτι.
Κοιτώντας το από αυτή την οπτική γωνία, κάθε μια από τις επιλογές μας γίνεται όλο και πιο σημαντική.
Το πραγματικό κόστος της ευκαιρίας περιλαμβάνει το άτομο το οποίο δεν θα γίνετε αν συνεχίσετε να κάνετε αυτή την επιλογή επανειλημμένα. Μπορεί να πείτε στον εαυτό σας, μόνο αυτή τη φορά – είναι απλά μια εξαίρεση. Αλλά είναι όντως; Πόσο συχνά έχετε πει στον εαυτό σας πως θα κάνετε κάτι αύριο, και όταν το αύριο έρχεται, και πάλι δεν θέλετε να το κάνετε;
Για πόσο καιρό φανταζόσασταν τον εαυτό σας να ωριμάζει και να γίνεται ένα συγκεκριμένο είδος ατόμου, που εξασκεί μια συγκεκριμένη σειρά από αξίες και αρετές; Και γιατί δεν έχει φτάσει αυτή η μέρα; Το πιο πιθανό είναι πως έχετε ξεγελάσει τον εαυτό σας κοιτάζοντας το κόστος της ευκαιρίας αυτής της μίας επιλογής. Σας προτρέπω να λάβετε υπόψιν ότι κάθε επιλογή μετράει περισσότερο από ότι φαντάζεστε. Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να φανταστείτε πως η επιλογή σας σήμερα θα είναι η προκαθορισμένη σας επιλογή από εδώ και πέρα.
Από τον Mike Donghia
