Ο πρόεδρος της Σερβίας, Αλεξάνταρ Βούτσιτς, ανακοίνωσε την αναστολή των εξαγωγών όπλων και πυρομαχικών από το Βελιγράδι, έπειτα από καταγγελίες της Ρωσίας ότι σερβικό στρατιωτικό υλικό καταλήγει στην Ουκρανία μέσω τρίτων.
«Δεν εξάγουμε τίποτα αυτή τη στιγμή», δήλωσε ο Βούτσιτς σε δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα. «Τα έχουμε σταματήσει όλα τώρα και για να προχωρήσει κάτι θα απαιτηθούν ειδικές και συγκεκριμένες αποφάσεις. Θα δούμε ποια θα είναι τα επόμενα βήματα, πάντοτε με γνώμονα το συμφέρον της Σερβίας», ανέφερε χαρακτηριστικά στις 23 Ιουνίου, σύμφωνα με το βαλκανικό τμήμα του Radio Free Europe/Radio Liberty. «Τα σημαντικότερα κρατικά όργανα θα ενημερωθούν σχετικά», πρόσθεσε.
Την ίδια ημέρα, το σερβικό υπουργείο Άμυνας εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία γνωστοποιεί την αναστολή των εξαγωγών οπλισμού και στρατιωτικού εξοπλισμού που παράγεται στη Σερβία. Σύμφωνα με το υπουργείο, οποιαδήποτε μελλοντική εξαγωγή θα χρειάζεται την έγκριση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και των συναρμόδιων αρχών, ώστε να διασφαλιστεί η τήρηση της νομοθεσίας που διέπει τη διάθεση στρατιωτικών ειδών σε ξένους αγοραστές.
Η απόφαση αυτή έρχεται ως απάντηση στους ισχυρισμούς της Ρωσικής Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών (SVR), η οποία υποστήριξε ότι σερβικές αμυντικές βιομηχανίες προωθούσαν οπλισμό στην Ουκρανία μέσω τρίτων. «Αυτό κατέστη δυνατό μέσω έμμεσων κυκλωμάτων προμήθειας», ανέφερε η SVR σε ανακοίνωσή της στις 23 Ιουνίου, που μετέδωσε το πρακτορείο TASS.
Η SVR διατείνεται ότι εξοπλισμός, κυρίως πυρομαχικά, που κατασκευάζεται στη Σερβία, αποστέλλεται σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ ως σετ εξαρτημάτων προς συναρμολόγηση, επιτρέποντας στην Ουκρανία να τον παραλάβει χωρίς να εμφανίζεται ως αγοραστής σερβικού στρατιωτικού υλικού. Κατά την υπηρεσία, η τελική συναρμολόγηση και εξοπλισμός γίνονται κυρίως στην Τσεχία και τη Βουλγαρία, δύο χώρες που ανήκουν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και προμηθεύουν στρατιωτικό υλικό στην Ουκρανία.
Αν και η Σερβία καταδίκασε την εισβολή της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία, απέφυγε να προσχωρήσει στις δυτικές κυρώσεις κατά της Μόσχας.
Οι καταγγελίες της Μόσχας δεν είναι πρωτόγνωρες· είναι η δεύτερη φορά που η SVR αναφέρεται στο θέμα. Σε προηγούμενη ανακοίνωσή της στις 29 Μαΐου, που επικαλέστηκε το TASS, κατηγόρησε τη σερβική αμυντική βιομηχανία για «προδοσία», υποστηρίζοντας πως «οι σερβικές εταιρείες συνεχίζουν να προμηθεύουν πυρομαχικά στο Κίεβο, παρά τη δηλωμένη ουδετερότητα του Βελιγραδίου».
«Τα σερβικά όπλα αποστέλλονται στην Ουκρανία μέσω ενός απλού κυκλώματος που βασίζεται σε πλαστά πιστοποιητικά τελικού χρήστη και ενδιάμεσες χώρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις εμπλέκονται χώρες του ΝΑΤΟ, πρωτίστως η Τσεχία, η Πολωνία και η Βουλγαρία», συμπλήρωσε η SVR, χωρίς ωστόσο να προσκομίσει αποδείξεις για τους ισχυρισμούς της.
Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, το 2023 η Σερβία εξήγαγε πυρομαχικά αξίας άνω των 27 εκατ. δολαρίων. Την ίδια περίοδο, σε δηλώσεις του στους Financial Times, ο Βούτσιτς ανέφερε: «Δεν μπορούμε να εξάγουμε στην Ουκρανία ούτε στη Ρωσία, αλλά έχουμε πολλές συμφωνίες με Αμερικανούς, Ισπανούς, Τσέχους και άλλους. Τι κάνουν αυτοί με αυτό, είναι δική τους υπόθεση».
Το Κίεβο δεν έχει ακόμη σχολιάσει τους ρωσικούς ισχυρισμούς ή την πρόσφατη απόφαση του Βελιγραδίου να παγώσει τις εξαγωγές όπλων.
