Γιοχάνεσμπουργκ — Πολλές χώρες της Αφρικής αντέδρασαν με έκπληξη και άγχος στην πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης των ΗΠΑ να κόψει 13 δισεκατομμύρια δολάρια ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας.
Ωστόσο, αναλυτές εκτιμούν ότι αυτή η απόφαση μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για αυτές τις χώρες να ενισχύσουν την χρηστή διακυβέρνηση, ενώ ακόμη και κάποιοι επικριτές τονίζουν ότι η κίνηση αυτή αναδεικνύει την εκτεταμένη και συστηματική διαφθορά που επικρατεί στην περιοχή.
Κατά το οικονομικό έτος 2024, η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρόσφερε σχεδόν 13 δισεκατομμύρια δολάρια προς αφρικανικές χώρες, στην περιοχή που σύμφωνα με την Transparency International θεωρείται η πιο διεφθαρμένη στον κόσμο.
Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των πόρων διαχειριζόταν η Υπηρεσία των ΗΠΑ για τη Διεθνή Ανάπτυξη (USAID), τα προγράμματα της οποίας έχουν πλέον ανασταλεί ως επί το πλείστον και περνάει στον άμεσο έλεγχο του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών.
Τα κονδύλια κατευθύνονταν κυρίως στην αντιμετώπιση επισιτιστικών κρίσεων, καθώς και στην πρόληψη και θεραπεία σοβαρών ασθενειών όπως το AIDS, η ελονοσία και η φυματίωση.
Ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι εκατομμύρια ζωές κινδυνεύουν από την απόσυρση της αμερικανικής βοήθειας. Μόνο στην Αιθιοπία, περίπου 16 εκατομμύρια άνθρωποι βασίζονταν το 2024 στα σιτηρά που προμήθευαν οι ΗΠΑ, σε μία περίοδο παρατεταμένης ξηρασίας και εμφύλιων συγκρούσεων.
Στη Νότια Αφρική, η χρηματοδότηση της USAID πλήρωνε το προσωπικό εκατοντάδων μη κυβερνητικών οργανώσεων που υποστήριζαν το μεγαλύτερο πρόγραμμα διάθεσης αντιρετροϊικών φαρμάκων παγκοσμίως, για σχεδόν 6 εκατομμύρια ανθρώπους με HIV. Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Υγείας της χώρας, Φόστερ Μοχάλε, στο The Epoch Times, σήμερα το πρόγραμμα λειτουργεί με λιγότερο από τη μισή δυναμικότητά του.
Παρόμοιες ιστορίες επαναλαμβάνονται σε όλη την αφρικανική ήπειρο.
Από την άλλη πλευρά, ο Κρις Μαρολένγκ, υψηλόβαθμο στέλεχος του Good Governance Africa, βλέπει στην απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ μια ευκαιρία: «Ρίχνει άπλετο φως στη διαφθορά και τον εγωισμό πολλών αφρικανικών καθεστώτων», αναφέρει.
«Είναι η ώρα οι πολίτες να πιέσουμε τις κυβερνήσεις μας να ασκήσουν καθαρή διακυβέρνση και να παρέχουν βασικές υπηρεσίες στον κόσμο, όχι απλά να μοιράζουν ευκαιριακά χρήματα», τονίζει.
Ωστόσο, σημειώνει επίσης ότι πολλοί επιχειρηματικοί, πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς είναι δυσαρεστημένοι με την ταχύτητα που έλαβε χώρα αυτή η σημαντική μείωση, καθώς δεν τους δίνεται χρόνος να προσαρμοστούν και να αναζητήσουν εναλλακτική στήριξη αλλού.
Ο Τζάκι Σίλιερς, από το Institute for Security Studies της Νότιας Αφρικής, προειδοποιεί ότι μια τέτοια απότομη διακοπή μπορεί να επιστρέψει σχεδόν 6 εκατομμύρια Αφρικανούς σε ακραία φτώχεια εντός μόλις ενός έτους.
Από την άλλη, ο Νιγηριανός οικονομολόγος Νένγκακ Γκοντί τονίζει ότι «έφτασε η ώρα η Αφρική να τακτοποιήσει μόνη της τα του οίκου της» αναφέροντας μεταξύ άλλων την ανάγκη για καλύτερη είσπραξη φόρων, πάταξη της διαφθοράς και αποτελεσματικότερη διαχείριση δημόσιων πόρων.
Το 2024, η Transparency International χαρακτήρισε σχεδόν το 90% των αφρικανικών κρατών «ιδιαίτερα διεφθαρμένα», με το Νότια Σουδάν και τη Σομαλία να κατέχουν τις δύο πρώτες θέσεις παγκοσμίως.
Ο οικονομικός αναλυτής Ντέιβιντ Ανσάρα εξηγεί: «Δεν έχει νόημα οι ΗΠΑ να δίνουν δισεκατομμύρια σε κυβερνήσεις που διαχειρίζονται τεράστια αποθέματα φυσικών πόρων, αλλά προτιμούν να τα σπαταλούν σε ιδιωτικές τσέπες. Χώρες όπως η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και η Νιγηρία αποκομίζουν τεράστια έσοδα, όμως τα οφέλη δεν φτάνουν ποτέ στις μάζες».
Παράλληλα, περιπτώσεις όπως της Ζιμπάμπουε και της Μοζαμβίκης, δείχνουν την επιτακτική ανάγκη για τον έλεγχο των χρηματοροών που ευνοούν μόνο την άρχουσα τάξη έναντι των πολιτών.
Ο Γκοντί προσθέτει ότι η Αφρική πρέπει πλέον να ενισχύσει την εσωτερική φιλανθρωπία, αποκτώντας ανεξαρτησία, ενώ ο Σίλιερς προτρέπει την ιδιωτική πρωτοβουλία και εναλλακτικούς εταίρους, όπως την Κίνα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, να λάβουν ενεργό ρόλο στην κάλυψη των ελλειμμάτων.
Σε κάθε περίπτωση, συμπεραίνει ο Μαρολένγκ, αυτή η επώδυνη απόφαση μπορεί να αποτελέσει αφύπνιση και κίνητρο για μία ανεξάρτητη και αυτάρκη Αφρική.
