Μετά από διετή έρευνα στο πλαίσιο του Digital Services Act (DSA), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 5 Δεκεμβρίου τη βαρύτατη επιβολή προστίμου ύψους 120 εκατομμυρίων ευρώ στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X, ιδιοκτησίας του δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία Έλον Μασκ.
Όπως αναφέρει η Κομισιόν, η X παραβίασε σειρά υποχρεώσεων διαφάνειας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η παραπλανητική σχεδίαση του μπλε σήματος επαλήθευσης («blue checkmark»), η έλλειψη διαφάνειας στο αποθετήριο διαφημίσεων, καθώς και η αδυναμία παροχής πρόσβασης ερευνητών στα δημόσια δεδομένα της πλατφόρμας.
Σε ένα ακόμη μέτωπο μεταξύ Βρυξελλών και αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών, η Επιτροπή δήλωσε: «Το διακριτικό επαλήθευσης της πλατφόρμας μετατράπηκε σε επί πληρωμή λειτουργία, χωρίς επαρκή έλεγχο ταυτότητας». Οι ρυθμιστικές αρχές υποστήριξαν πως με τον τρόπο αυτό παραπλανήθηκαν οι χρήστες, οδηγώντας τους να θεωρήσουν ορισμένους λογαριασμούς ως αυθεντικούς και εκθέτοντάς τους σε κινδύνους πλαστοπροσωπίας, χειραγώγησης και απάτης.
Επίσης, σύμφωνα με την Κομισιόν, το αποθετήριο διαφημίσεων της X δεν πληρούσε τις προδιαγραφές προσβασιμότητας και πληρότητας του DSA καθώς παρέλειπε κρίσιμες πληροφορίες, γεγονός που εμπόδιζε την καταπολέμηση συντονισμένης παραπληροφόρησης, παρεμβάσεων σε εκλογικές διαδικασίες και παράνομων δραστηριοτήτων.
Επιπλέον, οι αρχές σημείωσαν πως η X έθεσε εμπόδια στην πρόσβαση κατάλληλων ερευνητών σε σημαντικά στατιστικά στοιχεία, όπως εντυπώσεις, επισημάνσεις «μου αρέσει» και κοινοποιήσεις. Οι όροι χρήσης της πλατφόρμας απαγορεύουν την ανεξάρτητη πρόσβαση των ερευνητών στα δημόσια δεδομένα και υιοθετούν διαδικασίες με περιττούς περιορισμούς.
Η Χάνα Βερκίνεν, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία, υπογράμμισε: «Με την πρώτη απόφαση μη συμμόρφωσης βάσει του DSA, κρατάμε την X υπόλογη για την υπονόμευση των δικαιωμάτων των χρηστών και την αποφυγή λογοδοσίας».
Σημείωσε δε πως η X διαθέτει προθεσμία 60 ημερών για να ενημερώσει την Επιτροπή πώς θα αντιμετωπίσει τα αποκαλούμενα παραπλανητικά «μπλε σήματα», και 90 ημερών για να καταθέσει σχέδιο διόρθωσης για τις διαφημίσεις και τα δημόσια δεδομένα. «Η μη συμμόρφωση με την απόφαση ενδέχεται να επιφέρει περιοδικές χρηματικές κυρώσεις», προειδοποίησε η Επιτροπή.
Πριν από την ανακοίνωση της Κομισιόν, ο Αμερικανός Αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς σχολίασε: «Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να υπερασπίζεται την ελευθερία του λόγου, όχι να στοχοποιεί αμερικανικές εταιρείες με ανυπόστατες κατηγορίες». Κάλεσε την Ένωση να στηρίξει την ελευθερία λόγου, εν μέσω φημών ότι η Επιτροπή σκοπεύει να επιβάλει στην X επιπλέον πρόστιμο εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ για μη λογοκρισία περιεχομένου.
Το πρόστιμο στην X ήρθε μία ημέρα μετά την εκκίνηση έρευνας κατά της Meta από την Ευρωπαϊκή Ένωση για πιθανή παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού, όσον αφορά την πρόσβαση παρόχων τεχνητής νοημοσύνης στο WhatsApp.
«Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες και οι επιχειρήσεις θα αποκομίσουν τα πλήρη οφέλη από αυτή τη τεχνολογική επανάσταση, και να αποτρέψουμε τους ισχυρούς ψηφιακούς παίκτες από το να καταχρώνται τη θέση τους, αποκλείοντας καινοτόμους ανταγωνιστές», δήλωσε στις 4 Δεκεμβρίου η Επίτροπος Ανταγωνισμού, Τερέζα Ριμπέιρου.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, σχολίασε: «Το πρόστιμο των 140 εκατομμυρίων δολαρίων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν αποτελεί μόνο επίθεση κατά της X, αλλά και εναντίον όλων των αμερικανικών τεχνολογικών πλατφορμών και του αμερικανικού λαού από ξένες κυβερνήσεις». Δήλωσε ακόμη πως «οι μέρες κατά τις οποίες λογοκρίνονταν οι Αμερικανοί στο διαδίκτυο έχουν πλέον τελειώσει».
Το 2022, η ΕΕ υιοθέτησε τον Digital Services Act, θέτοντας αυστηρούς κανόνες για τη λειτουργία των διαδικτυακών υπηρεσιών, από την προστασία του χρήστη έως τη διαφάνεια στη διαφήμιση. Αντιτιθέμενοι κύκλοι προειδοποιούν ότι ο κανονισμός αποτελεί απειλή για την ελευθερία του λόγου και ενδέχεται να οδηγήσει σε ένα παγκόσμιο καθεστώς λογοκρισίας.
Η Αντίνα Περτάρου, ανώτερη νομική σύμβουλος του Ευρωπαϊκού παραρτήματος της Alliance Defending Freedom International, επισήμανε: «Ο DSA ενδέχεται να εγκαθιδρύσει ένα παγκόσμιο καθεστώς λογοκρισίας και είναι η μεγαλύτερη απειλή για την ελευθερία έκφρασης στο δυτικό κόσμο σήμερα. Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την προστασία της ελεύθερης έκφρασης έναντι της απειλής λογοκρισίας του DSA, ώστε να παραμείνει η ψηφιακή δημόσια σφαίρα ελεύθερη».
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επίσης επικρίνει τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς για την ψηφιακή οικονομία τους τελευταίους μήνες. Ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Χάουαρντ Λάτνικ, σε συνέντευξή του στο Bloomberg Television στις 24 Νοεμβρίου, σχολίασε: «Οι ευρωπαϊκοί κανόνες και κανονισμοί στοχεύουν άδικα την Amazon, τη Google και τη Microsoft».
Κάλεσε την ΕΕ να διαμορφώσει ένα λογικό πλαίσιο για τη δραστηριοποίηση των αμερικανικών τεχνολογικών εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά, σημειώνοντας: «Επιθυμούν να συμπεριλάβουν τον χάλυβα και το αλουμίνιο ως μέρος αυτού του πλαισίου, και θεωρούμε ιδιαίτερα κρίσιμο να κατανοήσουν και τους όρους λειτουργίας των ψηφιακών μας εταιρειών και να επανεξετάσουν τους ψηφιακούς κανονισμούς ώστε να γίνουν πιο προσιτοί για τις μεγάλες εταιρείες μας».
Η ΕΕ επιχειρεί να απλοποιήσει το κανονιστικό της πλαίσιο για την ψηφιακή οικονομία. Τον περασμένο μήνα, η Επιτροπή παρουσίασε ένα ευρύ «ψηφιακό omnibus» με στόχο την απλούστευση των τρεχόντων κανονισμών για την τεχνητή νοημοσύνη, την κυβερνοασφάλεια και τα δεδομένα, με αξιωματούχους να τονίζουν πως η πρωτοβουλία αυτή θα ενισχύσει την καινοτομία, θα διευκολύνει τη συμμόρφωση και θα περιορίσει τη γραφειοκρατία.
