ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ-Ένα ιερογλυφικό από τον τρίτο αιώνα π.Χ. το οποίο σηματοδοτεί την αρχαιότερη γνωστή χρήση του ημερολογίου των Μάγια, βρέθηκε σε θραύσματα μιας τοιχογραφίας μέσα στα ερείπια μιας πυραμίδας στη Γουατεμάλα και αναπαριστά μια ημέρα (ή ημερομηνία) που ονομάζεται «7 ελάφια».
Τα θραύσματα βρέθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο Σαν Μπαρτόλο στη ζούγκλα της βόρειας Γουατεμάλας, ο οποίος έγινε ξακουστός μετά την ανακάλυψη ενός θαμμένου θαλάμου με περίτεχνες και πολύχρωμες τοιχογραφίες που χρονολογούνται περίπου στα 100 π.Χ και απεικονίζουν τελετουργικές και μυθολογικές σκηνές των Μάγια.
Τα θραύσματα ανακαλύφθηκαν μέσα στην ίδια πυραμίδα Las Pinturas, όπου βρίσκονται και άλλες άθικτες μεταγενέστερες τοιχογραφίες. Όπως συνέβη και με αυτή τη δομή, οι Μάγια συχνά έχτιζαν αρχικά μετρίου μεγέθους ναούς και στη συνέχεια κατασκεύαζαν ολοένα και μεγαλύτερες εκδοχές τους πάνω στους προηγούμενους. Αυτή η πυραμίδα έφτασε τελικά σε ύψος περίπου 30 μέτρων.
Ο καθηγητής τέχνης και γραφής της Μεσοαμερικής του Πανεπιστημίου του Τέξας Ντέιβιντ Στιούαρτ, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances, περιέγραψε τα θραύσματα ως «δύο μικρά κομμάτια λευκού γύψου που χωράνε στο χέρι, τα οποία κάποτε ήταν στερεωμένα σε έναν πέτρινο τοίχο».
«Ο τοίχος καταστράφηκε σκόπιμα από τους Μάγια όταν ανακατασκεύαζαν τους τελετουργικούς τους χώρους και τελικά εξελίχθηκε σε πυραμίδα. Τα δύο κομμάτια ταιριάζουν μεταξύ τους και έχουν ζωγραφισμένη καλλιγραφία με μαύρο χρώμα, με την ημερομηνία “7 ελάφια”. Τα υπόλοιπα είναι δύσκολο να διαβαστούν», πρόσθεσε ο Στιούαρντ.
«Οι ζωγραφιές από αυτή τη φάση είναι όλες άσχημα κατακερματισμένες, σε αντίθεση με οποιεσδήποτε από τον μεταγενέστερο, πιο διάσημο θάλαμο», δήλωσε ο Στιούαρντ.
Μέχρι τώρα, η πρωιμότερη οριστική ημερολογιακή καταγραφή των Μάγια χρονολογούνταν στον πρώτο αιώνα π.Χ.
Το ημερολόγιο, που είχε τις ρίζες του στις παρατηρήσεις των κινήσεων του ήλιου, της σελήνης και των πλανητών, βασιζόταν σε έναν τελετουργικό κύκλο 260 ονομαστικών ημερών. Το ημερολόγιο των 260 ημερών, που ονομάστηκε Τζόλκιν, ήταν ένα από τα διάφορα αλληλένδετα συστήματα υπολογισμού του χρόνου των Μάγια, που περιλάμβαναν επίσης ένα ηλιακό έτος 365 ημερών, ένα ευρύτερο σύστημα που ονομαζόταν “Long Count” και ένα σεληνιακό σύστημα.
Το ημερολόγιο ήταν ένα από τα επιτεύγματα ενός πολιτισμού που ανέπτυξε επίσης ένα σύστημα γραφής που περιλάμβανε 800 ιερογλυφικά, με τα πρώτα δείγματα επίσης από το Σαν Μπαρτόλο. Οι Μάγιας έχτισαν ναούς, πυραμίδες, παλάτια και αστεροσκοπεία και ασχολήθηκαν με εξελιγμένη γεωργία χωρίς να χρησιμοποιούν μεταλλικά εργαλεία ή τροχό.
Το Σαν Μπαρτόλο ήταν ένα περιφερειακό κέντρο κατά την προκλασική περίοδο των Μάγια, που διήρκεσε από το 400 π.Χ. έως το 250 μ.Χ. περίπου. Αυτή η εποχή έθεσε τα θεμέλια για την άνθηση του πολιτισμού των Μάγια κατά την επακόλουθη Κλασική περίοδο, γνωστή για πόλεις όπως το Τικάλ στη Γουατεμάλα, το Παλένκε στο Μεξικό και το Κοπάν στην Ονδούρα.
Περίπου 7.000 θραύσματα τοιχογραφιών – ορισμένα τόσο μικρά όσο ένα νύχι και άλλα έως και 20 επί 40 εκατοστά – έχουν βρεθεί στο Σαν Μπαρτόλο, αποτελώντας αυτό που η καθηγήτρια ανθρωπολογίας Χέδερ Χερστ και συν-συγγραφέας της μελέτης του Skidmore College στην πολιτεία της Νέας Υόρκης αποκάλεσε «ένα γιγαντιαίο παζλ».
Τα «7 ελάφια» και άλλες σημειώσεις που παρατηρήθηκαν σε 11 θραύσματα τοιχογραφίας του Σαν Μπρατόλο που εξετάστηκαν στη μελέτη υποδηλώνουν ώριμες καλλιτεχνικές και γραπτές συνθήκες στην περιοχή εκείνη την εποχή, γεγονός που υποδηλώνει ότι το ημερολόγιο ήταν ήδη σε χρήση για πολλά χρόνια.
«Σε άλλες τοποθεσίες είναι πιθανό να βρεθούν και άλλα δείγματα, ίσως και παλαιότερα», δήλωσε η Χερστ.
«Δεύτερον, η γραπτή παράδοση που αντιπροσωπεύεται σε αυτά τα 11 θραύσματα είναι ποικίλη, εκφραστική, η τεχνολογία τους για την προετοιμασία των χρωμάτων και η καλλιγραφική ρευστότητα είναι εντυπωσιακή -αυτή ήταν μια καθιερωμένη παράδοση γραφής και τέχνης», πρόσθεσε η Χερστ.
Ορισμένες κοινότητες των Μάγια χρησιμοποιούν ακόμη και σήμερα το αρχαίο ημερολόγιο.
«Αυτό το ημερολογιακό σύστημα έχει διαρκέσει τουλάχιστον 2.200 χρόνια και διατηρήθηκε από τους Μάγια σε περιόδους απίστευτων αλλαγών, άγχους και τραγωδιών», δήλωσε ο Στιούαρντ.
Από τον Will Dunham
