Την έναρξη υλοποίησης του νέου Εθνικού Υπερυπολογιστή «Δαίδαλος» και του Κέντρου Δεδομένων Λαυρίου, ανακοίνωσε ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, από το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (ΤΠΠΛ), του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, όπου και θα κατασκευαστεί ο νέος υπερυπολογιστής. Η επίσημη έναρξη του έργου είναι η 1η Απριλίου 2025 και η διάρκειά υλοποίησης είναι 36 μήνες.
Ο «Δαίδαλος» πρόκειται να αποτελέσει τον υπολογιστικό πυρήνα του ελληνικού «εργοστασίου» τεχνητής νοημοσύνης (AI Factory) «Pharos», το οποίο θα προωθήσει την τεχνολογική πρόοδο σε τομείς όπως η υγεία, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, ο πολιτισμός και η γλώσσα. Η υλοποίηση του AI Factory «Pharos» αναμένεται να ξεκινήσει τον Απρίλιο του 2025. Η Ελλάδα, ως μία από τις πρώτες επτά ευρωπαϊκές χώρες και συνολικά πλέον δεκατρείς που θα αποκτήσουν το δικό τους «εργοστάσιο» ΤΝ, καθιερώνεται μεταξύ των πρωτοπόρων στην υπεύθυνη και αποτελεσματική χρήση της ΤΝ με σημαντικά οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία.
Η επιλογή της Ελλάδας για τη φιλοξενία του Pharos έγινε από την Κοινή Επιχείρηση EuroHPC, καθώς εγκρίθηκε η πρόταση που υπέβαλε το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης «Pharos – The Greek AI Factory for accelerating AI innovation», στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας AI Factories της Κοινής Επιχείρησης EuroHPC. Μάλιστα, η Ελλάδα αποτελεί ένα από τα πρώτα επτά εργοστάσια ΤΝ της ΕΕ, μαζί με τις Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Σουηδία, και Φινλανδία. Πρόσφατα, προστέθηκαν και οι εξής χώρες που αναμένεται να υλοποιήσουν τα δικά τους εθνικά εργοστάσια ΤΝ: Αυστρία, Βουλγαρία, Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία και Σλοβενία
Το έργο, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 58,9 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), αποτελεί μέρος της ενίσχυσης των δημόσιων ψηφιακών υποδομών της χώρας, ως δράση της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025 του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Υλοποιείται από την ΕΔΥΤΕ ΑΕ, φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης – NextGenerationEU μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και του ευρωπαϊκού οργανισμού EuroHPC JU (European High Performance Computing Joint Undertaking).
Η σύμβαση για την κατασκευή του υπερυπολογιστή υπογράφτηκε μεταξύ του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ ΑΕ – GRNET), φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της «Hewlett Packard Enterprise», ενώ είχε προηγηθεί η υπογραφή για τον ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό και τη διαμόρφωση του χώρου με τη «ΜainSys ΑΕ».
Ο «Δαίδαλος» θα υλοποιηθεί σε δύο στάδια και θα ολοκληρωθεί σε συνεργασία της ΕΔΥΤΕ ΑΕ με δύο αναδόχους στους οποίους κατακυρώθηκαν οι δημόσιοι διαγωνισμοί: α) με την ανάδοχο εταιρεία «Hewlett Packard Enterprise» με αντικείμενο την προμήθεια και την εγκατάσταση προηγμένου υπολογιστικού εξοπλισμού, αποθηκευτικού χώρου και λογισμικού, και εκπαιδευτικές υπηρεσίες, με προϋπολογισμό 41 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ), και β) με την ανάδοχο εταιρεία «ΜainSys ΑΕ», στην οποία κατακυρώθηκε η διαμόρφωση των ηλεκτρομηχανολογικών υποδομών και η διαμόρφωση νέου κέντρου δεδομένων στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκου Λαυρίου, με προϋπολογισμό ύψους 17,9 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ).
Το Κέντρο Δεδομένων Λαυρίου καλύπτει τις απαιτήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Πιστοποίησης Κέντρων Δεδομένων «Uptime Institute» ως προς τη διαθεσιμότητα και αξιοπιστία του, ενώ η λειτουργία του ακολουθεί τις πολιτικές ασφαλείας των Κέντρων Δεδομένων της ΕΔΥΤΕ ΑΕ.
Ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος», με ισχύ 89 PetaFlops, θα είναι το ισχυρότερο υπολογιστικό σύστημα στην Ελλάδα και ένα από τα κορυφαία στην Ευρώπη. Η ανάπτυξή του αποτελεί σημαντικό βήμα για την επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη της χώρας, ενισχύοντας τις δυνατότητες έρευνας και καινοτομίας σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η εξατομικευμένη ιατρική, η μετεωρολογία, η ανάλυση μεγάλου όγκου δεδομένων και η ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων μεταφορών. Επισημαίνεται ότι η υποδομή τού υπερυπολογιστή έχει σχεδιαστεί με γνώμονα τη βιωσιμότητα, ώστε να αξιοποιεί ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προηγμένα συστήματα ψύξης, που μειώνουν σημαντικά την ενεργειακή κατανάλωση.
Ο νέος εθνικός υπερυπολογιστής θα είναι 150 φορές ισχυρότερος από τον υφιστάμενο υπερυπολογιστή ARIS, εκτελώντας ογδόντα εννέα τετράκις εκατομμύρια (89.000.000.000.000.000) πράξεις κινητής υποδιαστολής ανά δευτερόλεπτο, και αναμένεται να καταταχθεί ανάμεσα στους πρώτους είκοσι σε επίδοση στην λίστα των κορυφαίων 500 συστημάτων παγκοσμίως σε επιδόσεις (ΤΟP500) και αποδοτικής χρήσης ενέργειας (GREEN500). Με τις υπολογιστικές του δυνατότητες θα καλύψει τις αυξανόμενες ανάγκες της ερευνητικής και επιστημονικής κοινότητας, προσελκύοντας επιπλέον νέους επιστήμονες και συνεισφέροντας σε έρευνα παγκόσμιας κλάσης. Αναμένεται να είναι διαθέσιμος στις αρχές του 2026, για χρήση από την επιστημονική και ακαδημαϊκή κοινότητα, τη βιομηχανία και τον δημόσιο τομέα όλης της Ευρώπη, ενισχύοντας τη θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη της υψηλής υπολογιστικής απόδοσης.
Δαίδαλος και Λαύριο
Ο «Δαίδαλος» και το νέο Κέντρο Δεδομένων θα εγκατασταθούν στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στο ιστορικό κτίριο του πρώην Ηλεκτρικού Σταθμού, αναγνωρισμένο μνημείο της σύγχρονης βιομηχανικής κληρονομιάς, εμβαδού 1.500 τ.μ. Η αξιοποίηση του χώρου, αποτελεί μια εμβληματική επένδυση στον τομέα της υψηλής απόδοσης υπολογιστικής (HPC) και της τεχνητής νοημοσύνης (AI ή ΤΝ), ενισχύοντας τον ρόλο της περιοχής ως τεχνολογικού κόμβου αιχμής.
Η επιλογή του συγκεκριμένου χώρου έγινε βάσει τόσο της ιστορικής του αξίας όσο και της τεχνικής του σπουδαιότητας, συμβάλλοντας στην ανάδειξη της εξέλιξης της ελληνικής βιομηχανίας και επιστήμης. Εξάλλου, το ΤΠΠΛ στεγάζει αρκετές νέες και καινοτόμες επιχειρήσεις, εργαστήρια του ΕΜΠ, καθώς επίσης και ιδρύματα πολιτισμού και τέχνης, αποτελώντας μία κοιτίδα ανάπτυξης και εφαρμογής καινοτόμων προϊόντων και δραστηριοτήτων τεχνολογικού, εκπαιδευτικού και πολιτιστικού περιεχομένου.
Η προετοιμασία για τη διαμόρφωση του χώρου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού και εγκαταστάσεων του νέου Κέντρου Δεδομένων στο κτίριο του πρώην Ηλεκτρικού σταθμού πραγματοποιείται σε μία από κοινού προσπάθεια μεταξύ, εξειδικευμένου προσωπικού της ΕΔΥΤΕ – GRNET, ομάδας επίλεκτων αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) και στελεχών του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου (ΤΠΠΛ) που διαθέτει τους χώρους. Η υλοποίηση γίνεται με τη μέριμνα, φροντίδα και επίβλεψη της ΕΔΥΤΕ ΑΕ.
H αποκατάσταση περιλαμβάνει:
- Λεπτομερή ιστορική ανάλυση για την διατήρηση της αρχιτεκτονικής και ιστορικής του αξίας.
- Εργασίες στατικών ενισχύσεων, αποκατάστασης και αναπαλαίωσης των κτιρίων στο σύνολο του κελύφους αυτών, έτσι ώστε να αναβαθμιστούν στατικά διατηρώντας το ύφος, την αρχιτεκτονική και την αισθητική των κτιρίων.
- Διαμερισματοποίηση του χώρου για την φιλοξενία Κέντρου Δεδομένων (ΚΔ) HPC και μέρους του Κυβερνητικού Νέφους Τομέα Έρευνας και Εκπαίδευσης (RE Cloud).
- Δημιουργία κατάλληλων υποδομών προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ειδικές συνθήκες του υπερυπολογιστή (δημιουργία κελύφους ελλειπτικού σχήματος με σκοπό τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας, την προστασία από εξωγενείς παράγοντες και τον έλεγχο προσβασιμότητας εντός του χώρου του υπολογιστικού συστήματος).
- Μετατροπή του χώρου σε επισκέψιμο κέντρο.
Κατά την εναρκτήρια εκδήλωση, ο πρόεδρος του ΔΣ της ΕΔΥΤΕ, ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ Στέφανος Κόλλιας, δήλωσε: «Ο ‘Δαίδαλος’ αποτελεί ένα τεχνολογικό άλμα για τη χώρα μας. Η λειτουργία του θα ενισχύσει την ερευνητική και καινοτομική δυναμική της Ελλάδας και θα συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογιών, καθώς θα αξιοποιηθεί και στην υλοποίηση του AI Factory ‘Pharos’».
Ο διευθύνων σύμβουλος της Hewlett Packard Enterprise, Μιχάλης Κασιμιώτης, επεσήμανε ότι ο «Δαίδαλος» δεν είναι απλώς ένας υπερυπολογιστής, αλλά είναι η γέφυρα που θα οδηγήσει την Ελλάδα στη νέα εποχή της τεχνολογίας και της ψηφιακής καινοτομίας δίνοντας τη δυνατότητα στα λαμπρότερα μυαλά της Ελλάδας να εκφράσουν το ταλέντο τους.
Ο διευθύνων σύμβουλος της MainSys ΑΕ, Γεώργιος Πλαβούκος τόνισε ότι το έργο αυτό δεν αφορά απλώς τις υποδομές – είναι ένας επιταχυντής καινοτομίας που θα θωρακίσει την ερευνητική και τεχνολογική δυναμική της χώρας.
Στην εκδήλωση τοποθετήθηκαν ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Δημήτριος Παπαστεργίου, ο ομότιμος Καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) και προέδρος του ΕΔΥΤΕ ΑΕ Στέφανος Κόλλιας, ο καθηγητής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και εθνικός εκπρόσωπος στο EuroHPC Νεκτάριος Κοζύρης, ο πρόεδρος του ΤΠΠΛ και αντιπρόεδρος ΕΑΔΙΠ-ΕΜΠ Δημήτριος Καλιαμπάκος, ο Managing Director Greece & Cyprus της «Hewlett Packard Enterprise» Μιχάλης Κασιμιώτης, ο διευθύνων σύμβουλος της «ΜainSys ΑΕ» Γεώργιος Πλαβούκος, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Ευάγγελος Καρκαλέτσης και ο νομικός σύμβουλος του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης Βασίλης Καρκατζούνης.
