Λίγο καιρό μετά από την επιτυχία του «Sound of Freedom», η εταιρεία παραγωγής Angel Studios κυκλοφόρησε το «After Death», ένα ντοκιμαντέρ που διερευνά το φαινόμενο της επιθανάτιας εμπειρίας (Near Death Experience /NDE).
Κάποτε οι άνθρωποι που ισχυρίζονταν ότι είχαν επιθανάτιες εμπειρίες απορρίπτονταν από την επιστημονική κοινότητα ως ψυχικά ανισόρροποι ή θρησκόληπτοι, αλλά οι καιροί έχουν σίγουρα αλλάξει. Η Διεθνής Ένωση για τη Μελέτη των Επιθανάτιων Εμπειριών, η οποία ιδρύθηκε το 1978 από τέσσερεις ανεξάρτητους ερευνητές, άρχισε να προσεγγίζει την έννοια της επιθανάτιας εμπειρίας (ή αλλιώς παρ’ ολίγον θανάτου) από επιστημονική και ιατρική σκοπιά.
Οι πρωτοεμφανιζόμενοι σκηνοθέτες Στήβεν Γκρέυ και Κρις Ράντκε ακολουθούν το πρότυπο του «Sound of Freedom», αντιστρατευόμενοι τρόπον τινα την καθιερωμένη τάση των παραγωγών του είδους που έχει ως επίκεντρο την πίστη. Αντί να δώσουν έμφαση στον χριστιανισμό, οι σκηνοθέτες τον χρησιμοποιούν ως συνδετικό αφηγηματικό ιστό.
Τι λένε οι Γραφές
Αυτό δεν σημαίνει ότι η θρησκεία περνάει σε δεύτερη μοίρα. Οι κινηματογραφιστές παρουσιάζουν αποσπάσματα από τις Γραφές που δείχνουν ότι οι επιθανάτιες εμπειρίες έχουν μακρά και αρχαία ιστορία. Κείμενα του Παύλου στις Πράξεις 14:19-20 και στην προς Κορινθίους επιστολή 12:2-4 προσφέρουν παραδείγματα ανθρώπων που είχαν πεθάνει προ πολλού και επέστρεφαν στη ζωή για ανεξήγητους λόγους. Παρατίθεται επίσης το Βιβλίο 10, ενότητα 614, από τη Δημοκρατία του Πλάτωνα, με παρόμοιους ισχυρισμούς.
Επιλέγοντας την οδό της «πλήρους αποκάλυψης» για την αφήγησή τους, οι δημιουργοί της ταινίας προβαίνουν σε μια κίνηση που θα μπορούσε να θεωρηθεί ριψοκίνδυνη, περιλαμβάνοντας σαφώς σκοτεινά σημεία. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται, από όσους είχαν μια επιθανάτια εμπειρία, ένα 23% εξ αυτών περιέγραψαν τον εαυτό τους ως «επισκέπτη της κόλασης».
Κατά τη διάρκεια αρκετών καλοσχεδιασμένων και καλά εκτελεσμένων δραματικών (αλλά συγκρατημένων) αναπαραστάσεων, που βασίζονται σε μαρτυρίες των συμμετεχόντων, επρόκειτο για οδυνηρές εμπειρίες.
Από την άλλη πλευρά, άλλοι ερωτηθέντες περιγράφουν τις εμπειρίες τους ως υπερβατικές και εξαγνιστικές. Όλοι ισχυρίζονται ότι είδαν το νεκρό σώμα τους από ψηλά πριν αναχωρήσουν για τους ουρανούς και ότι κοιτούσαν από ψηλά εκπληκτικά και εκτεταμένα ουράνια τοπία, όντας τελείως απαλλαγμένοι από φόβο, αμφιβολία, πόνο και ανησυχία.
Η δυσκολία της επιστροφής
Σε όλους ειπώθηκε ότι ο χρόνος τους στη γη δεν είχε τελειώσει και ότι θα έπρεπε να επιστρέψουν. Το ταξίδι του Ντον Πάιπερ, θύματος αυτοκινητιστικού δυστυχήματος, εμπεριείχε τόση ευχαρίστηση και επίγνωση, ώστε η προοπτική επιστροφής στη ζωή του στη Γη τού προκαλούσε μεγάλη δυσαρέσκεια.
Στην πιο χαρακτηριστική και αναντίρρητη περίπτωση επιθανάτιας εμπειρίας, η ασθενής που ΄έφυγε΄κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης στον εγκέφαλο Παμ Ρέινολντς (μέσω αρχειακού βίντεο) περιγράφει ότι παρακολουθούσε το άψυχο σώμα της στο χειρουργικό τραπέζι, ενώ αναγνώριζε τη μουσική που έπαιζε στο χειρουργείο και τα ιατρικά εργαλεία που χρησιμοποιούσε το προσωπικό που τη χειρουργούσε.
Πριν από τη χειρουργική επέμβαση, η Ρέινολντς (που τώρα έχει αποβιώσει) τέθηκε σε τεχνητό κώμα και μειώθηκε η θερμοκρασία του σώματός της , προκειμένου να αποφευχθεί το σοκ κατά τη διάρκεια της επέμβασης. Θα ήταν αδύνατο να θυμάται οποιαδήποτε λεπτομέρεια της επέμβασης, καθώς ήταν κλινικά νεκρή εκείνη τη στιγμή.
Από τεχνική άποψη, το «After Death» («Μετά θάνατον») είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό. Οι δραματικές αναπαραστάσεις, που συνήθως αποτελούν την αχίλλειο πτέρνα κάθε ντοκιμαντέρ, διατηρούνται υπό έλεγχο και είναι αρκετά πειστικές. Κατ’ εμέ, αυτό οφείλεται εν μέρει στην αντικατάσταση των διαλόγων με voiceover και στο ότι ο αριθμός τους περιορίστηκε στο ελάχιστο δυνατό.
Οι οπτικές ερμηνείες της μετά θάνατον ζωής δεν είναι τίποτα λιγότερο από εκπληκτικές. Θυμίζοντας συχνά την τελευταία πράξη του «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, αυτές οι (κυρίως) CGI εικόνες ταιριάζουν απόλυτα με τις αιθέριες περιγραφές της ύπαρξης στο μέγα επέκεινα από εκείνους που έχουν βρεθεί εκεί, και είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί κανένας από αυτούς δεν επιθυμούσε να επιστρέψει.
Η επιστημονική άποψη
Εξέχουσα θέση στο «Μετά θάνατον» κατέχει ο καρδιολόγος Μάικλ Σάμπομ, του οποίου η στάση υποδηλώνει υγιή σκεπτικισμό. Μιλώντας με ύφος αντικειμενικό και χωρίς καθόλου προσχήματα, περιστροφές ή υπερβολές, ο Δρ Σάμπομ παρομοιάζει τη θέση του για τα συμβάντα μετά θάνατον με εκείνη ενός εισαγγελέα.
Η εκπαίδευσή του ως επιστήμονα και ως γιατρού τού υποδείκνυε ότι το να προσπαθεί να επιβεβαιώσει κάτι αναπόδεικτο ήταν αντίθετο με όλα όσα γνώριζε. Ωστόσο, μετά από δεκαετίες έκθεσης σε δεκάδες άσχετες περιπτώσεις με τόσες αλληλοεπικαλυπτόμενες λεπτομέρειες, άλλαξε γνώμη. Αργότερα στην ταινία, ο Δρ Σάμπομ κάνει μια αιχμηρή παρατήρηση σχετικά με τη διαφορά μεταξύ των λέξεων ‘απόδειξη’ και ‘στοιχεία’, και ότι είναι η τελευταία αυτή που αρμόζει στην πίστη στις επιθανάτιες εμπειρίες.
Οι έγκριτοι μελετητές Δρ Ρέιμοντ Μούντι και Δρ Τζέφρι Λονγκ, οι οποίοι ήταν επίσης επιφυλακτικοί απέναντι στις μη επιστημονικές και κατά βάση αναπόδεικτες πτυχές των επιθανάτιων εμπειριών, ασπάζονται επίσης τη νοοτροπία του Δρος Σάμπομ. Κάποια στιγμή, αυτοί οι άνδρες προσπάθησαν να διαπεράσουν τις μη λογικές πτυχές της ύπαρξης πέρα από τη γη, αλλά δεν μπόρεσαν.
Αυτοί δεν ήταν (αλλά είναι τώρα) άνθρωποι της πίστης – ήταν επιστήμονες που αντιμετώπιζαν τα πράγματα με απόλυτους όρους. Γι’ αυτούς και για άλλους, το να παραδεχτούν και τελικά να εξάρουν την πιθανότητα της ζωής μετά θάνατον είναι κάτι παραπάνω από αρκετό για να αναθεωρήσουν όλοι οι μη πιστοί τις (ίσως αμφίβολες) προηγούμενες θέσεις τους.
Το ντοκιμαντέρ «After Death» κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ στις 27 Οκτωβρίου 2023.
Για να παρακολουθήσετε το τρέιλερ, πατήστε εδώ.
«After Death»
Ντοκιμαντέρ
Σκηνοθέτες: Stephen Gray, Chris Radtke
Διάρκεια: 1 ώρα και 43 λεπτά
MPAA Rating: PG13
Ημερομηνία κυκλοφορίας: 27 Οκτωβρίου 2023
Βαθμολογία: 4 / 5
Του Michael Clark
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
