Σε μια αποκαλυπτική νέα μελέτη με τίτλο «Apple in China: The Capture of the World’s Greatest Company», ο βραβευμένος δημοσιογράφος Πάτρικ ΜακΓκη φωτίζει τον αθέατο δεσμό μεταξύ της Apple και του καθεστώτος του Πεκίνου, μια σχέση τόσο στενή και ασύμμετρη που, όπως υποστηρίζει, έχει θέσει τον τεχνολογικό γίγαντα των ΗΠΑ κάτω από τον άμεσο έλεγχο της κινεζικής κυβέρνησης.
Ο ΜακΓκη, με ακλόνητα στοιχεία ξεσκεπάζει ένα γεγονός που ελάχιστοι τολμούν να πουν δημόσια: η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας στον κόσμο δεν ελέγχει πλέον τη μοίρα της.
Το βιβλίο ξεπερνά τα επιχειρηματικά πλαίσια και εξηγεί γιατί κανείς στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού δεν θα αντιμετωπίσει την Κίνα για τα εγκλήματα που έχει διαπράξει κατά της ανθρωπότητας (μια έκφραση που χρησιμοποιείται από τα Ηνωμένα Έθνη σχετικά με το Σιντζιάνγκ), παρά τις προσπάθειες των ακτιβιστών υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μια «συμφωνία υποταγής» ύψους 275 δισ. δολαρίων
Όταν το 2016 ο διευθύνων σύμβουλος της Apple, Τιμ Κουκ, ταξίδεψε στο Πεκίνο, δεν παρουσίασε απλώς μια νέα στρατηγική, παρέδωσε το «κλειδί» της εταιρίας στον Σι Τζινπίνγκ. Με σχέδιο επενδύσεων ύψους 275 δισ. δολαρίων, η Apple υποσχέθηκε να ευθυγραμμιστεί πλήρως με τους στόχους του κινεζικού κράτους. Πρόκειται για ποσό μεγαλύτερο ακόμη και από το ιστορικό Σχέδιο Μάρσαλ των ΗΠΑ – μια οικονομική χειρονομία τέτοιας εμβέλειας, που θα έκανε οποιονδήποτε αναλυτή να αναρωτηθεί ποιος τελικά εξαρτάται από ποιον.
Η απάντηση είναι σαφής: η Apple εξαρτάται – απολύτως – από την Κίνα.
Η τεχνολογία σε λάθος χέρια
Η Apple δεν μετακίνησε απλώς τη γραμμή παραγωγής της στην Κίνα για λόγους κόστους (το κόστος εργασίας είναι χαμηλότερο από οπουδήποτε αλλού ). Σύμφωνα με τον ΜακΓκη, προμήθευσε ενεργά το Πεκίνο με τεχνολογία αιχμής, γνωρίζοντας ότι θα χρησιμοποιηθεί και για σκοπούς πέρα από τα iphone. Στο πλαίσιο του κρατικού προγράμματος Made in China 2025, του φιλόδοξου, αντιδυτικού σχεδίου του Πεκίνου, η Apple περιγράφεται ως «ο μεγαλύτερος υποστηρικτής» των τεχνολογικών φιλοδοξιών του Σι Τζινπίνγκ, ένας τίτλος που, σε καιρούς αυξανόμενης γεωπολιτικής έντασης, έχει σημαντικές συνέπειες.
Η εταιρεία μετέφερε κρίσιμη τεχνογνωσία και παραγωγή στην Κίνα, βοήθησε τις κρατικές κινεζικές επιχειρήσεις να αποκτήσουν ανεξαρτησία από τη Δύση, ανέχθηκε τη βιομηχανική κατασκοπεία και την αντιγραφή των προϊόντων της.
Η Κίνα δεν φιλοξενεί απλώς την παραγωγή – την κατευθύνει.
Η λογοκρισία ως αντάλλαγμα για την αγορά
Ο συγγραφέας παραθέτει πολυάριθμα παραδείγματα εναρμόνισης της Apple με τις επιταγές του Πεκίνου.
Σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Πεκίνου, αφαίρεσε VPN και εφαρμογές προστασίας ιδιωτικότητας, περιόρισε το AirDrop για τους Κινέζους χρήστες και κατέβασε εφαρμογές από το App Store που θεωρούνται αντικαθεστωτικές, διευκολύνοντας την καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης. Αντί να αντιπαρατεθεί στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Apple συνεργάζεται ενεργά με το καθεστώς για να παραμείνει εντός αγοράς, ισχυρίζεται ο ΜακΓκη.
Η τεχνολογική συμμόρφωση μετατρέπεται σε πολιτική συνενοχή, σχολιάζει.
Μπορεί η Apple να αποσυνδεθεί από την Κίνα;
Παρά κάποιες κινήσεις διαφοροποίησης της παραγωγής προς την Ινδία και το Βιετνάμ, ο ΜακΓκη αποκαλύπτει ότι η εφοδιαστική αλυσίδα της Κίνας παραμένει ακλόνητη. Η Apple δεν μπορεί να απομακρυνθεί χωρίς να προκαλέσει τεράστιες διαταραχές στη λειτουργία της και χωρίς να αυξήσει το κόστος. Δεν μπορεί πλέον να αντέξει οικονομικά κάτι τέτοιο, ειδικά με τον ολοένα και πιο επιθετικό ανταγωνισμό, συμπεριλαμβανομένων των κινεζικών εταιριών στις οποίες επέτρεψε να αντιγράψουν την τεχνολογία της. Το Πεκίνο έχει σημαντική επιρροή, όπως αποδεικνύεται από τη συμμόρφωση της Apple με τις πολιτικές λογοκρισίας και την αφαίρεση εφαρμογών για να διατηρήσει την πρόσβαση στην κινεζική αγορά. Και όσο παραμένει εξαρτημένη από το Πεκίνο, η ηθική της υπόσταση υπονομεύεται καθημερινά.
Ένα κρίσιμο ερώτημα για τις ΗΠΑ
Καθώς η Apple συμμορφώνεται με τις εντολές του ΚΚΚ, τίθεται ένα πολιτικό και ηθικό ερώτημα: Πώς μπορεί η κυβέρνηση των ΗΠΑ να αντιμετωπίσει σοβαρά την απειλή του Πεκίνου , όταν η εμβληματικότερη αμερικανική εταιρία έχει ήδη υποταχθεί;
Ο ΜακΓκη θέτει το θέμα με σαφήνεια: «Όταν η πιο ισχυρή ιδιωτική εταιρία στον κόσμο ακολουθεί κατά γράμμα τις επιταγές ενός αυταρχικού καθεστώτος, τότε δεν είναι πλέον ιδιωτική υπόθεση, είναι παγκόσμιο πρόβλημα».
Με θάρρος και ντοκουμέντα, δείχνει ότι ο οικονομικός πραγματισμός έχει νικήσει την ηθική λογοδοσία, τουλάχιστον προς το παρόν. Αλλά πόσο θα αντέξει αυτή η ισορροπία, όταν το κόστος της είναι η ίδια η ελευθερία;
Το βιβλίο «Apple in China: The Capture of the World’s Greatest Company» κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Scriber (Νέα Υόρκη, 2025) και αποτελεί ήδη αντικείμενο συζήτησης στα διεθνή φόρουμ πολιτικής, επιχειρηματικότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
