Εγγραφή στο Newsletter της Epoch Times
Του Raymond Beegle
Μετάφραση: Αλία Ζάε
Πόσοι αιώνες χρειάστηκαν για να μεταμορφωθούν οι αναστεναγμοί και τα βογκητά σε τραγούδια; Ας αφήσουμε αυτό το ερώτημα για τους ανθρωπολόγους και τους μουσικολόγους και ας συγκεντρώσουμε την προσοχή μας στον 19ο αιώνα – τον αιώνα του bel canto, του όμορφου τραγουδιού – όταν οι όπερες και τα τραγούδια των μεγάλων συνθετών βρίσκονταν στο απόγειό τους και βυθομετρούσαν τα βάθη της ανθρώπινης καρδιάς.
Κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι κάτι είναι όμορφο, αλλά όταν πολλοί διακεκριμένοι άνθρωποι υποστηρίζουν ότι η σοπράνο από την Κροατία Ζίνκα Μιλάνοφ [Zinka Milanov, 1906-1989] έχει «την ωραιότερη φωνή του κόσμου», σύμφωνα με τους New York Times, τείνουμε να δώσουμε βάση. Το Time Magazine είχε γράψει κάποτε ότι «όσον αφορά την καθαρή ομορφιά της φωνής, καμία δεν φτάνει τη Ζίνκα Μιλάνοφ». Μια άλλη κριτική των New York Times ανέφερε ότι «ήταν μια από αυτές τις ταραχώδεις βραδιές, που η Μιλάνοφ ήταν στη καλύτερη φόρμα της και σαν σαστισμένη από την ομορφιά της ίδιας της της φωνής».
Αναμφισβήτητα, η συναισθηματική δύναμη της φωνής της Μιλάνοφ ήταν σαρωτική. Ο ήχος έμοιαζε να μην έρχεται από κάποιο συγκεκριμένο μέρος αλλά απλώς να είναι παρών, γεμίζοντας κάθε περίγραμμα και κοιλότητα του χώρου. Έχει παρομοιαστεί με χρυσή τρομπέτα, με ζαφείρι, με σκοτεινή καμπάνα, αλλά αυτές οι περιγραφές λένε πολύ λίγα. Οι λέξεις δεν μπορούν να μας πουν σχεδόν τίποτα για την ομορφιά της φωνής.
Στην Αναγέννηση είχαν γραφτεί πολλές πραγματείες για τη φωνητική ποιότητα και τις φωνητικές τεχνικές, αλλά δεν μας βοηθούν και μας αφήνουν με το ερώτημα: πώς ακούγονταν στ’ αλήθεια; Δεν θα μάθουμε ποτέ, αλλά χάρη στην τεχνολογία, καταγράφουμε σπουδαία τραγούδια εδώ και περισσότερο από έναν αιώνα με όλο και μεγαλύτερη ακρίβεια, που απηχούν την παράδοση του bel canto, το στυλ του και τον διαχυτικό του χαρακτήρα.
Οι πρώτες ηχογραφήσεις σε κυλίνδρους, από τη δεκαετία του 1890, μας επιτρέπουν να ρίξουμε μια ματιά σε όλα αυτά και καθώς η τεχνολογία βελτιωνόταν αποκαλύπτονταν όλο και περισσότερα φωνητικά χαρακτηριστικά.
Η αντρική φωνή, όντας χαμηλότερη σε τόνους, ήταν η πρώτη που έγινε διαθέσιμη. Ο Ματτία Μπαττιστίνι (1856-1928), που ηχογράφησε Βέρντι προς το τέλος της ζωής του, μας δίνει μια ιδέα του στυλ και του τεράστιου δραματικού εύρους τόσο του τραγουδιστή όσο και του συνθέτη. Παρομοίως, όταν κάποιος ακούει τον Αλεσσάντρο Μορέσκι (1858-1922) να τραγουδά το «Ideale» ή το «Ave Maria», ακούει τις έντονα φορτισμένες συναισθηματικά παραμέτρους της εποχής.
Δεν ήταν παρά στη δεκαετία του 1940, ωστόσο, που οι ηχογραφήσεις της γυναικείας φωνής άρχισαν να αποδίδουν με μια σχετική πιστότητα αυτό που ακουγόταν και ζωντανά. Μπορούμε να προσπαθήσουμε να «διαβάσουμε ανάμεσα στις γραμμές» στις αρχικές ηχογραφήσεις της Ελίζαμπεθ Ρέθμπεργκ ή της Ρόζα Πόνσελλε, αλλά μόνο στη δεκαετία του 1950 η απόδοση των φωνών των μεγάλων σοπράνο ήταν επιτυχής. Η Κίρστεν Φλάγκσταντ και η Ζίνκα Μιλάνοφ ήταν ανάμεσα στις πρώτες καλλιτέχνιδες που είχαν την πολυτέλεια να αποτυπώσουν τη φωνή τους σε δίσκο και να την αφήσουν στις επόμενες γενιές.
Ξύπνημα από τη φωνή
Ίσως σε αυτό το σημείο ο αναγνώστης θα ήθελε να διαβάσει λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον γράφοντα. Γεννήθηκα σε μια οικογένεια της μικροαστικής τάξης όπου δεν υπήρχαν ούτε βιβλία, ούτε εικόνες στους τοίχους ενώ η μητέρα μου άκουγε
συνεχώς τις τελευταίες επιτυχίες στο ραδιόφωνο. Αυτά ήταν όλα όσα ήξερα από μουσική.
Κάποια μέρα, όταν ήμουν 10 ή 11, ένας γείτονας μου είπε: «Ρέυμοντ! Έλα γρήγορα να ακούσεις κάτι!». Ήταν η Ζίνκα Μιλάνοφ που τραγουδούσε το «Pace mio Dio». Δεν είχα ξανακούσει όπερα. Η αντίδρασή μου; Και πάλι, πώς να το εκφράσω με λόγια; Είναι πολύ λιγότερο εκφραστικά από τη μουσική, όμως πρέπει να προσπαθήσω να σας την περιγράψω. Ένιωσα σαν να κοιτάζω για πρώτη φορά μέσα από ένα τηλεσκόπιο και να αισθάνομαι το τεράστιο σύμπαν που πριν μόνο μάντευα: το μεγαλείο του, την απεραντοσύνη του και πέρα από αυτά ένα νόημα και έναν σκοπό που νιώθουμε, αλλά δεν μπορούμε να εξηγήσουμε.
Φυσικά, στην αρχή, απλώς αντιδρούμε στη μουσική. Μόνο αργότερα μπορούμε να εξετάσουμε τα αίτια που κρύβονται πίσω από την αντίδραση. Μόνο αργότερα λοιπόν άρχισα να συνειδητοποιώ κάποια σημαντικά πράγματα. Καταρχήν, το εύρος της φωνής που έφτανε σε μεγαλύτερα ύψη από τις φωνές των λαϊκών τραγουδιστών. Είχε εξαιρετικά εκτεταμένο φάσμα, μεγάλη συναισθηματική δύναμη και πληθώρα αποχρώσεων.
Ύστερα, αναλογίστηκα τις λέξεις. «Θεέ μου, δώσε μου ειρήνη!», τραγουδούσε. Έτσι, είδα την πνευματική διάσταση της σπουδαίας μουσικής. Ο Θεός ήταν παρών, ο ανώτερος κόσμος, κόσμος ευγένειας και θαυμάτων, οι περιπλοκότητες και ο πόνος της ζωής μετουσιωμένα σε άχρονη ομορφιά.
Το τραγούδι της Μιλάνοφ δεν απαιτούσε εξηγήσεις. Απαιτούσε μόνο την προσοχή μου. «Άκουσε με όλη σου την ψυχή», είχε γράψει ο μεγάλος Ρώσος ποιητής Απόλλων Μάικοφ. Στην εποχή μας έχουμε ξεχάσει να ακούμε προσεκτικά, πόσο μάλλον με όλη μας την ψυχή! Όμως είναι ο μοναδικός τρόπος και δεν γνωρίζει όρια κοινωνικής τάξης, εξυπνάδας ή μόρφωσης. Βρίσκεται εκεί για εμάς.
Παραθέτω μερικές από τις ηχογραφημένες στιγμές της μεγαλειώδους τέχνης της Μιλάνοφ που για περισσότερο από μισό αιώνα με συγκινούν, με γεμίζουν θαυμασμό και πιθανότατα με κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Τώρα που όλη η μουσική είναι διαθέσιμη σε πολλούς χώρους, σας δίνω μόνο τον τίτλο και την ημερομηνία και σας ζητώ «να ακούσετε με όλη σας την ψυχή».
Αν και δεν μπορούμε να περιγράψουμε τη σπουδαία μουσική ή μια σπουδαία ερμηνεία, μπορούμε όμως να πούμε κάποια πράγματα για την επίδρασή της στον ακροατή, ο οποίος νιώθει ότι έχει κερδίσει κάτι, ότι έχει εμπλουτιστεί, ότι έχει τραφεί με φροντίδα. Νιώθει ότι έγινε κάποια νύξη για αυτό που υπάρχει πέρα από τις λέξεις και το τραγούδι και ότι του είπαν την αλήθεια.
Ύστερα από μια παράσταση της Μιλάνοφ, υπήρχε μια αίσθηση σύνδεσης με τους υπόλοιπους ακροατές. Καθώς βγαίναμε από το θέατρο, μοιάζαμε αλλαγμένοι, σαν να είχαμε γίνει πιο ευγενικοί και με περισσότερο αλληλοσεβασμό, χάρη στην εμπειρία που μοιραστήκαμε. Υπήρχε μια άρρητη κατανόηση, όσο φευγαλέα κι αν ήταν, ότι οι ανάγκες της ανθρώπινης καρδιάς είναι κοινές για όλους, ότι κάθε ζωή είναι εξίσου πολύτιμη και ιερή με τη δική μας. Μόνο η τέχνη έχει τη δύναμη να μεταφέρει αυτό το σπουδαίο μήνυμα και μόνο η τέχνη – όχι οι νόμοι, ούτε οι κυβερνήσεις – μπορεί να φέρει τελικά την ειρήνη που για αιώνες επιθυμούμε.
Ηχογραφήσεις σε στούντιο:
“Pace mio Dio” (“La Forza del Destino”) 1953
“O Patria Mia” (“Aida”) 1953
“D’amor sull’ali rosee” (“Il Trovatore”) 1952
“Daleko m’e moj Split” (Croatian folk song) 1941
“O Lovely Moon” (“Rusalka”) 1958
Ζωντανές ηχογραφήσεις:
“Tosca” (London) 1957
“Andrea Chénier” (Metropolitan Opera) 1957
“Rigoletto” (Madison Square Garden) 1944
Ο Ρέυμοντ Μπηγκλ έχει ερμηνεύσει ως συνεργαζόμενος πιανίστας στους κυριότερους συναυλιακούς χώρους των ΗΠΑ, της Ευρώπης και της Νοτίου Αμερικής. Έχει γράψει για τα Opera Quarterly, Classical Voice, Fanfare Magazine, Classic Record Collector (Αγγλία), και για τον New York Observer. Επίσης έχει δουλέψει στις σχολές State University of New York–Stony Brook, Music Academy of the West, και American Institute of Musical Studies στο Γκρατς της Αυστρίας. Τα τελευταία 28 χρόνια διδάσκει στο τμήμα μουσικής δωματίου στο Manhattan School of Music.
Ακολουθήστε μας στο SafeChat @epochtimesgreece
Ακολουθήστε μας στο Facebook @epochtimesgreece
