Τα πρώτα κινητά ήταν μία εκπληκτική τεχνολογική καινοτομία για την εποχή – γρήγορα κατέκτησαν το κοινό και διαδόθηκαν, θέτοντας νέους κοινωνικούς κανόνες και ήθη. Η έλευση των smartphone λίγο αργότερα, με την πρόσβαση στο διαδίκτυο, τις εφαρμογές, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κ.ά., τα κατέστησε παρωχημένα, οδηγώντας το είδος σχεδόν σε εξαφάνιση.
Σχεδόν, αλλά όχι τελείως. Όπως και με τα χτενίσματα και κάθε ‘τάση’, αυτό που κάποτε ήταν μοντέρνο, για ένα διάστημα παύει να είναι, και μετά επανέρχεται στο προσκήνιο. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει και με τα «dumbphone», τα οποία σήμερα επιστρέφουν δυναμικά.
Επιστροφή στο… παρελθόν
Η ονομασία «dumbphone» (χαζοτηλέφωνο) δεν είναι πραγματικά δίκαιη, αν και είναι μια χρήσιμη συντομογραφία για οποιοδήποτε κινητό τηλέφωνο δεν είναι smartphone – δηλαδή δεν προσφέρει σύνδεση στο διαδίκτυο. Πολλοί άνθρωποι έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται αν η επιστροφή στα απλά κινητά είναι τελικά μια έξυπνη κίνηση στον τεχνολογικά κορεσμένο, γεμάτο ντοπαμίνη κόσμο μας. Τα dumbphone – ή απλά κινητά – προσφέρουν την ευκαιρία να αποσυνδεθούμε λίγο και να σπάσουμε την έξη μας στην τεχνολογία.
Αν και όχι ακόμη ευρέως διαδεδομένη ως τάση, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τα απλά κινητά, με τη γενιά Z (όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2015 περίπου) ειδικότερα να δείχνει πως λαχταρά να επιστρέψει σε μια απλούστερη εποχή (ακόμα κι αν είναι πολύ νέοι για να τη θυμούνται), όταν τα τηλέφωνα δεν είχαν τις κομψές, εξελιγμένες και εθιστικές εφαρμογές που διαθέτουν σήμερα. Οι αναζητήσεις στο Google για απλά κινητά είναι σε σταθερά ανοδική τάση τα τελευταία 5 χρόνια. Η Άμμυ Άρτσερ, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων και έρευνας στην εταιρεία σύγκρισης τηλεφωνικών πακέτων WhistleOut, περιέγραψε για την Epoch Times τα αποτελέσματα ορισμένων από τις έρευνές της σχετικά με αυτήν την αναδυόμενη τάση:
«Σε μια έρευνα που πραγματοποιήσαμε νωρίτερα φέτος, διαπιστώσαμε ότι πάνω από το ήμισυ (59%) της γενιάς Z θέλει να μεταβεί σε dumbphone φέτος, μαζί με το 49% των millennials. Ένας στους τέσσερις ανθρώπους που ενδιαφέρονται για τα dumbphone δεν ενδιαφέρεται καν για τη διατήρηση των εφαρμογών, κάτι που δείχνει μια πραγματική τάση αποσύνδεσης».
Η Αρτσερ προσθέτει: «Αν και είναι βοηθητικό να είσαι διαρκώς συνδεδεμένος με τα πάντα, να ενημερώνεσαι για τα παγκόσμια γεγονότα και να κοινωνικοποιείσαι, η συνεχής εισροή πληροφοριών επιφέρει μεγάλη κόπωση, επηρεάζοντας τη ζωή μας έξω από το τηλέφωνο. Μόλις πριν από λίγα χρόνια ανακαλύψαμε ότι πάνω από το ήμισυ των Αμερικανών θεωρούν τον εαυτό τους εθισμένο στα τηλέφωνά τους».
Αυτή η διαπίστωση και η ανάγκη για αντίδραση οδηγεί τους χρήστες smartphone να ψάχνουν στο eBay για παλιά Blackberry, να τροποποιούν τα τηλέφωνά τους για να αφαιρέσουν εφαρμογές που τους αποσπούν την προσοχή ή ακόμα και να αγοράζουν ένα από τα νέα, υψηλής τεχνολογίας, μινιμαλιστικά τηλέφωνα που κυκλοφορούν εταιρείες όπως η Punkt. ή η The Light Phone, τα οποία δεν διαθέτουν παρά μόνο τις πιο βασικές λειτουργίες ενός τηλεφώνου, όπως μηνύματα, κλήσεις και χάρτες.
Οι κουρασμένοι χρήστες αναπτύσσουν νέες τεχνολογικές συνήθειες
Τι είναι αυτό που οδηγεί στην επιστροφή των απλών κινητών; Εκτός από τη νοσταλγία για τις αρχές της δεκαετίας του 2000, υπάρχουν και πιο σοβαροί παράγοντες, ιδιαίτερα η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των smartphone σε όλα τα επίπεδα, από τη σωματική και ψυχική υγεία έως τις κοινωνικές σχέσεις και την ανάπτυξη των παιδιών. Η οικογενειακή σύμβουλος Τέσσα Στάκυ [Tessa Stuckey] δήλωσε στην Epoch Times:
«Νομίζω ότι αυτό που βλέπουμε είναι μια συλλογική ανακούφιση. Για χρόνια, όλοι κολυμπάμε σε αυτό το ψηφιακό ρεύμα, συνεχώς συνδεδεμένοι, συνεχώς κυλιόμενοι. Γονείς, έφηβοι, επαγγελματίες – όλοι νιώθαμε την ψυχική εξάντληση, την απόσπαση της προσοχής, το άγχος, αλλά νιώθαμε επίσης ότι έχουμε ‘κολλήσει’. Τα smartphone έχουν ενσωματωθεί τόσο πολύ στην καθημερινή ζωή που η εγκατάλειψή τους φαινόταν μη ρεαλιστική».
Αλλά η συσσώρευση άγχους και κόπωσης που σχετίζεται με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά αναγκάζει τελικά τους ανθρώπους να εξετάσουν εναλλακτικές λύσεις, αναπροσδιορίζοντας αυτό που οι περισσότεροι θεωρούν ρεαλιστικό. «Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι περισσότεροι άνθρωποι επιτρέπουν στον εαυτό τους να κάνουν ένα βήμα πίσω», επισημαίνει η Στάκυ. «Έχουν γίνει έρευνες. Οι πολιτισμικές συζητήσεις έχουν αλλάξει. Και ειλικρινά, η κρίση ψυχικής υγείας – ειδικά μεταξύ των νέων – έχει αναγκάσει τις οικογένειες να επανεκτιμήσουν τι είναι ‘φυσιολογικό’».
Το κοινό αναγνωρίζει όλο και περισσότερο τις επιβλαβές επιπτώσεις των διασυνδεδεμένων κινητών και των κοινωνικών μέσων. Ο Γιαρόν Λίτγουιν, ειδικός στην ψηφιακή ευεξία και διευθυντής μάρκετινγκ της εταιρείας Canopy, που αναπτύσσει εφαρμογές γονικού ελέγχου, ανέφερε μερικές από αυτές τις επιπτώσεις, όπως οι επιβλαβείς κοινωνικές συγκρίσεις και οι αρνητικές επιπτώσεις στον ύπνο, τη μνήμη, την προσοχή και τις κοινωνικές σχέσεις.
«Ειδικά για τα παιδιά, παρουσιάζουν μια σειρά από σημαντικές απειλές, όπως κυβερνομπούλινγκ, κλοπή ταυτότητας και σεξουαλικό εκβιασμό», είπε. Όπως και ο Λίτγουιν, η Στάκυ σημειώνει τα αρνητικά στοιχεία των smartphone, παρατηρώντας ότι έχουν γίνει «συναισθηματικές πιπίλες» που αναστέλλουν την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε την ταλαιπωρία, την πλήξη ή τη μοναξιά. Αυτό επηρεάζει λειτουργίες όπως η συναισθηματική αυτορρύθμιση, ο αυτοέλεγχος και η αντοχή, μεταξύ άλλων.
Καθώς οι ανησυχίες πολλαπλασιάζονται, τα ρετρό κινητά με κουμπιά και τα πρωτοποριακά μινιμαλιστικά τηλέφωνα γίνονται όλο και πιο ελκυστικά. Για πολλούς, η μετάβαση σε μια συσκευή επικοινωνίας χαμηλότερης τεχνολογίας σημαίνει λιγότερο άγχος, καλύτερη συγκέντρωση και αντίληψη του περιβάλλοντος, περισσότερο ελεύθερο χρόνο, λιγότερη καταπόνηση των ματιών, καλύτερο ύπνο και πιο συχνή και ουσιαστική διαπροσωπική επαφή με τους άλλους.
Το τελευταίο σημείο είναι ίσως και το πιο κρίσιμο. Η Στάκυ επισημαίνει ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που επέφεραν τα smartphone είναι η κοινωνική αποσύνδεση: «Ακούγεται ειρωνικό, αλλά όσο περισσότερο προσπαθούμε να ‘συνδεθούμε’ στο διαδίκτυο τόσο πιο απομονωμένοι αισθανόμαστε στην πραγματική ζωή. Το βλέπω συνέχεια στις οικογένειες: όλοι βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο, αλλά νοητικά είναι αλλού, ο καθένας στο τηλέφωνό του».
Όποιος έχει παρατηρήσει ομάδες ανθρώπων σε ένα σαλόνι, μια αίθουσα αναμονής, ένα εστιατόριο ή στα μέσα μαζικής μεταφοράς θα αναγνωρίσει αυτό το φαινόμενο. Για να δανειστώ τον τίτλο ενός βιβλίου της καθηγήτριας του MIT και συγγραφέως τεχνολογίας , της Σέρρυ Τερκλ, συχνά είμαστε «μόνοι μαζί». Ίσως τα dumbphone να έχουν τη δύναμη να κάνουν αυτό για το οποίο σχεδιάστηκαν αρχικά τα ‘έξυπνα’ τηλέφωνα: να μας συνδέουν, αντί να μας απομονώνουν.
