Μπροστά στη μεγαλύτερη πρόκληση των τελευταίων δεκαετιών βρίσκεται η οικονομία της Κίνας, με τις αρχές να έχουν σχεδόν εξαντλήσει τους διαθέσιμους τρόπους για να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα, σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες.
Τα τελευταία μακροοικονομικά στοιχεία της χώρας δείχνουν μια οικονομία στα πρόθυρα του αποπληθωρισμού.
Ο δείκτης τιμών καταναλωτή του Ιουνίου παρέμεινε αμετάβλητος σε ετήσια βάση και μειώθηκε κατά 0,2% σε σύγκριση με τον Μάιο. Ο δείκτης τιμών παραγωγού, ο οποίος αντανακλά το κόστος χονδρικής, μειώθηκε κατά 5,4% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2022, παρουσιάζοντας μεγαλύτερη πτώση από το 4,6% του Μαΐου.
Τα εμπορικά στοιχεία του Ιουνίου συνέχισαν να δείχνουν πτωτική τάση. Η αξία σε δολάρια των εξαγωγών της Κίνας μειώθηκε περισσότερο από 12% σε ετήσια βάση, μεγαλύτερη πτώση από την αντίστοιχη του Μαΐου (7,5%). Οι εισαγωγές της μειώθηκαν επίσης κατά σχεδόν 7% από τον Ιούνιο του 2022, έναντι 4,5% τον Μάιο.
Ο Γκάρι Τζέφερσον, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Μπράντεϊς και ειδικός στην κινεζική οικονομία, δήλωσε ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι πολύπλευρα, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων χρεών στον τομέα των ακινήτων και των τοπικών κυβερνήσεων, της αποδυνάμωσης της απόδοσης των επενδύσεων, της χαμηλής εμπιστοσύνης των νοικοκυριών και των γεωπολιτικών εντάσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα των πολιτικών του καθεστώτος τα τελευταία 30 με 40 χρόνια, σχολίασε.
Ενώ πολλοί έχουν επισημάνει τις μαζικές διαταραχές που προκάλεσε η πανδημία και η πολιτική μηδενικού COVID του καθεστώτος ως πηγή των σημερινών δεινών της Κίνας, ο κ. Τζέφερσον πιστεύει ότι μάλλον ευθύνονται διαρθρωτικά ζητήματα.
“Ως απόδειξη της συστημικής φύσης του προβλήματος, φαίνεται ότι η πτώση της οικονομικής εμπιστοσύνης και της κοινωνικής εμπιστοσύνης αλληλοενισχύονται”, δήλωσε ο κ. Τζέφερσον στην Epoch Times.
«Η απροθυμία των ανθρώπων να βρουν σύντροφο, να παντρευτούν και να αποκτήσουν παιδιά πιθανότατα απορρέει εν μέρει από την οικονομική ύφεση και από την άλλη την τροφοδοτεί. Λιγότερες οικογένειες σημαίνει μείωση της ζήτησης για μεγαλύτερες ή αναβαθμισμένες κατοικίες, συμβάλλοντας περαιτέρω στην αδυναμία του τομέα των ακινήτων, οδηγώντας σε λιγότερη ζήτηση για μισθώσεις γης και έσοδα της τοπικής αυτοδιοίκησης.»
Η Κίνα παλεύει με τη μείωση των γεννήσεων παρά το γεγονός ότι το καθεστώς άλλαξε την πολιτική του ενός παιδιού το 2016 και επιτρέπει στις οικογένειες να αποκτήσουν έως και τρία παιδιά τα τελευταία χρόνια. Πολλά ζευγάρια δεν αποκτούν περισσότερα παιδιά επικαλούμενα το υψηλό κόστος που αυτό συνεπάγεται.
Στη χειρότερη θέση, μετά το 1989
«Η κυβέρνηση βρίσκεται πραγματικά στη χειρότερη θέση που έχει βρεθεί ποτέ, τουλάχιστον από τις 4 Ιουνίου του 1989», πρόσθεσε, αναφερόμενος στη σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν των Κινέζων φοιτητών που επεδίωκαν δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και την επακόλουθη διεθνή απομόνωση. Μετά από αυτό, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας χρειάστηκε τρία χρόνια για να επανέλθει.
Ενώ μια περιοδεία στις νότιες περιοχές από τον τότε Κινέζο κομμουνιστή ηγέτη Ντενγκ Σιαοπίνγκ το 1992 βοήθησε να αναζωπυρωθεί η οικονομική ανάπτυξη, η Κίνα δεν βρίσκεται σήμερα στην ίδια κατάσταση, έχοντας αναπτυχθεί σημαντικά από τότε, επεσήμανε ο κ. Τζέφερσον.
Μετά από δεκαετίες αποταμιεύσεων από τις κινεζικές οικογένειες και επιχειρήσεις και άφθονες επενδυτικές ευκαιρίες, η οικονομική ανάκαμψη δεν είναι πιθανό να συμβεί εύκολα, είπε, προσθέτοντας ότι οι αρχές εξαντλούν τα μέσα που έχουν στη διάθεση τους για να διορθώσουν την οικονομία.
Ως απάντηση στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, οι κινεζικές αρχές είχαν κυκλοφορήσει ένα τεράστιο πακέτο μέτρων τόνωσης – 4 τρισεκατομμύρια γιουάν (586 δισεκατομμύρια δολάρια τότε) – που αύξησε σημαντικά τις κρατικές δαπάνες για υποδομές και το χρέος στον τομέα των ακινήτων και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
Σήμερα, η απόδοση των επενδύσεων σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο είναι χαμηλή σε σύγκριση με 10 χρόνια πριν, λόγω του τεράστιου όγκου των επενδύσεων σε υποδομές που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και της αύξησης των εγγραφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που ξεκίνησε το ΚΚΚ το 1999, δήλωσε ο κ. Τζέφερσον. Το ποσοστό ανεργίας των νέων στην Κίνα ήταν πάνω από 20% τον Μάιο και τον Ιούνιο, εν μέρει λόγω της υπερπροσφοράς αποφοίτων κολεγίων που αυξήθηκε από 1 εκατομμύριο σε 10 εκατομμύρια μέσα σε δύο δεκαετίες.
Κατά την άποψή του, μια κίνηση παρόμοια με αυτή του 2008 θα απαιτούσε τεράστια χρηματοδότηση από την κεντρική και την τοπική κυβέρνηση, κάτι που θα σήμαινε ακόμη μεγαλύτερη συσσώρευση χρέους – και αυτό είναι πολύ προβληματικό. Επίσης, όταν οι άνθρωποι έχουν περισσότερα χρήματα, μπορεί να επιλέξουν να τα βάλουν στην τράπεζα ή να τα χρησιμοποιήσουν για να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Δηλαδή, το να έχουν οι άνθρωποι περισσότερα χρήματα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα τα ξοδεύουν κιόλας, παρατήρησε.
Ο καθηγητής έδωσε την αναλογία ενός αυτοκινήτου που τρέχει με ταχύτητα σε έναν λόφο και ξαφνικά βρίσκεται μπροστά σε έναν γκρεμό. «Συχνά, όταν συνέβαινε αυτό, το κενό μέχρι την απέναντι πλευρά ήταν 50 ή 100 μέτρα, οπότε το “αυτοκίνητο” μπορούσε να προσγειωθεί και να συνεχίσει τον δρόμο του», είπε.
Όμως σήμερα, «περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη φορά μέσα στα τελευταία 40 χρόνια, η απόσταση μέχρι την άλλη πλευρά του “γκρεμού” είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι ήταν μέχρι τώρα, καθιστώντας την ασφαλή προσγείωση αμφιλεγόμενη.»
Μια βασική διάκριση μεταξύ της Κίνας και των δυτικών οικονομιών, σύμφωνα με τον κ. Τζέφερσον, είναι ότι οι δυτικές κυβερνήσεις έχουν διαδικαστική νομιμοποίηση από τις εκλογές και τις νομοθετικές διαδικασίες, αλλά η νομιμοποίηση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) εξαρτάται εξ ολοκλήρου από τις οικονομικές επιδόσεις του. Εξαιτίας αυτού, «η διαχείριση ή η παραδοχή μιας ύφεσης είναι πολύ δύσκολη για το Κόμμα», πρόσθεσε.
«Είναι μια αρκετά δυσάρεστη και δύσκολη κατάσταση για την ηγεσία.»
«Δεν βλέπω ελπίδα τώρα»
Ο Μάικ, 27 ετών, εργάζεται σε ένα εργοστάσιο πολυμερών προσθέτων σε μια πόλη της επαρχίας Τζετζιάνγκ της ανατολικής Κίνας, ένα από τα κέντρα του ιδιωτικού τομέα της χώρας. Ο Μάικ μίλησε στην Epoch Times χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο, φοβούμενος τα αντίποινα του ΚΚΚ.
Αποφοίτησε από το κολέγιο το 2017 με ειδίκευση στη μηχανική του αστικού υπόγειου χώρου. Τον Ιούλιο του 2020, μετά τη λήξη της διετούς σύμβασής του με ένα έργο μετρό στην επαρχία Χουνάν της νότιας Κίνας, μετακόμισε στην πόλη όπου κατοικεί ακόμα, για να ενταχθεί στο προσωπικό του εργοστασίου που μόλις είχε ανοίξει. Το εργοστάσιο ειδικεύεται σε προϊόντα υψηλότερης ποιότητας, προσαρμοσμένα στις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς.
Τον Μάιο του 2022, μια μεγάλη δυτικοευρωπαϊκή εταιρεία δεν ανανέωσε την ετήσια παραγγελία προϊόντων 15.000 κιλών λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων μεταξύ Κίνας και Ευρώπης, είπε. Έκτοτε, το εργοστάσιο δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει καμία άλλη παραγγελία για να καλύψει αυτό το έλλειμα. Τώρα έχει σταματήσει την παραγωγή και πουλά τα αποθέματά του.
Η επιχείρηση, όπως είπε, αναζητά τρόπους προσαρμογής της σειράς προϊόντων για να καλύψει την εγχώρια αγορά, αλλά «η εξασφάλιση παραγγελιών θα είναι πολύ δύσκολη» επειδή η ζήτηση είναι χαμηλή.
Το μικρό εργοστάσιο του Μάικ δεν ήταν το μόνο. Σύμφωνα με τον ίδιο, ένα κοντινό εργοστάσιο ανταλλακτικών αυτοκινήτων έδιωξε 3.000 εργαζόμενους ή το 30% του εργατικού δυναμικού του. Επιπλέον, είπε ότι οι εργαζόμενοι σε εκείνο το εργοστάσιο δεν έχουν πλέον τη δυνατότητα να κάνουν υπερωρίες, χάνοντας την κύρια πηγή συμπληρώματος του εισοδήματός τους χάρις στην οποία τα έβγαζαν πέρα.
Όταν ο Μάικ μετακόμισε για πρώτη φορά στη Τζετζιάνγκ, πίστευε ότι η ζωή του είχε μπει σε μια τροχιά. Έτσι, αγόρασε ένα διαμέρισμα στην πόλη τον Οκτώβριο του 2020. Ωστόσο, η οικονομία σημείωσε ύφεση και τα τριετή λουκέτα από την πανδημία εξάντλησαν πολλούς, είπε.
«Δεν βλέπω ελπίδα τώρα», δήλωσε στην Epoch Times. «Όλοι είναι πολύ πιεσμένοι.»
Ως επόπτης εργοστασίου, ο Μάικ βγάζει περίπου 9.000 γιουάν το μήνα, δηλαδή 1.120 ευρώ. Η υποθήκη του είναι 6.000 γιουάν, δηλαδή τα δύο τρίτα του μηνιαίου εισοδήματός του. Αφού πλήρωσε για όλα τα απαραίτητα, δύσκολα μπορούσε να αποταμιεύσει κάτι, είπε. Και πρέπει ακόμη να αποταμιεύσει για ένα αυτοκίνητο. Παρόλο που η φίλη του, σε αντίθεση με πολλές Κινέζες, δεν απαιτεί από τον Μάικ να έχει αυτοκίνητο και διαμέρισμα για να παντρευτεί, ο ίδιος θεωρεί υποχρέωση ενός άνδρα να τα έχει αυτά προκειμένου να στήσει ένα σπιτικό.
Η ελπίδα του Μάικ είναι να έχει κάποιες οικονομίες για να φροντίσει τους γονείς του, τουλάχιστον για να καλύψει τα ιατρικά τους έξοδα όταν μεγαλώσουν. Θέλει ένα παιδί, αλλά θα προτιμούσε να περιμένει μέχρι να είναι οικονομικά σε θέση να προσφέρει στο μωρό μια καλή ζωή. Όσον αφορά την απόκτηση περισσότερων του ενός παιδιών τώρα που έληξε η πολιτική του ενός παιδιού, ο Mike είπε «όχι» χωρίς δισταγμό. «Δεν θα μπορούσα να το υποστηρίξω οικονομικά αυτό!»
Όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις αναφορές των κινεζικών κρατικών μέσων ενημέρωσης ότι η οικονομία ανακάμπτει σταθερά, ο Μάικ απάντησε: «Αυτό είναι προπαγάνδα! Είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που αισθανόμαστε εμείς οι άνθρωποι.»
«Όσον αφορά τη ζωή μου, βρίσκομαι σε ύφεση», πρόσθεσε.
Φλερτάροντας και πάλι με τον ιδιωτικό τομέα
Πρόσφατα, οι ηγέτες του ΚΚΚ συναντήθηκαν με επιχειρηματίες, κυρίως από τον χώρο της υψηλής τεχνολογίας, σηματοδοτώντας το τέλος της τριετούς καταστολής της ιδιωτικής βιομηχανίας.
Ο Αντόνιο Γκρατσέφο, οικονομικός αναλυτής της Κίνας και συνεργάτης της Epoch Times, δήλωσε ότι υπάρχει εδώ και καιρό μια σχέση αγάπης-μίσους μεταξύ του ΚΚΚ και του ιδιωτικού τομέα.
«Προφανώς, ως κομμουνιστές, πρέπει να μισούν τον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, η Κίνα θέλει οικονομική ανάπτυξη, η οποία εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον ιδιωτικό τομέα», δήλωσε στην Epoch Times. «Και καθώς το έχουν καταλάβει αυτό, είναι αρκετά έξυπνοι για να αποφύγουν να σκοτώσουν “τη χήνα που γεννάει τα χρυσά αυγά”.»
Το ΚΚΚ δεν ξεπέρασε ποτέ τη σκέψη του νοοτροπία του «φυλακισμένου πουλιού», σύμφωνα με τον κ. Τζέφερσον, νοοτροπία που διατηρείται και με τον σημερινό ηγέτη Σι Τζινπίνγκ.
Ο Τσεν Γιουν, ο οποίος ως ένας από τους ηγέτες του ΚΚΚ με τη μεγαλύτερη επιρροή στο πλευρό του Ντενγκ Σιαοπίνγκ, καθοδήγησε τις οικονομικές πολιτικές «ανοίγματος» τη δεκαετία του 1980, δήλωσε ότι στο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων, ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει να είναι όπως το «πουλί στο κλουβί». Η ελευθερία της οικονομίας της αγοράς περιορίζεται από τις διαστάσεις του κλουβιού που ενσαρκώνει ο κεντρικός σχεδιασμός.
Ο Μάικ δεν εμπιστεύεται αυτές τις συναντήσεις για έναν ελαφρώς διαφορετικό λόγο. Είπε ότι αν οι συνεδριάσεις διεξάγονταν από τον κ. Σι, τον οποίο αποκάλεσε «αυτοκράτορα», ίσως να είχε λίγη ελπίδα.
Αλλά αν δεν καθοδηγούνται από τον ίδιο τον κ. Σι, οι όποιες αποφάσεις θα μπορούσαν να παρακαμφθούν από τον ηγέτη του ΚΚΚ ανά πάσα στιγμή, καθώς το κοινωνικό σύστημα της Κίνας καθορίζει ότι η πολιτική προηγείται της οικονομίας. Για τον ίδιο, το ΚΚΚ δίνει προτεραιότητα στις κυβερνητικές δαπάνες για τη διατήρηση της σταθερότητας ή την κυριαρχία του κόμματος, με αποτέλεσμα κύριοι δικαιούχοι των χρημάτων που θα διοχετεύονταν στην οικονομία να είναι όσοι ανήκουν στην ελίτ και έχουν διασυνδέσεις. Οι απλοί άνθρωποι ελάχιστα θα ωφελούνταν.
Είπε ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι σαν κι αυτόν έχουν αρχίσει να αναρωτιούνται για τη δομική φύση των οικονομικών προβλημάτων της Κίνας.
Πριν από ένα χρόνο, είπε, οι περισσότεροι άνθρωποι κατηγορούσαν ακόμα τις Ηνωμένες Πολιτείες για τα οικονομικά τους προβλήματα και απηχούσαν την προπαγάνδα του ΚΚΚ ότι «οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές θέλουν να μας δουν να πεθαίνουμε». Αλλά τώρα περισσότεροι διαμαρτύρονται για τα διαρθρωτικά ζητήματα εντός της κινεζικής κοινωνίας, όπως είναι η διαφθορά των αξιωματούχων του ΚΚΚ.
Η ανάπτυξη μελλοντικά
Το ΚΚΚ δεν έχει ακόμη δρομολογήσει κανένα μέτρο μεγάλης κλίμακας. Μείωσε τα επιτόκια δανεισμού τον Ιούνιο και πρόσφατα επέκτεινε την ελάφρυνση των δανείων ακινήτων για τους εργολάβους για να διασφαλίσει την παράδοση των υπό κατασκευή κατοικιών. Αυτή την εβδομάδα, η Ρυθμιστική Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Κίνας μείωσε τα τέλη διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων για να προσελκύσει τη συμμετοχή των επενδυτών.
Επίσης, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ένα hedge fund της Σιγκαπούρης κατέθεσε αίτηση στο Χονγκ Κονγκ για να αναγκάσει την πτωχευμένη κατασκευάστρια εταιρεία Kaisa να τεθεί υπό εκκαθάριση. Η αίτηση ήταν η πρώτη υπόθεση που βασίστηκε σε απλήρωτο χρέος στην ηπειρωτική χώρα, σηματοδοτώντας την ανυπομονησία των πιστωτών και τη χαμηλή εμπιστοσύνη στην αναδιάρθρωση του τομέα ακινήτων της Κίνας. Προηγουμένως, τέτοιες αιτήσεις αφορούσαν μόνο υπεράκτια χρέη. Τον Απρίλιο, η Evergrande, ο πιο χρεωμένος κατασκευαστής ακινήτων στον κόσμο, κατέληξε σε συμφωνία αναδιάρθρωσης με σημαντικούς πιστωτές, η οποία περιλαμβάνει τη δυνατότητα πρόσβασης των ομολογιούχων στα υπεράκτια περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας που είναι καταχωρημένα στο Χονγκ Κονγκ.
Στις 6 Ιουλίου, ο Κινέζος πρωθυπουργός Λι Τσιανγκ υποσχέθηκε να εισαγάγει εγκαίρως «στοχευμένα και συντονισμένα μέτρα πολιτικής» για την αντιμετώπιση των σημερινών οικονομικών προκλήσεων.
Το ΚΚΚ πιθανόν να απελευθερώσει ένα πακέτο τονωτικών μέτρων για την ολοκλήρωση των ημιτελών κατασκευαστικών έργων, δήλωσε ο κ. Γκρατσέφο. Ωστόσο, αυτό δεν πρόκειται να αυξήσει πραγματικά τη ζήτηση, πρόσθεσε, λέγοντας ότι θα δώσει απλά μια προσωρινή ώθηση στην απασχόληση. Ορισμένοι από τους μισθούς αυτών των θέσεων εργασίας μπορεί να δαπανηθούν για κατανάλωση, αλλά τα κτίρια διαμερισμάτων ή γραφείων θα παραμείνουν κενά μακροπρόθεσμα.
Ο κ. Τζέφερσον δήλωσε ότι ως αναπτυσσόμενη χώρα, η Κίνα θα χρειαστεί πληθωρισμό 3-4% για να εφαρμόσει διαρθρωτικές οικονομικές αλλαγές που διαμορφώνουν νέους τομείς με ανοδικές τιμές, με τα χρήματα να φεύγουν από τους αποδυναμωμένους τομείς. «Όταν έχετε οριζόντια σταθερότητα τιμών, είναι επίσης απόδειξη ότι δεν έχετε πραγματικά αυτούς τους τομείς που οδηγούν σε νέα ανάπτυξη στην οικονομία.»
Κατά την άποψη του κ. Γκρατσέφο, η οικονομία της Κίνας θα επιδεινωθεί βραχυπρόθεσμα. Αλλά και μακροπρόθεσμα, η Κίνα μπορεί να μην ξαναδεί ρυθμό ανάπτυξης πάνω από 5%, εκτός αν συμβεί κάτι ασυνήθιστο, προέβλεψε. Η αύξηση του ΑΕΠ κατά 5% είναι ο στόχος της Κίνας για φέτος.
«Δεν βλέπω μακροπρόθεσμα η ανάπτυξη να ανεβαίνει και πάλι», δήλωσε.
Της Terri Wu
Επιμέλεια: Αλία Ζάε
