Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) δήλωσε στις 10 Νοεμβρίου ότι μία ειδική ομάδα εξετάζει το ενδεχόμενο απαγόρευσης της συμμετοχής διεμφυλικών αθλητών από όλα τα γυναικεία αθλήματα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, χωρίς ωστόσο να έχει ληφθεί ακόμη κάποια απόφαση.
Η ΔΟΕ προχώρησε στη δήλωση αυτή μετά από δημοσιεύματα βρετανικών μέσων που ανέφεραν ότι βιολογικοί άνδρες πρόκειται να αποκλειστούν πλήρως από τα γυναικεία αγωνίσματα στους Αγώνες του 2028, χωρίς ωστόσο η Επιτροπή να διαψεύσει ή να επιβεβαιώσει το ενδεχόμενο, δεδομένων των αυστηρότερων κανονισμών που εφαρμόζουν ήδη διάφορες αθλητικές ομοσπονδίες.
Τον Σεπτέμβριο, η νέα πρόεδρος της ΔΟΕ, Κίρστυ Κόβεντρυ [Kirsty Coventry], συγκρότησε ομάδα εργασίας αποτελούμενη από ειδικούς και εκπροσώπους διεθνών ομοσπονδιών με σκοπό τη διασφάλιση της ακεραιότητας του γυναικείου αθλητισμού.
Ένας εκπρόσωπος της ΔΟΕ ανέφερε ότι, σύμφωνα με ενημέρωση της διευθύντριας Υγείας, Ιατρικής και Επιστήμης της Επιτροπής προς τα μέλη της, η ομάδα εργασίας συνεχίζει τις συζητήσεις της και δεν έχουν ληφθεί ακόμη αποφάσεις, λέγοντας πως θα υπάρξουν νεότερα σε εύλογο χρόνο.
Το ανδρικό πλεονέκτημα
Η διευθύντρια Υγείας, Ιατρικής και Επιστήμης της ΔΟΕ, Δρ Τζέιν Θόρντον [Dr. Jane Thornton], πρώην Ολυμπιονίκης κωπηλασίας για τον Καναδά, έχει συνυπογράψει μελέτη που εξετάζει το ανδρικό πλεονέκτημα και τις πολιτικές για τους τρανς αθλητές στα 15 πιο δημοφιλή αθλήματα του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Πανεπιστήμιο του Keele, κατέληξε ότι τα ανδρικά φυσικά πλεονεκτήματα διατηρούνται ακόμη και μετά τη λήψη φαρμάκων και άλλων μέτρων μείωσης της τεστοστερόνης από διεμφυλικούς αθλητές, επικυρώνοντας τις ενστάσεις γυναικών αθλητριών που έχασαν μετάλλια και θέσεις στις ομάδες τους από αγόρια και άνδρες που άλλαξαν φύλο.
Προηγούμενες επιστημονικές μελέτες — συμπεριλαμβανομένης μιας που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Sports Medicine το 2019 — έχουν επίσης συμπεράνει ότι το ανδρικό φυσικό πλεονέκτημα παραμένει, ανεξάρτητα από τις όποιες χειρουργικές παρεμβάσεις ή φαρμακευτικές αγωγές.
Τον Φεβρουάριο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα με το οποίο απαγορεύεται η συμμετοχή των διεμφυλικών ανδρών σε γυναικεία αθλήματα, μετά από γενικευμένες ανησυχίες για δίκαιη και ασφαλή συμμετοχή των κοριτσιών και των γυναικών.
Ο Τραμπ είχε αναφέρει πως αν η ΔΟΕ δεν αναθεωρούσε την πολιτική της σχετικά με τον έλεγχο φύλου, οι ΗΠΑ θα αρνούνταν την έκδοση βίζας σε διεμφυλικούς αθλητές που θα επιχειρούσαν να αγωνιστούν στο Λος Άντζελες.
Η Κόβεντρυ έγινε η πρώτη γυναίκα επικεφαλής της ΔΟΕ τον Ιούνιο, διαδεχόμενη τον Τόμας Μπαχ [Thomas Bach].
Με επτά Ολυμπιακά μετάλλια για τη Ζιμπάμπουε, είχε εκφράσει την επιθυμία να θεσπιστεί ένα σαφές πλαίσιο κανόνων για όλα τα Ολυμπιακά αθλήματα, όταν ανακοίνωσε τη σύσταση της Ομάδας Εργασίας για την Προστασία της Γυναικείας Κατηγορίας — ένα από τα πρώτα σημαντικά μέτρα που έλαβε ως πρόεδρος.
Ένα μωσαϊκό πολιτικών
Μέχρι τώρα, η ΔΟΕ έχει αρνηθεί να εφαρμόσει ενιαία πολιτική για τη συμμετοχή διεμφυλικών αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες, επιτρέποντας σε κάθε ομοσπονδία να καθορίζει τους δικούς της κανόνες.
Ορισμένα αθλήματα — όπως ο στίβος και η κολύμβηση — απαγορεύουν τη συμμετοχή διεμφυλικών αθλητών στη γυναικεία κατηγορία, ενώ άλλα —όπως το ποδόσφαιρο— την επιτρέπουν υπό την προϋπόθεση της μείωσης των επιπέδων τεστοστερόνης.
Οι κατευθυντήριες γραμμές της ΔΟΕ, το 2021, είχαν δώσει έμφαση στη «συμπερίληψη», προωθώντας έννοιες όπως η «ποικιλία φύλου» και η «ταυτότητα φύλου», και υποστηρίζοντας ότι δεν πρέπει να υπάρχει «προϋπόθεση πλεονεκτήματος» για τους διεμφυλικούς αθλητές.
Ωστόσο, το κλίμα φαίνεται να άλλαξε μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι, έπειτα από την έντονη αντιπαράθεση γύρω από τον Αλγερινό πυγμάχο Ιμάν Κελίφ (Imane Khelif), ο οποίος κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στη γυναικεία κατηγορία ημιμεσαίων βαρών.
Στον αγώνα των «16», μόλις 46 δευτερόλεπτα μετά την έναρξη και έπειτα από δύο ισχυρά χτυπήματα του Κελίφ, η Ιταλίδα πυγμάχος Άντζελα Καρίνι (Angela Carini) αποχώρησε εμφανώς καταβεβλημένη. Αργότερα, η Καρίνι αρνήθηκε να δώσει το χέρι στον Κελίφ, συμβολική κίνηση που προσέλκυσε παγκόσμια προσοχή.
Η ΔΟΕ, η οποία διέκοψε τους καθολικούς ελέγχους φύλου το 2000, υπερασπίστηκε τη συμμετοχή του Κελίφ και του Λιν Γιου-τινγκ από την Ταϊβάν στο Παρίσι, επικαλούμενη τα διαβατήριά τους — όπου στο φύλο αναγράφεται «θήλυ» — καθώς και τη δήλωσή τους ότι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν ως γυναίκες. Ωστόσο, αμφότεροι είχαν αποκλειστεί από το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Πυγμαχίας του 2023, μετά από τις εξετάσεις επαλήθευσης φύλου που ανιχνεύουν την παρουσία ανδρικών χρωμοσωμάτων.
Η πυγμαχία εισήγαγε υποχρεωτικούς ελέγχους φύλου για συμμετοχή σε γυναικεία αγωνίσματα το 2023 — όχι όμως για τους Ολυμπιακούς Αγώνες — ενώ ο στίβος επανέφερε τους ελέγχους το ίδιο έτος, έπειτα από χρόνια αντιπαράθεσης γύρω από τη συμμετοχή του Νοτιοαφρικανού Κάστερ Σεμένια (Caster Semenya) στα γυναικεία αγωνίσματα.
Αντιδράσεις και δημόσιος διάλογος
Απαντώντας στις αναφορές περί «απαγόρευσης των τρανς» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 10 Νοεμβρίου, η βρετανική οργάνωση SEEN in Sport, που υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη και την ασφάλεια των γυναικών στον αθλητισμό, δήλωσε ότι δεν πρόκειται για απαγόρευση, αλλά για διασφάλιση ότι «όλοι αγωνίζονται στη σωστή κατηγορία». Συμπλήρωσε ότι χωρίς αυτό το μέτρο, ο αθλητισμός θα ήταν «μη ασφαλής, άδικος και θα οδηγούσε στον αποκλεισμό των γυναικών».
Η οργάνωση τόνισε επίσης ότι το ζήτημα δεν αφορά μόνο τον επαγγελματικό αθλητισμό, αλλά και τα αθλητικά σωματεία στη βάση, καθώς και τους Παραολυμπιακούς αθλητές.
Αθλήτριες που έχουν αγωνιστεί απέναντι σε διεμφυλικούς άνδρες αντέδρασαν επίσης, με την κολυμβήτρια Ράιλυ Γκέινς (Riley Gaines) να σχολιάζει ότι πλέον «οι άνδρες αποκλείονται από τη γυναικεία κατηγορία στους Ολυμπιακούς Αγώνες» και ότι θα πρέπει να αφαιρεθούν τα μετάλλια από τους άνδρες που αγωνίστηκαν ως γυναίκες, και να ζητηθεί συγγνώμη από όλες τις αθλήτριες που αδικήθηκαν.
Η Γκέινς δημοσίευσε φωτογραφίες του Κελίφ και του Λιν, ο οποίος κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στην κατηγορία «φτερού» γυναικών (featherweight) στο Παρίσι το 2024. Παρά τα αποτελέσματα των τεστ, η ΔΟΕ — μέσω της ειδικής μονάδας που διαχειρίστηκε το αγώνισμα της πυγμαχίας ξεχωριστά από τη Διεθνή Ομοσπονδία Πυγμαχίας — επέτρεψε στους δύο αθλητές να αγωνιστούν. Κανένας από τους δύο δεν είχε δηλώσει δημόσια ότι έχει κάποια μεσοφυλική κατάσταση, όπως χρωμοσωμική ανωμαλία.
Μετά τη νίκη του στο Παρίσι, ο Κελίφ είχε αναφέρει σε συνέντευξη Τύπου πως θεωρεί τον εαυτό του γυναίκα και ότι υπάρχουν «εχθροί της επιτυχίας» που δεν μπορούν να δεχτούν τις επιδόσεις του, προσθέτοντας ότι αυτό κάνει τη νίκη του «να έχει ξεχωριστή γεύση».
Ο Λιν, λιγότερο εκφραστικός δημόσια, είχε δηλώσει σε συνέντευξή του στο CNA English News ότι το αποτέλεσμα του τεστ ήταν «λανθασμένο». Είχε περιγράψει ότι η εμφάνισή του τραβά συχνά την προσοχή, ότι μερικές φορές δέχεται ερωτήσεις για το αν χρησιμοποιεί «τη σωστή τουαλέτα», και ότι θεωρεί πως δεν χρειάζεται να συμμορφώνεται με στερεότυπα.
Ο Λόρελ Χάμπαρντ από τη Νέα Ζηλανδία ήταν ο πρώτος διεμφυλικός αθλητής που συμμετείχε σε Ολυμπιακούς Αγώνες, το 2021, στην κατηγορία +87 κιλών στην άρση βαρών, χωρίς να καταφέρει να ολοκληρώσει επιτυχημένη προσπάθεια.
Η ΔΟΕ αναμένεται να συνεδριάσει στην Ιταλία στις αρχές του επόμενου έτους, όπου ενδέχεται να ανακοινώσει νέα πολιτική για την προστασία των γυναικείων αθλημάτων εν όψει των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων, που θα διεξαχθούν στο Μιλάνο και την Κορτίνα ντ’ Αμπέτσο, από τις 6 Φεβρουαρίου.
Της Rachel Roberts
Με πληροφορίες από το Reuters
