Καθώς η κινεζική οικονομία συνεχίζει να υποχωρεί και οι εμπορικές εντάσεις ΗΠΑ–Κίνας εντείνονται, οι κατασκευαστές επιταχύνουν μια έξοδο από την Κίνα προς τη Νοτιοανατολική και την Κεντρική Ασία, αναδιαμορφώνοντας αλυσίδες εφοδιασμού που άλλοτε στήριζαν την παγκόσμια παραγωγή, σύμφωνα με πολλούς παράγοντες της αγοράς.
Οι βαριές βιομηχανίες και οι βιομηχανίες παραγωγής μεσαίας ή χαμηλής τεχνολογίας μεταφέρονται στη Νοτιοανατολική Ασία, ενώ πιο ενεργοβόρες βιομηχανίες επεκτείνονται στην Κεντρική Ασία. Ορισμένοι Κινέζοι επιχειρηματίες έχουν αποκτήσει ξένα διαβατήρια και πλέον διευθύνουν τις κινεζικές μονάδες τους εξ αποστάσεως από το εξωτερικό.
Οι πηγές δεν αποκάλυψαν τα πλήρη ονόματά τους για λόγους ασφαλείας.
Ο κ. Γουάνγκ, μέλος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της επαρχίας Ζετζιάνγκ, δήλωσε στην Epoch Times ότι η επαρχία έχει δει απότομη επιτάχυνση στις μεταφορές εργοστασίων τα τελευταία πέντε χρόνια.
«Γνωρίζω ότι μόνο στους πρώτους δέκα μήνες φέτος, τουλάχιστον εξήντα και πλέον εταιρείες στην επαρχία μετέφεραν τις δραστηριότητές τους στο Βιετνάμ ή τη Μαλαισία επειδή δεν έπαιρναν παραγγελίες», είπε. «Και υπάρχει κι άλλη ομάδα επιχειρήσεων που χτίζουν σιωπηρά εργοστάσια στο Βιετνάμ, για τις οποίες το επιμελητήριο δεν έχει εικόνα. Άρα ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι πάνω από εκατό ή ακόμη περισσότεροι».
Πρόσθεσε ότι ορισμένοι ιδιοκτήτες εργοστασίων της Ζετζιάνγκ ζουν πλέον για μεγάλα χρονικά διαστήματα στην Ευρώπη ή τη Νοτιοανατολική Ασία, διοικώντας τις επιχειρήσεις τους εξ αποστάσεως, ενώ παράλληλα αποκτούν άδεια παραμονής ή υπηκοότητα στις χώρες αυτές.
Επίσημα στοιχεία ενισχύουν την εικόνα. Στο πρώτο εξάμηνο του 2025, η Κίνα ανέφερε 30.014 νεοσύστατες επιχειρήσεις με ξένες επενδύσεις — αύξηση 11,7% σε ετήσια βάση — αλλά η πραγματική απορρόφηση ξένων κεφαλαίων μειώθηκε κατά 15,2% στο ίδιο διάστημα. Με άλλα λόγια, παρά την αύξηση των νέων εταιρειών, το συνολικό ύψος των ξένων επενδύσεων μειώθηκε.
Για ορισμένους εξαγωγείς, η μετεγκατάσταση δεν είναι νέα τάση· απλώς επιταχύνεται.
«Ορισμένες εταιρείες στον κλάδο μας άρχισαν να στήνουν μονάδες παραγωγής στο Ανόι και το Χαϊφόνγκ στο Βιετνάμ ήδη από το 2018, ώστε να αναλαμβάνουν παραγγελίες από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες», ανέφερε ο κ. Ζάο, κατασκευαστής μηχανολογικών εξαρτημάτων στην επαρχία Ζετζιάνγκ, μιλώντας στην Epoch Times.
Μετά την πανδημία, οι ξένοι πελάτες ζήτησαν γεωγραφική διαφοροποίηση, σύμφωνα με τον Ζάο. Ο ίδιος είπε ότι η εταιρεία του διαπραγματεύθηκε εξωτερικές μονάδες συναρμολόγησης το 2023 και ότι ο νέος χώρος λειτουργεί ήδη.
Εμπορικές εντάσεις και μειωμένες παραγγελίες
Η τάση μετεγκατάστασης δεν περιορίζεται στη Ζετζιάνγκ. Οι επαρχίες Τζιανγκσού και Γκουανγκντόνγκ, δύο μεγάλα εξαγωγικά κέντρα της Κίνας, αντιμετωπίζουν τις ίδιες πιέσεις λόγω της πτώσης των ξένων παραγγελιών.
Ο κ. Φανγκ, μέλος της ιστορικής επιχειρηματικής οικογένειας Ρονγκ Γιρέν, δήλωσε στην Epoch Times: «Οι εταιρείες της Ζετζιάνγκ μεταφέρονται στο εξωτερικό κυρίως επειδή οι πελάτες ζητούν παραγωγικές μονάδες σε διαφορετικές χώρες και, συγκριτικά με την Κίνα, το κόστος γης και εργασίας εκεί είναι πιο διαχειρίσιμο».
Ξένοι αγοραστές σε πολλούς κλάδους μειώνουν τις αγορές τους από την Κίνα. «Αυτός ο γύρος του εμπορικού πολέμου έχει επηρεάσει ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού», είπε. «Σε ορισμένους τομείς, η αποχώρηση ξένων εταιρειών είναι ιδιαίτερα εμφανής και πολλές επιχειρήσεις ανάντη και κατάντη έχουν χρεοκοπήσει, κόβοντας ουσιαστικά την αλυσίδα παραγωγής».
Πολλές ιαπωνικές και νοτιοκορεατικές εταιρείες κοντά στο Νινγκμπό έχουν μειώσει τις προμήθειες από την Κίνα και πλέον απαιτούν από τους προμηθευτές τους να δημιουργήσουν μονάδες στο Βιετνάμ ή την Ταϊλάνδη, σύμφωνα με τον Φανγκ.
Στις πόλεις Σουζού και Κουνσάν — δύο σημαντικούς βιομηχανικούς κόμβους στην περιοχή του Δέλτα του ποταμού Γιανγκτσέ — οι ξένοι επενδυτές αξιολογούν ποιες γραμμές παραγωγής θα μεταφέρουν στο εξωτερικό.
Ο κ. Γκου, ιδιοκτήτης εργοστασίου ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού στην Κουνσάν, είπε στην Epoch Times ότι οι ευρωπαϊκές παραγγελίες έχουν μειωθεί από το 2022. Οι πελάτες απαίτησαν εναλλακτικά σημεία παραγωγής, και έτσι η εταιρεία του δημιούργησε υποκατάστημα στην Ταϊλάνδη. «Ο εξοπλισμός και ο σχεδιασμός εξακολουθούν να παρέχονται από την έδρα στην Κίνα, ενώ το εργοστάσιο στην Ταϊλάνδη αναλαμβάνει τα ενδιάμεσα στάδια παραγωγής», είπε.
Εξήγησε ότι πολλοί μακροχρόνιοι ξένοι πελάτες που βασίζονταν στην Κίνα στρέφονται πλέον στο Βιετνάμ, τη Μαλαισία και την Ινδία. Αυτό αναγκάζει και τους Κινέζους κατασκευαστές να μεταφέρονται εκεί για να εξασφαλίσουν παραγγελίες.
Το Βιετνάμ ως ο μεγάλος κερδισμένος
Το Βιετνάμ έχει αναδειχθεί ως ο βασικός προορισμός για την κινεζική κλωστοϋφαντουργία, τη συναρμολόγηση ηλεκτρονικών, τα είδη σπιτιού και την υπόδηση, με τα περισσότερα νέα εργοστάσια να συγκεντρώνονται σε βιομηχανικές ζώνες του βορρά.
Ο κ. Χουάνγκ, επιχειρηματίας από την Ταϊβάν που δραστηριοποιείται στο Βιετνάμ, δήλωσε στην Epoch Times: «Αφού ξεκινήσει η παραγωγή, η πρόσληψη εργατών συναρμολόγησης προχωρά γρήγορα, αλλά η ρύθμιση των βασικών μηχανημάτων εξακολουθεί να γίνεται από Κινέζους τεχνικούς. Τα κινεζικά εργοστάσια εγκαθίστανται στο Βιετνάμ για να επιταχύνουν τους χρόνους εξαγωγής προς Ευρώπη και ΗΠΑ και για να μειώσουν τον κίνδυνο μέσα σε ένα αβέβαιο περιβάλλον».
Σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Οικονομικών και Πολιτιστικών Υποθέσεων της Ταϊπέι στο Βιετνάμ, το Βιετνάμ εισήγαγε εμπορεύματα αξίας 101,4 δισ. δολαρίων από την Κίνα στους πρώτους επτά μήνες του 2025 — ποσό που αντιστοιχεί σε πάνω από το 40% των συνολικών εισαγωγών της — καθιστώντας την Κίνα τον μεγαλύτερο προμηθευτή της.
Μετά το Βιετνάμ, η Καμπότζη έχει εξελιχθεί σε κέντρο για κινεζικούς κατασκευαστές ενδυμάτων. Ο κ. Τσεν, πρώην Κινέζος δημοσιογράφος που σήμερα ζει στο εξωτερικό, είπε στην Epoch Times: «Οι κινεζικές επενδύσεις εκεί οργανώνονται ως κοινές επιχειρήσεις, όπου οι Κινέζοι επενδυτές διατηρούν μερίδιο και οι πρώτες ύλες προέρχονται από τη Ζετζιάνγκ και τη Γκουανγκντόνγκ».
Πρόσθεσε επίσης ότι η Ινδονησία προσελκύει βιομηχανίες εντάσεως πόρων και ενέργειας, όπως η τήξη νικελίου, καθώς οι κινεζικές εταιρείες μπορούν ευκολότερα να εξάγουν από την Ινδονησία προς Ευρώπη και ΗΠΑ.
Σύμφωνα με αναφορά του οργανισμού C4ADS, που εδρεύει στην Ουάσινγκτον, οι κινεζικές εταιρείες ελέγχουν περίπου το 75% της δυναμικότητας τήξης νικελίου της Ινδονησίας, με ορισμένες από αυτές να στηρίζονται άμεσα από το κινεζικό κράτος.
Ο Ρόλος της κεντρικής Ασίας στην ενέργεια και τα υλικά
Ενώ η ελαφριά βιομηχανία μετακινείται στο Βιετνάμ και την Καμπότζη, οι πιο βαριές δραστηριότητες επεκτείνονται δυτικότερα, προς την Κεντρική Ασία. Πολλοί Κινέζοι κατασκευαστές επιλέγουν το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν.
«Το Καζακστάν και το Ουζμπεκιστάν προσελκύουν εταιρείες χημικών, οικοδομικών υλικών και μεταλλουργίας», είπε ο Τσεν. «Οι κινεζικές επιχειρήσεις παράγουν εκεί βασικά υλικά και στη συνέχεια τα μεταφέρουν με τρένο στη δυτική Κίνα».
Το Καζακστάν αποτελεί πλέον τον μεγαλύτερο προορισμό κινεζικών επενδύσεων στην Κεντρική Ασία, με κεφάλαια ύψους περίπου 23 δισ. δολαρίων στο πρώτο εξάμηνο του 2025, σύμφωνα με στοιχεία που επικαλούνται μέσα ενημέρωσης προσκείμενα στο κινεζικό κράτος.
Η μετατόπιση της κατασκευής στην Κίνα
Ο Κινέζος μελετητής κ. Σου είπε στην Epoch Times ότι πρόσφατα παρατήρησε στην αγορά της Κίνας πως πολλά προϊόντα δεν είναι πλέον «made in China».
«Προϊόντα της ίδιας μάρκας μπορεί τώρα να προέρχονται από το Βιετνάμ, την Ινδονησία ή το Μεξικό», δήλωσε.
Ο Σου υποστήριξε ότι οι μεταβολές στην κινεζική παραγωγή αντικατοπτρίζουν βαθύτερες ανακατατάξεις στις αλυσίδες εφοδιασμού. Οι εταιρείες προσαρμόζονται ανάλογα με τη διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού, τις πρώτες ύλες, το ενεργειακό κόστος και την πρόσβαση στις αγορές.
«Δεν πιστεύω ότι η κινεζική οικονομία θα επιστρέψει εκεί που ήταν», είπε. «Για τα επόμενα τουλάχιστον είκοσι χρόνια, αν θες να κατηγορήσεις κάποιον, κατηγόρησε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής».
Ο Σου θεωρεί ότι το σημαντικότερο δεν είναι πού παράγονται τα προϊόντα, αλλά πώς επανατοποθετείται η Κίνα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Προβλέπει ότι οι πολυεθνικές δομές παραγωγής θα επανακαθορίσουν τα εργοστάσια, τα πρότυπα εργασίας και τη δυναμική των αγορών τις επόμενες δεκαετίες.
Με τη συμβολή της Σιν Λινγκ
