Οι Φιλελεύθεροι επικράτησαν στις εκλογές της 28ης Απριλίου στον Καναδά, εξασφαλίζοντας τέταρτη διαδοχική κυβερνητική θητεία, με τον Μαρκ Κάρνεϊ να παραμένει πρωθυπουργός.
Μέχρι τις 3:30 π.μ. (τοπική ώρα Ανατολικής Ακτής) της 29ης Απριλίου, με καταμετρημένο το 98% των εκλογικών τμημάτων, οι Φιλελεύθεροι είχαν εκλεγεί ή προηγούνταν σε 167 εκλογικές περιφέρειες, οι Συντηρητικοί σε 145, το Bloc Québécois σε 23, το NDP σε 7 και οι Πράσινοι σε μία, ενώ η καταμέτρηση συνεχιζόταν. Για την επίτευξη αυτοδυναμίας απαιτούνται 172 έδρες στις συνολικά 343 της Βουλής των Κοινοτήτων.
Η εκλογική νίκη θεωρείται ιδιαίτερης σημασίας για τον Μαρκ Κάρνεϋ, πρώην τραπεζίτη και διοικητή κεντρικών τραπεζών, ο οποίος ανέλαβε την ηγεσία των Φιλελευθέρων στις 9 Μαρτίου, διαδεχόμενος τον Τζάστιν Τρυντώ, και ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 14 Μαρτίου.
Στην ομιλία του μετά τη νίκη, ο Κάρνεϋ έδωσε έμφαση στην ανάγκη εθνικής ενότητας, στην ενίσχυση της καναδικής οικονομίας και στην αντιμετώπιση των αμερικανικών δασμών, όπως και των δηλώσεων του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εξέφρασε την επιθυμία να ενταχθεί ο Καναδάς στις Ηνωμένες Πολιτείες — θέμα που αποτέλεσε κεντρικό σημείο της προεκλογικής καμπάνιας του.
Ο Κάρνεϋ ανέφερε πως η κυβέρνησή του θα εργαστεί «για όλους και με όλους», τονίζοντας την ανάγκη να αφήσει πίσω η χώρα «το όραμα και τον θυμό του παρελθόντος». Δήλωσε επίσης ότι η χώρα θα μπει σε πορεία «μαζικής ανάπτυξης», με τη δημιουργία εκατοντάδων χιλιάδων «καλών θέσεων εργασίας» και στόχο να αναδειχθεί ως «ενεργειακή υπερδύναμη» τόσο στις καθαρές όσο και στις συμβατικές μορφές ενέργειας. Επιπλέον, τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας μιας «βιομηχανικής στρατηγικής» που θα καταστήσει τον Καναδά πιο ανταγωνιστικό, συμβάλλοντας παράλληλα στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Ο Κάρνεϋ επανέλαβε την άποψή του ότι η προεδρία Τραμπ έχει αλλάξει ριζικά τη φύση της σχέσης μεταξύ ΗΠΑ και Καναδά, η οποία βασιζόταν σε ένα σύστημα «ανοικτού παγκόσμιου εμπορίου», χαρακτηρίζοντας αυτή την αλλαγή «προδοσία». Δήλωσε ότι όταν συναντηθεί με τον Τραμπ, η συζήτηση θα αφορά το μέλλον της οικονομικής και αμυντικής σχέσης μεταξύ «δύο κυρίαρχων εθνών», προσθέτοντας ότι ο Καναδάς διαθέτει «πολλές εναλλακτικές πέραν των Ηνωμένων Πολιτειών για την οικοδόμηση της ευημερίας του».
Η νίκη των Φιλελευθέρων αποτελεί συνέχεια της εκλογικής επικράτησης του Τρυντώ το 2015 επί των Συντηρητικών του Στήβεν Χάρπερ, με πλειοψηφία, ενώ ακολούθησαν δύο διαδοχικές μειοψηφικές κυβερνήσεις, το 2019 και το 2021.
Ο Κάρνεϋ, κάτοχος μεταπτυχιακού και διδακτορικού στην οικονομία από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, υπηρέτησε ως διοικητής της Τράπεζας του Καναδά την περίοδο 2007–2013 και της Τράπεζας της Αγγλίας από το 2013 έως το 2020. Μετά την αποχώρησή του από τη δημόσια υπηρεσία, δραστηριοποιήθηκε στον ιδιωτικό τομέα και ανέλαβε επίσης καθήκοντα Ειδικού Απεσταλμένου του ΟΗΕ για την Κλιματική Δράση και τη Χρηματοδότηση, θέση από την οποία παραιτήθηκε νωρίτερα φέτος για να θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία των Φιλελευθέρων.
Ο ίδιος εξελέγη για πρώτη φορά σε δημόσιο αξίωμα, εξασφαλίζοντας ποσοστό 64% στην εκλογική περιφέρεια Νιπήαν στην Οττάβα. Η αντίπαλός του από τους Συντηρητικούς, Μπάρμπαρα Μπαλ, ήρθε δεύτερη με 33%.
Τα πρώτα αποτελέσματα έδειχναν ενίσχυση της δύναμης των Φιλελευθέρων κατά περισσότερες από 10 έδρες σε σύγκριση με το 2021, ενώ οι Συντηρητικοί κέρδιζαν πάνω από 20 επιπλέον έδρες. Αντιθέτως, το Bloc Québécois φαινόταν να χάνει περίπου 10 έδρες, το NDP 15 και οι Πράσινοι μία.
Παράλληλα, οι Φιλελεύθεροι αύξησαν το ποσοστό τους σε εθνικό επίπεδο στο 43%, έναντι 33% το 2021, ενώ οι Συντηρητικοί ανέβηκαν στο 42%, από 34% στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση.
Ανατροπή στις δημοσκοπήσεις και πολιτικές εξελίξεις μετά τις εκλογές
Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2024, οι Συντηρητικοί του Πιερ Πουαλιέβρ προηγούνταν στις δημοσκοπήσεις με διψήφια διαφορά έναντι των Φιλελευθέρων, καθώς η στήριξη προς την κυβέρνηση του Τρυντώ υποχωρούσε ραγδαία. Η εικόνα αυτή μεταβλήθηκε σημαντικά μετά την επιβολή δασμών από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και τις δηλώσεις του υπέρ της ένταξης του Καναδά στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και μετά την ανάληψη της ηγεσίας των Φιλελευθέρων από τον Μαρκ Κάρνεϋ.
Στην ομιλία του μετά τις εκλογές, ο Πουαλιέβρ ανακοίνωσε ότι θα παραμείνει στην ηγεσία του κόμματος και δεσμεύτηκε να συνεχίσει να ασκεί αυστηρό κοινοβουλευτικό έλεγχο στη νέα κυβέρνηση. Παραδέχθηκε ότι πολλοί υποστηρικτές ενδέχεται να απογοητεύτηκαν επειδή η «αλλαγή δεν κατάφερε να φτάσει στη γραμμή του τερματισμού», επισημαίνοντας όμως πως η αλλαγή απαιτεί χρόνο και επιμονή, καθώς, όπως είπε, «ο λαός και η πατρίδα αξίζουν τον αγώνα».
Παρά την ήττα, χαιρέτισε την αύξηση των εδρών και του ποσοστού ψήφων για το Συντηρητικό Κόμμα σε σχέση με τις εκλογές του 2021.
Μέχρι τις 3:30 τα ξημερώματα, δεν είχε ακόμη ξεκαθαριστεί αν ο ίδιος θα επανεκλεγόταν στην εκλογική του περιφέρεια, το Κάρλτον, την οποία εκπροσωπεί από το 2004. Ο υποψήφιος των Φιλελευθέρων, Μπρους Φάντζοϋ, προηγείτο με 50% έναντι 46%.
Η άνοδος των Φιλελευθέρων στις εκλογές της 28ης Απριλίου αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην κατάρρευση της ψήφου προς το προοδευτικό NDP. Η μετατόπιση αυτή ωφέλησε το κόμμα του Κάρνεϋ, το οποίο φαίνεται να απορρόφησε σημαντικό ποσοστό των προοδευτικών ψηφοφόρων. Ο επικεφαλής του NDP, Τζαγκμίτ Σινγκ, ο οποίος δεν κατάφερε να επανεκλεγεί, ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματος μόλις εκλεγεί προσωρινός διάδοχος.
Σε δηλώσεις του προς τους υποστηρικτές, ο Σινγκ παραδέχθηκε την απογοήτευσή του για το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά τόνισε ότι δεν είναι απογοητευμένος από το πολιτικό κίνημα που εκπροσωπεί, εκφράζοντας ελπίδα για την πορεία του κόμματος στο μέλλον.
Ο αρχηγός του Bloc Québécois, Υβ-Φρανσουά Μπλανσέ, επανεξελέγη άνετα στην περιφέρειά του, Μπελέι-Σαμπλύ, στο Κεμπέκ, την οποία εκπροσωπεί από το 2019. Στο επίκεντρο της προεκλογικής συζήτησης βρέθηκαν δηλώσεις του τις τελευταίες ημέρες της καμπάνιας, κατά τις οποίες χαρακτήρισε τον Καναδά «τεχνητή χώρα με ελάχιστο νόημα» και δήλωσε ότι αισθάνεται «βουλευτής σε ξένο κοινοβούλιο».
Η συμπρόεδρος των Πρασίνων, Ελίζαμπεθ Μέι, επανεξελέγη στην περιφέρεια Σάνιτς–Νήσοι Γκαλφ της Βρετανικής Κολομβίας, την οποία εκπροσωπεί από το 2011. Αντιθέτως, ο συμπρόεδρος Τζόναθαν Πεντνό, που ήταν υποψήφιος στην περιφέρεια Ουτρεμόν του Μοντρεάλ, δεν εξελέγη.
Ο αρχηγός του Λαϊκού Κόμματος του Καναδά, Μαξίμ Μπερνιέ, δεν κατάφερε να εκλεγεί στην περιφέρεια Μπος του Κεμπέκ, την οποία είχε εκπροσωπήσει παλαιότερα ως Συντηρητικός από το 2006 έως το 2015. Πρόκειται για την τρίτη φορά που έθεσε υποψηφιότητα στην ίδια περιφέρεια ως επικεφαλής του κόμματός του.
Διπολική αναμέτρηση
Η εκλογική αναμέτρηση της 28ης Απριλίου εξελίχθηκε σε ξεκάθαρη μονομαχία μεταξύ των Φιλελευθέρων του Μαρκ Κάρνεϋ και των Συντηρητικών του Πιερ Πουαλιέβρ, έπειτα από μία καμπάνια διάρκειας ενός μήνα.
Σύμφωνα με την Εκλογική Επιτροπή του Καναδά, καταγράφηκε ιστορικό ρεκόρ πρόωρης ψήφου, καθώς 7,3 εκατομμύρια πολίτες άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα κατά τη διάρκεια του Πάσχα — αριθμός που ξεπερνά κατά πολύ το προηγούμενο ρεκόρ των 5,8 εκατομμυρίων στις εκλογές του 2021.
Πριν από τη διάλυση του Κοινοβουλίου, οι Φιλελεύθεροι κατείχαν 153 έδρες, οι Συντηρητικοί 120, το Bloc Québécois 33, το NDP 24 και οι Πράσινοι δύο. Υπήρχαν επίσης τρεις ανεξάρτητοι βουλευτές, ενώ ορισμένες έδρες παρέμεναν κενές. Ο αριθμός των εδρών στη Βουλή των Κοινοτήτων αυξήθηκε από 338 το 2021 σε 343 μετά την εφαρμογή νέων εκλογικών ορίων το 2022.
Εκλογές μέσω εμπορικής έντασης
Η εκλογική διαδικασία διεξήχθη υπό τη σκιά της εμπορικής έντασης με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς οι δασμοί και η στάση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ επηρέασαν σημαντικά το προεκλογικό κλίμα και τη στάση των ψηφοφόρων.
Τους τελευταίους μήνες, ο Αμερικανός πρόεδρος προχώρησε επανειλημμένα στην ανακοίνωση δασμών σε καναδικά προϊόντα — τους ανέστειλε, αλλά και τους επανέφερε. Αυτή τη στιγμή, οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς 25% σε προϊόντα που δεν περιλαμβάνονται στη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου της Βόρειας Αμερικής, 10% σε ενέργεια και ποτάσα, 25% σε χάλυβα και αλουμίνιο, και 25% σε ανταλλακτικά αυτοκινήτων. Ο Καναδάς έχει απαντήσει με αντίστοιχες εμπορικές κυρώσεις σε αμερικανικά προϊόντα.
Ο Τραμπ, ανήμερα των εκλογών, επανέλαβε μέσω της πλατφόρμας Truth Social ότι ο Καναδάς θα ήταν καλύτερα ως «51η Πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών». Συγκεκριμένα, ευχήθηκε καλή τύχη στους πολίτες του Καναδά, καλώντας τους να εκλέξουν «έναν ηγέτη ικανό να μειώσει τους φόρους στο μισό, να αυξήσει τη στρατιωτική ισχύ δωρεάν, να τετραπλασιάσει το μέγεθος της καναδικής βιομηχανίας χωρίς δασμούς ή φόρους, αν ο Καναδάς γίνει η αγαπημένη 51η Πολιτεία των ΗΠΑ».
Ο Μαρκ Κάρνεϋ στήριξε την προεκλογική του καμπάνια κυρίως στην ανάγκη για μια ισχυρή απάντηση απέναντι στην προεδρία Τραμπ, κάνοντας λόγο για τη «μεγαλύτερη κρίση της ζωής μας». Επιβεβαίωσε πρόσφατα ότι ο Τραμπ είχε αποκαλέσει τον Καναδά «51η Πολιτεία» κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ τους τον Μάρτιο. Παρότι αρχικά είχε δηλώσει πως ο Αμερικανός πρόεδρος «σεβάστηκε την κυριαρχία του Καναδά», στη συνέχεια αποκάλυψε πως οι δύο πλευρές συμφώνησαν να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές και αμυντικές σχέσεις των δύο χωρών μετά την ολοκλήρωση των εκλογών.
Από την πλευρά του, ο Πουαλιέβρ είχε δηλώσει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ότι η καναδική κυριαρχία δεν αποτελεί αντικείμενο διαπραγμάτευσης, επικεντρώνοντας ωστόσο την καμπάνια του στο αίτημα για πολιτική αλλαγή μετά από σχεδόν μία δεκαετία διακυβέρνησης των Φιλελευθέρων.
Η εκλογική αναμέτρηση έλαβε χώρα λίγες ημέρες μετά από τραγωδία στο Βανκούβερ, όπου 11 άνθρωποι σκοτώθηκαν από όχημα που έπεσε πάνω στο πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο σε φεστιβάλ της φιλιππινέζικης κοινότητας. Το τραγικό συμβάν στιγμάτισε τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής περιόδου, με όλους τους πολιτικούς αρχηγούς να εκφράζουν τα συλλυπητήριά τους προς τις οικογένειες των θυμάτων.
Των Matthew Horwood, Omid Ghoreishi και Jennifer Cowan
