Αν «ξύναμε» τις κορυφές όλων των ηπείρων και των νησιών και γεμίζαμε με αυτό το υλικό τις βαθύτερες ωκεάνιες τάφρους, ολόκληρη η Γη θα καλυπτόταν από νερό σε βάθος περίπου 3,2 χλμ. Ήδη τα 3/4 του πλανήτη είναι νερό· το θέμα είναι πόσο τρομακτικά βαθύ.
Τα πρώτα ορόσημα: από τα 40 έως τα 500 μέτρα
Στα 40 μ. τελειώνουν οι καταδύσεις αναψυχής. Λίγο πιο κάτω, στα 93 μ., κείτεται η «Λουζιτάνια» – ένα πλοίο 240 μ. που βυθίστηκε σε νερά πιο ρηχά από το ίδιο του το μήκος. Στα 100 μ. ο κίνδυνος αποσυμπίεσης γίνεται σοβαρός, κι όμως ο Herbert Nitch έφτασε τα 214 μ. με μία ανάσα, ενώ ο Ahmed Gabr κατέχει το ρεκόρ με μπουκάλες στα 332 μ. – άλλα 111 μ. και θα άγγιζε το ύψος του Empire State Building, αν ήταν βυθισμένο.
Στα 500 μ. φτάνει η μπλε φάλαινα, το μεγαλύτερο ζώο της Γης, αλλά και το μέγεθος του αμερικανικού υποβρυχίου κλάσης Sea Wolf. Στα 535 μ. βουτά ο αυτοκρατορικός πιγκουίνος – εκεί η πίεση πάνω σε έναν οργανισμό μοιάζει, παραβολικά, με μια πολική αρκούδα πάνω σε… κέρμα.
Κάτω από το φως: το βασίλειο του σκότους
Στα 1.000 μ. δεν φτάνει πλέον το φως της επιφάνειας. Η πίεση θυμίζει τις κλιματικές συνθήκες στην επιφάνεια της Αφροδίτης, και οι επισκέπτες συναντούν το γιγάντιο καλαμάρι. Στα 830 μ., για κλίμακα, «χωρά» ολόκληρο το Burj Khalifa· στα 1.280 μ. έχει φτάσει δερματοχελώνα, στα 1.828 μ. θα ισοφαρίζαμε το βαθύτερο σημείο του Grand Canyon αν αυτό βρισκόταν κάτω από θάλασσα
Γύρω στα 2.000 μ. ζουν θηρευτές όπως το black dragonfish. Στα 2.250 μ. δίνουν ραντεβού φυσητήρες και κολοσσιαία καλαμάρια· οι μάχες αφήνουν σημάδια στους πρώτους, ενώ τα δεύτερα φτάνουν τα 14 μ. και 750 κιλά, με μάτια στο μέγεθος πιάτου και δρεπανοειδή άγκιστρα στα πλοκάμια τους
Άβυσσος: όταν ο βυθός μοιάζει εξωγήινος
Στα 3.800 μ. βρίσκεται ο «Τιτανικός». Στα 4.000 μ. αρχίζει η αβυσσαία ζώνη, με πλάσματα σαν από άλλο κόσμο: fangtooth, anglerfish, viperfish. Ο μέσος βυθός των ωκεανών είναι στα 4.267 μ., αλλά υπάρχουν σημεία πολύ πιο χαμηλά· στα 4.791 μ. βρίσκεται το θωρηκτό «Bismarck».
Στα 6.000 μ. η πίεση γίνεται ακραία – σαν έναν ελέφαντα πάνω σε γραμματόσημο ή έναν άνθρωπο που σηκώνει το βάρος 50 Boeing 747 – κι όμως η ζωή επιμένει. Το ερευνητικό υποβρύχιο DSV Alvin φτάνει μέχρι τα 6.500 μ.· στα 8.848 μ. θα «βλέπαμε» το Έβερεστ, αν το τοποθετούσαμε ανάποδα μέσα στη θάλασσα.
Οι άνθρωποι στα άκρα
Το 2012, ο Τζέιμς Κάμερον κατήλθε στα 10.898 μ. με το Deepsea Challenger. Το βαθύτερο σημείο που έχουν αγγίξει άνθρωποι παραμένει τα 10.916 μ., το 1960, με το «Trieste» των Don Walsh και Jacques Piccard: πέντε ώρες κατάδυση, μόλις 20 λεπτά παραμονή – και ανάδυση όταν ράγισε ένα παράθυρο.
Για να καταλάβουμε την κλίμακα: τα 10.972 μ. είναι περίπου όσο πετούν τα επιβατηγά αεροπλάνα· κοιτάζοντας από το παράθυρο του αεροπλάνου προς το έδαφος, παίρνουμε μια γεύση τού πόσο «κάτω» βρίσκεται ο πυθμένας στο ίδιο αυτό βάθος. Στα 10.994 μ. βρίσκεται το Challenger Deep, περίπου 300 χλμ. νοτιοδυτικά του Γκουάμ – το βαθύτερο γνωστό σημείο του παγκόσμιου ωκεανού.
Τι δεν ξέρουμε (ακόμα)
Το πιθανότερο; Υπάρχουν ακόμη βαθύτερες «εσοχές» που δεν έχουμε δει. Το 1997 εντοπίστηκε το Serena Deep στα 10.732 μ., δεύτερο βαθύτερο γνωστό σημείο. Και παρ’ όλα αυτά, εκτιμάται ότι μόλις το 5% του πυθμένα έχει χαρτογραφηθεί με ακρίβεια – το υπόλοιπο 95% μένει μυστήριο.
