Στις 9 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αποβολής της Ισπανίας από το ΝΑΤΟ, επικαλούμενος την άρνηση της Μαδρίτης να δεσμευθεί στην αύξηση των αμυντικών δαπανών της στο 5% του ΑΕΠ.
Η επίμαχη δήλωση έγινε κατά τη διάρκεια συνάντησής του στο Οβάλ Γραφείο με τον πρόεδρο της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, όπου κυριάρχησε το θέμα της ενιαίας αύξησης των αμυντικών προϋπολογισμών των χωρών του ΝΑΤΟ.
Ο Τραμπ ανέφερε χαρακτηριστικά στον Στουμπ: «Έπρεπε να το κάνουμε, και εσείς σταθήκατε στο ύψος των περιστάσεων. Η Ισπανία δεν το έκανε. Η Ισπανία είναι αυτή που δεν το έκανε. Οπότε, νομίζω πως πρέπει να αρχίσετε να μιλάτε στην Ισπανία. Η μόνη που δεν το έκανε, η μόνη χώρα του ΝΑΤΟ που δεν το έκανε είναι η Ισπανία, και εσείς θα καταλάβετε περί τίνος πρόκειται, σωστά;»
Σε μεταγενέστερο σημείο της συζήτησης, ο Τραμπ επανήλθε στο ζήτημα, τονίζοντας: «Είχαμε έναν ουραγό. Ήταν η Ισπανία, η Ισπανία. Πρέπει να τους πάρετε τηλέφωνο να μάθετε γιατί υστερούν, κι όμως τα καταφέρνουν οικονομικά. Δεν έχουν καμία δικαιολογία να μην το κάνουν, αλλά, εντάξει. Ίσως, ειλικρινά, θα έπρεπε να τους πετάξετε έξω από το ΝΑΤΟ.»
Απάντηση της Ισπανίας
Η Ισπανία απάντησε άμεσα, επαναβεβαιώνοντας τη δέσμευσή της στη Συμμαχία.
Η υπουργός Άμυνας, Μαργαρίτα Ρόμπλες, δήλωσε: «Οι δηλώσεις αυτές έγιναν σε συγκεκριμένο πλαίσιο, αλλά γνωρίζω πολύ καλά ότι οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις γνωρίζουν από πρώτο χέρι τη δέσμευση της Ισπανίας.»
Ήδη από τον Ιούλιο, κατά την επίσκεψή της στα κεντρικά του ΝΑΤΟ στη Νάπολη της Ιταλίας, είχε διαβεβαιώσει τους συμμάχους: «Το ΝΑΤΟ μπορεί να υπολογίζει στην Ισπανία.» Σύμφωνα με κυβερνητική ανακοίνωση της 18ης Ιουλίου, η Ρόμπλες παρουσίασε με σαφήνεια τη θέση της χώρας της, τονίζοντας: «Δεν υπάρχουν συζητήσεις ή τοποθετήσεις που να μπορούν να αμφισβητήσουν τη σταθερή δέσμευση και αξιοπιστία της Ισπανίας έναντι του ΝΑΤΟ.»
Πίεση για αύξηση δαπανών
Στις 25 Ιουνίου, στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ο Τραμπ υποστήριξε το νέο φιλόδοξο στόχο της αύξησης των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ – ποσοστό υπερδιπλάσιο από το όριο 2% που είχε καθιερωθεί στη Σύνοδο της Ουαλίας το 2014.
Ο Τραμπ επιμένει διαχρονικά στην ανάγκη να αυξήσουν οι ευρωπαίοι σύμμαχοι τις δαπάνες τους προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ανισορροπία, σημειώνοντας πως το συνολικό ΑΕΠ των μη-αμερικανικών χωρών του ΝΑΤΟ πλησιάζει αυτό των ΗΠΑ, όμως οι αμυντικές δαπάνες τους παραμένουν κάτω από το μισό των αντίστοιχων αμερικανικών.
Η ανισορροπία αυτή έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα μετά την κατακόρυφη αύξηση των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών έπειτα από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Κατά την πρώτη προεδρική του θητεία, ο Τραμπ ανέδειξε πολλές φορές αυτή τη διάσταση και το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο ενόψει των εκλογών του 2024.
Ο τότε υποψήφιος αντιπρόεδρός του και νυν αντιπρόεδρος, Τζ. Ντ. Βανς, είχε σχολιάσει: «Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει ένα ισχυρό ΝΑΤΟ. Θέλει να παραμείνουμε στη Συμμαχία. Αλλά θέλει και οι χώρες-μέλη να αναλάβουν το βάρος που τους αναλογεί στην κοινή άμυνα.»
Θέσεις συμμάχων και Ισπανίας
Στη σύνοδο της 25ης Ιουνίου, χώρες όπως η Πολωνία, η Λιθουανία και η Εσθονία τάχθηκαν υπέρ της αύξησης των εθνικών αμυντικών προϋπολογισμών, στηρίζοντας τις αμερικανικές πιέσεις.
Ωστόσο, ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, επεσήμανε πως η Ισπανία είχε διαπραγματευθεί εξαίρεση από το νέο, αυξημένο όριο, δηλώνοντας: «Η Ισπανία δεν θα δαπανήσει το 5% του ΑΕΠ της για την άμυνα, ωστόσο η συμμετοχή, το ειδικό βάρος και η νομιμότητά της εντός του ΝΑΤΟ παραμένουν ακέραια. Σεβόμαστε πλήρως την απόφαση άλλων κρατών να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, αλλά εμείς δεν θα το κάνουμε.» Υπογράμμισε δε ότι η χώρα του μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της προς το ΝΑΤΟ με προϋπολογισμό στο 2,1% του ΑΕΠ.
Τα τελευταία στοιχεία του ΝΑΤΟ φέρουν την Ισπανία στις χαμηλότερες θέσεις ως προς τις αμυντικές δαπάνες, οριακά φτάνοντας τον στόχο του 2%, την ώρα που η Πολωνία αναδεικνύεται πρωταθλήτρια με 4,48%.
Ερωτηθείς για την ισπανική εξαίρεση σε συνέντευξη Τύπου πριν από τη σύνοδο, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, διευκρίνισε: «Το ΝΑΤΟ δεν προβλέπει εξαιρέσεις, ούτε κάνει παράπλευρες συμφωνίες. Τα κράτη μέλη είναι κυρίαρχα και έχουν την ευελιξία να καθορίζουν το πώς θα υλοποιήσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι της Συμμαχίας.»
Με την συμβολή των Όουεν Έβανς, Κρις Σάμερς και Reuters
