Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, στις 14 Οκτωβρίου απείλησε με επιβολή δασμών την Ισπανία, αντιδρώντας στην άρνηση της Μαδρίτης να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ, όπως έχουν δεσμευτεί άλλοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ.
«Είμαι πολύ δυσαρεστημένος με την Ισπανία. Είναι η μόνη χώρα που δεν ανέβασε το ποσοστό της στο 5%. Όλες οι άλλες χώρες του ΝΑΤΟ το έκαναν», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους κατά τη διάρκεια γεύματος με τον πρόεδρο της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι. «Στην πραγματικότητα, σκέφτηκα να τους επιβάλω εμπορικά μέτρα ως τιμωρία, λόγω της συμπεριφοράς τους. Και ίσως το κάνω. Το θεωρώ απίστευτα προσβλητικό. Πιστεύω ότι πρέπει να τιμωρηθούν για αυτό. Ναι, το πιστεύω».
Ο Τραμπ προέβη στις δηλώσεις αυτές απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με την πρότασή του, την περασμένη εβδομάδα, για αποβολή της Ισπανίας από το ΝΑΤΟ, εφόσον η Μαδρίτη αρνείται να συμπλεύσει με την αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες, επεσήμανε ότι «η Ισπανία αποτελεί αξιόπιστο μέλος της συμμαχίας και έχει αυτή τη στιγμή 3.000 στρατιώτες υπό τη διοίκηση του ΝΑΤΟ. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για τη δέσμευση και τη συνεισφορά της Ισπανίας στην ασφάλεια», απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για τις δηλώσεις του Τραμπ, στις 15 Οκτωβρίου, κατά την επίσκεψή του στο Χανγκτσόου της Κίνας.
Συγκεκριμένα, στις 9 Οκτωβρίου, ο Τραμπ είχε παρατηρήσει πως «η Ισπανία ήταν η μόνη χώρα που δεν συμφώνησε να αυξήσει τις δαπάνες» και πρότεινε οι υπόλοιποι σύμμαχοι να εγείρουν το ζήτημα προς τη Μαδρίτη. Στη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο, ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε: «Υπήρχε ένας ‘ουραγός’. Ήταν η Ισπανία, η Ισπανία. Πρέπει να τους καλέσετε και να μάθετε γιατί είναι ουραγοί, ενώ τα πηγαίνουν καλά κιόλας. Δεν έχουν καμία δικαιολογία να μην το κάνουν αυτό, αλλά δεν πειράζει. Ίσως πρέπει, ειλικρινά, να τους βγάλετε από το ΝΑΤΟ».
Η υπουργός Άμυνας της Ισπανίας, Μαργαρίτα Ρόμπλες, επίσης επανέλαβε τη δέσμευση της χώρας στη συμμαχία. Ο Τραμπ είχε απειλήσει και στο παρελθόν με εμπορικά αντίποινα προς τη Μαδρίτη για το θέμα των αμυντικών δαπανών.
Η συμμαχία αυξάνει τον στόχο δαπανών
Στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, στις 25 Ιουνίου, εγκρίθηκε νέο όριο αμυντικών δαπανών, σύμφωνα με πρόταση των ΗΠΑ, στο 5% του ΑΕΠ, ποσοστό υπερδιπλάσιο από το 2% που είχε τεθεί ως στόχος στη σύνοδο της Ουαλίας το 2014.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, είχε δηλώσει λίγες μέρες νωρίτερα ότι η χώρα του κατέληξε σε συμφωνία με το ΝΑΤΟ ώστε να εξαιρεθεί από τον αυξημένο στόχο. «Σεβόμαστε απολύτως τη νόμιμη επιθυμία άλλων χωρών να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, αλλά εμείς δεν πρόκειται να το κάνουμε», είχε δηλώσει ο Σάντσεθ.
Υποστήριξε, επίσης, ότι η Ισπανία καλύπτει όλες τις δεσμεύσεις της έναντι του ΝΑΤΟ, και σε προσωπικό και σε εξοπλισμό, με δαπάνες στο 2,1% του ΑΕΠ. Το 2023, σύμφωνα με εκτιμήσεις της συμμαχίας, η Ισπανία δαπάνησε το 1,43% του ΑΕΠ της για την άμυνα, διακρινόμενη για τη χαμηλότερη επίδοση μεταξύ των μελών.
Σε συνέντευξη Τύπου πριν από τη σύνοδο της 23ης Ιουνίου, δημοσιογράφος ρώτησε τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούττε, πώς θα διασφαλίσει ότι ο στόχος του 5% δεν θα μείνει κενό γράμμα, δεδομένης της εξαίρεσης για την Ισπανία. Ο Ρούττε απάντησε, αναφερόμενος έμμεσα στη Μαδρίτη: «Το ΝΑΤΟ δεν έχει ρήτρα εξαίρεσης και δεν κάνει ‘πλάγιες’ συμφωνίες». Συμπλήρωσε δε ότι τα κράτη-μέλη διαθέτουν κυρίαρχο δικαίωμα αλλά και ευελιξία ως προς τον τρόπο που θα εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους.
Ο Τραμπ πιέζει σταθερά για αύξηση των αμυντικών δαπανών, επισημαίνοντας τη δυσαναλογία συνεισφοράς ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους.
Έγγραφο με τίτλο «Χρηματοδότηση του ΝΑΤΟ» που έχει δημοσιευτεί στον ιστότοπο της συμμαχίας, αναφέρει: «Ο συνολικός πλούτος των μη-Αμερικανών συμμάχων, με όρους ΑΕΠ, είναι σχεδόν ίσος με αυτόν των ΗΠΑ. Ωστόσο, οι σύμμαχοι πλην ΗΠΑ δαπανούν μαζί λιγότερα από τα μισά απ’ όσα δαπανούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για την άμυνα».
Αυτή η ανισορροπία παραμένει διαχρονικά, με διαφοροποιήσεις, από την ίδρυση της συμμαχίας και εντάθηκε ιδιαίτερα μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, όταν οι ΗΠΑ αύξησαν δραστικά τις δαπάνες τους.
Κατά την πρώτη θητεία του, ο Τραμπ συχνά επανέφερε αυτό το ζήτημα, το οποίο ήρθε ξανά στο προσκήνιο στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου του 2024. Τον Οκτώβριο του 2024, ο τότε υποψήφιος αντιπρόεδρος Τζ. Ντ. Βανς, που πλέον είναι αντιπρόεδρος, δήλωσε: «Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει ένα ισχυρό ΝΑΤΟ. Θέλει να παραμείνουμε στη συμμαχία. Αλλά θέλει και οι χώρες του ΝΑΤΟ να αναλάβουν ουσιαστικό μερίδιο του αμυντικού βάρους».
Με τη συμβολή των Owen Evans και Chris Summers, και πληροφορίες από το Reuters
