«Το χέρι που κουνάει την κούνια είναι το χέρι που κυβερνά τον κόσμο», έγραψε ο ποιητής Ουίλλιαμ Ρος Ουάλλας. Όσο γνωστό και αν είναι αυτό το παλιό ρητό, περιέχει μια αλήθεια που συχνά παραβλέπεται, και σπάνια λαμβάνουμε υπ’ όψιν την υποτιμημένη δύναμη που έχουν στα χέρια τους οι μητέρες και οι πατέρες.
Οι γονείς είναι οι αρχιτέκτονες του μέλλοντος. Διαμορφώνοντας τους πολίτες και τους ηγέτες του αύριο, ασκούν μεγαλύτερη επιρροή στο μέλλον από οποιονδήποτε άλλο.
Η δύναμη των γονέων
Φανταστείτε να έχετε την ευκαιρία επί δεκαοκτώ χρόνια να εκπαιδεύσετε, καταρτίσετε και καθοδηγήσετε τον μελλοντικό πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι γονείς του μελλοντικού προέδρου έχουν ένα σκανδαλωδώς υψηλό επίπεδο επιρροής. Ωστόσο, αυτό ακριβώς έκαναν ο Φρεντ και η Μαίρη Τραμπ, η Αν Ντάναμ, ο Τζορτζ και η Μπάρμπαρα Μπους. Η κατάσταση ολόκληρης της χώρας σήμερα συνδέεται άμεσα με ό,τι συνέβη σε αυτά τα τρία νοικοκυριά όπου μεγάλωσαν οι τρεις τελευταίοι πρόεδροι. Φυσικά, κάθε άτομο – συμπεριλαμβανομένων των προέδρων – διαθέτει ελεύθερη βούληση και τελικά φέρει την ευθύνη για τις πράξεις του, αλλά κανείς δεν θα αρνηθεί ότι η οικογενειακή ζωή μάς διαμορφώνει και επηρεάζει τα πρότυπα συμπεριφοράς, καθώς και τον τρόπο σκέψης και δράσης μας περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στη ζωή μας.
Επέλεξα ένα ακραίο παράδειγμα για να δείξω τη σημασία του ρόλου των γονέων. Οι περισσότεροι από εμάς δεν μεγαλώνουμε προέδρους. Ωστόσο, η επίδραση των γονέων στον κόσμο είναι ευρεία και εκτεταμένη, και ο αντίκτυπός της διαρκεί για αιώνες, ακόμα και αν οι γιοι ή οι κόρες τους δεν γίνουν μελλοντικοί πολιτικοί. Οι γιατροί, οι μελετητές, οι επιστήμονες, οι καλλιτέχνες – όλοι οι αυριανοί πολίτες – μεγαλώνουν υπό τη φροντίδα των γονέων του σήμερα. Ορισμένοι θεωρούν τα ανώτερα στελέχη πιο σημαντικά και με μεγαλύτερη επιρροή από μια μαμά ή έναν μπαμπά. Όμως είναι οι μητέρες και οι πατέρες αυτοί που καθορίζουν τι είδους άνθρωποι θα καταλάβουν τις θέσεις εξουσίας στα ανώτερα διοικητικά συμβούλια σε όλο τον κόσμο σε λίγα μόλις χρόνια. Με αυτή την έννοια, το σπίτι είναι η κοιτίδα του πολιτισμού.
Η λογική συνέπεια αυτών των σκέψεων είναι η εξής: οι γονείς — περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο — μπορούν ουσιαστικά να αναδιαμορφώσουν και να ανανεώσουν τον πολιτισμό, δημιουργώντας σκόπιμα μια υγιή, ζωογόνο, πολιτιστικά βιώσιμη και αξιακά υποστηρικτική οικογενειακή ζωή. Το σπίτι είναι η πρώτη κοινωνία, ένας μικρόκοσμος της ευρύτερης κοινωνίας. Αυτή η μικρή κοινωνία — η οποία, με τον καιρό, θα τροφοδοτήσει και θα επηρεάσει την μακροκοινωνία προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο — βρίσκεται υπό τον πλήρη έλεγχο των μητέρων και των πατέρων. Υπό αυτό το πρίσμα, οι γονείς θα έπρεπε να επιδιώκουν να δημιουργούν στα σπίτια τους το είδος της κουλτούρας που θέλουν να υπάρχει στην ευρύτερη κοινωνία.
Πολύ συχνά, νιώθουμε αδύναμοι όταν αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα του κακού. Είναι δελεαστικό να γκρινιάζουμε και να παραπονιόμαστε, να κλαίμε και να κουνάμε τα χέρια μας για τις καταστροφικές επικεφαλίδες. Αντ’ αυτού, ας αναλάβουμε την ευθύνη. Δεν είμαστε τόσο αδύναμοι όσο φανταζόμαστε: ο αγώνας κατά του κακού ξεκινά από το σπίτι, με το οικογενειακό περιβάλλον που δημιουργούμε, τα κακά που εξορκίζουμε από αυτόν τον ιερό χώρο, και την καλή συμπεριφορά που περιμένουμε από τα παιδιά και από τους εαυτούς μας. Αν μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε τις οικογένειες, μπορούμε να ξαναχτίσουμε την κοινωνία.
Φυσικά, αυτός ο δρόμος προς την αναμόρφωση της κοινωνίας δεν είναι τόσο απλός όσο ακούγεται. Είναι πιο εύκολο να επικρίνουμε τους πολιτικούς και να δημοσιεύουμε αγανακτισμένα σχόλια στο διαδίκτυο παρά να βάζουμε τάξη στο δικό μας σπίτι. Οι σύγχρονοι γονείς μπορούν εύκολα να νιώσουν σαν πολιορκημένοι μονάρχες, εγκλωβισμένοι σε ένα κάστρο από δυνάμεις που σαμποτάρουν το σημαντικό έργο τους και βάλλουν κατά του κάστρου: οικονομικές πιέσεις, σύγκρουση με τον/τη σύζυγο, τηλεοπτικό και διαδικτυακό περιεχόμενο που διαβρώνει την ηθική, αρνητικές επιρροές από τους συνομηλίκους και ατελείωτες οικιακές εργασίες και διαχείριση του σπιτιού. Και μετά υπάρχουν τα μεγαλύτερα εμπόδια: τα δικά μας συναισθήματα, τα ελαττώματα και οι αδυναμίες μας.
Το να χτίσουμε ένα καλό μέλλον για τα παιδιά μας και την κοινότητά μας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Η οικογενειακή ζωή απαιτεί θυσίες και θάρρος.
Ο πολιτισμός ξεκινά από το σπίτι
Πώς χτίζουμε μια θετική οικογενειακή κουλτούρα; Το βασικότερο είναι να αντιμετωπίζουν οι γονείς τα σπίτια τους ως σπίτια, κάτι περισσότερο δηλαδή από ένα σταθμό μεταξύ της δουλειάς, των αγορών, του σχολείου και της προπόνησης. Το σπίτι είναι ο τόπος μας, ο πυρήνας, ένα καταφύγιο.
Όπως έγραψε ο Γκ. Κ. Τσέστερτον, «τα πιο δραματικά πράγματα συμβαίνουν στο σπίτι, από τη γέννηση μέχρι τον θάνατο».
Αυτή την ιδέα του σπιτιού πρέπει να ανακτήσουμε. Τα σπίτια αξίζουν ένα ορισμένο επίπεδο σεβασμού και μια σκόπιμη προσπάθεια να γίνουν ζεστά, φιλόξενα μέρη όπου η οικογένεια θέλει να συγκεντρώνεται. Δεν μπορείς να χτίσεις μια κουλτούρα χωρίς ένα σπίτι όπου οι άνθρωποι περνούν σημαντικό μέρος του χρόνου τους μαζί.
Το οικογενειακό γεύμα είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να χτίσεις μια οικογενειακή κουλτούρα. Αυτό το οικογενειακό τελετουργικό προσφέρει στην οικογένεια όχι μόνο καλή, σπιτική διατροφή, αλλά και πνευματική, συναισθηματική και διανοητική τροφή. Η συζήτηση χτίζει και διατηρεί τις σχέσεις, διευρύνει τη σκέψη και εκπαιδεύει. Όλα ξεκινούν από το οικογενειακό τραπέζι – κατά προτίμηση με τα τηλέφωνα στην άκρη ή σε σίγαση.
Πέρα από το ιερό οικογενειακό γεύμα, οι γονείς μπορούν να σκεφτούν και άλλες οικογενειακές δραστηριότητες που δημιουργούν γέφυρες επικοινωνίας, τους συνδέουν με τα παιδιά τους, διαμορφώνουν τον χαρακτήρα και μπορούν να πραγματοποιηθούν στο σπίτι. Αφήστε το τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης στην άκρη και κάντε κάτι μαζί. Οι επιλογές είναι ατελείωτες: βιβλία, παιχνίδια, μουσική, μαγείρεμα, οικιακές εργασίες, κήπος, ζώα. Η συνεργασία για την παραγωγή κάτι χρήσιμου προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία για τη δημιουργία οικογενειακών δεσμών και την ανάπτυξη της οικογενειακής κουλτούρας, επειδή η κουλτούρα, με την πραγματική έννοια της λέξης (culture < culivate = καλλιεργώ), είναι πάντα παραγωγική και πάντα καρποφόρα.
Για ορισμένους, μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση μπορεί να δώσει στην οικογένεια έναν κοινό στόχο και ένα μέσο για να μετατρέψει το σπίτι – έστω και λίγο – από ένα μέρος κατανάλωσης σε ένα μέρος παραγωγής.
Οι γονείς είναι επίσης υπεύθυνοι και για τη διαμόρφωση της σχέσης των παιδιών τους με το θείο και την ανώτερη ηθική τάξη πραγμάτων. Από εκείνους εξαρτάται να εμφυσήσουν στα νέα μέλη την αγάπη για το καλό και τη σημασία της καθημερινής προσευχής που τρέφει αυτή τη σχέση και δυναμώνει την εσωτερική φλόγα ώστε να υψωθεί και να αγαπήσει και τα πνευματικά ζητήματα. Αυτή είναι άλλωστε και η σχέση που θα τα βοηθήσει αργότερα να ανταπεξέλθουν σε όλες τις δοκιμασίες της ζωής.
Η δημιουργικότητα, οι αξίες και η διαίσθηση των γονιών θα τους βοηθήσουν να επιλέξουν τον καλύτερο τρόπο για να δημιουργήσουν μια όμορφη οικογενειακή ατμόσφαιρα στο σπίτι τους, μέσω της οποίας θα μπορέσουν να μεταδώσουν τις αξίες και τις αρχές τους στη νέα γενιά. Το ουσιαστικό είναι να το θεωρήσουν όντως σημαντικό και στη συνέχεια να κάνουν το πρώτο βήμα.
