Σημαντική αύξηση στον αριθμό των επιθέσεων παραπλάνησης ή παρεμβολής στο Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (Global Positioning System – GPS), οι οποίες στοχεύουν στην αλλοίωση των δεδομένων του Παγκόσμιου Δορυφορικού Συστήματος Πλοήγησης (Global Navigation Satellite System – GNSS), που αποτελεί το διεθνές πρότυπο στη ναυσιπλοΐα.
Ο Γιερούν Πέιπκερ (Jeroen Pijpker), από το Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών NHL Stenden στην Ολλανδία, ανέφερε στην εφημερίδα The Epoch Times ότι είχαν καταγράψει 400 περιστατικά παραπλάνησης και παρεμβολής GPS στη βάση δεδομένων τους – εκ των οποίων το 25% αφορούσε πραγματικά πλοία – αλλά εκτίμησε ότι αυτό ήταν απλώς «η κορυφή του παγόβουνου».
Ο Νιρ Αγιαλόν (Nir Ayalon), ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Cydome, ανέφερε στην Epoch Times ότι το 95 % των περιστατικών παραπλάνησης ή παρεμβολής στο GPS δεν δημοσιοποιείται. Σημείωσε δε ότι η Cydome είχε καταγράψει φέτος αύξηση 500% στις περιπτώσεις παραπλάνησης και παρεμβολής στο GPS, καθώς και αύξηση 2.000% στον αριθμό των θαλάσσιων «μαύρων σημείων».
Η παρεμβολή στο GPS θεωρήθηκε επίσης υπεύθυνη για τη σύγκρουση που σημειώθηκε τον Ιούνιο του 2025 στον Κόλπο του Ομάν, μεταξύ του δεξαμενόπλοιου Front Eagle με σημαία Λιβερίας και του Adalynn, το οποίο η Lloyd’s List – το απόλυτο σημείο αναφοράς για τη ναυτιλιακή βιομηχανία – χαρακτήρισε ως πλοίο του «σκοτεινού στόλου».
Ο Αγιαλόν εξήγησε ότι η παραπλάνηση του GPS πραγματοποιείται μεν μερικές φορές από τους ίδιους τους χειριστές πλοίων προκειμένου να αποκρύψουν τη θέση ή την ταυτότητά τους, αλλά εφαρμόζεται και ως εχθρική ενέργεια. Είπε ότι αυτό εικάζεται πως συνέβη στην περίπτωση του MSC Antonia, το οποίο προσάραξε τον Μάιο στην Ερυθρά Θάλασσα, κοντά στο νότιο άκρο της Διώρυγας του Σουέζ, ενώ κατευθυνόταν προς τη Μάλτα από το λιμάνι της Τζέντα στη Σαουδική Αραβία.
Παραποίηση δεδομένων
Ο Αγιαλόν τόνισε ότι όταν μιλούμε για παραπλάνηση ή παρεμβολή GPS, υπάρχουν διάφορες μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι οργανισμοί. Ανέφερε ότι μπορεί να γίνει παραποίηση στα δεδομένα ραδιοσυχνοτήτων (RF) από τον δορυφόρο προς το πλοίο ή την κεραία, αλλά μπορεί επίσης να υπάρξει παραποίηση στα ίδια τα δεδομένα.
Υπογράμμισε ότι η παραπλάνηση ή η παρεμβολή μπορεί να γίνει με δύο τρόπους – είτε με την υποκλοπή των μηνυμάτων GNSS από την κεραία προς τον δέκτη είτε με την παραποίηση των δεδομένων του Αυτόματου Συστήματος Αναγνώρισης (Automatic Identification System – AIS), που χρησιμοποιούν όλα τα πλοία.
Όπως εξήγησε, ένας επιτιθέμενος μπορεί να παραποιήσει αυτά τα δεδομένα, κάτι που είναι πιο εύκολο επειδή βρίσκονται στο διαδίκτυο, χωρίς να απαιτείται κρυπτογράφηση ή πιστοποίηση, επιτρέποντας την εισαγωγή οποιασδήποτε πληροφορίας. Συμπλήρωσε ότι είναι πολύ εύκολο να αποκτήσει κανείς πρόσβαση στα δεδομένα AIS.
Πρόσθεσε ακόμη ότι η παραπλάνηση GPS μπορεί στην πράξη να καταστήσει τα πλοία αόρατα – δηλαδή, να εμφανίζονται στον χάρτη σε ένα συγκεκριμένο σημείο, ενώ στην πραγματικότητα δεν βρίσκονται εκεί.
Αναφερόμενος στο περιστατικό του MSC Antonia, είπε ότι η θέση του πλοίου είχε παραποιηθεί και το αυτόματο σύστημα πλοήγησης προσπάθησε να διορθώσει την πορεία του με βάση τα λανθασμένα δεδομένα, με αποτέλεσμα να προσαράξει. Επεσήμανε δε ότι αν κάποιος κοιτούσε το σημείο όπου τα δεδομένα AIS έδειχναν πως βρισκόταν το πλοίο, δεν θα έβλεπε κανένα πλοίο εκεί.
Τόνισε επίσης ότι μερικές φορές η παραπλάνηση εκτελείται από κακόβουλους παράγοντες που στοχεύουν στην πρόκληση ζημιάς σε συγκεκριμένο πλοίο.
Παραδείγματα και αναφορές
Υπάρχουν αναφορές ότι Ρώσοι ολιγάρχες χρησιμοποίησαν την παραπλάνηση για να αποκρύψουν τη θέση των θαλαμηγών τους το 2022, όταν επιβλήθηκαν κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Ο Πέιπκερ υπογράμμισε μια περίπτωση στα ολλανδικά ύδατα, κοντά στο Ντεν Χέλντερ, όπου παρατηρήθηκε εκτεταμένη παραπλάνηση γύρω από μια υπερπολυτελή θαλαμηγό Ρώσου ολιγάρχη.
Ο Αγιαλόν εξήγησε ότι για να πραγματοποιήσει κανείς παραπλάνηση ή παρεμβολή στο GPS, χρειάζεται μόνο μια σχετικά μικρή κεραία υψηλής συχνότητας, η οποία τοποθετείται συνήθως σε ψηλό κτήριο, γκρεμό ή άλλη υπερυψωμένη περιοχή κοντά σε λιμάνι ή θαλάσσιο διάδρομο. Υπογράμμισε ότι δεν είναι πάντα ορατή και μπορεί να είναι μια πολύ μικρή συσκευή.
Η νορβηγική ναυτιλιακή ασφαλιστική εταιρεία Gard δημοσίευσε πρόσφατα άρθρο σχετικά με την παρεμβολή GPS, στο οποίο ανέφερε ότι η ναυσιπλοΐα στις θαλάσσιες οδούς της Μέσης Ανατολής έχει επηρεαστεί από τέτοιες παρεμβολές, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως «αμυντικά μέτρα για την προστασία από απειλές μη επανδρωμένων αεροσκαφών και πυραύλων που στοχεύουν κρίσιμες υποδομές», περιλαμβάνοντας τις ακτές του Ισραήλ, την Ερυθρά Θάλασσα κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς, καθώς και τον Περσικό και τον Αραβικό Κόλπο.
Ο Αγιαλόν επεσήμανε ότι υπάρχουν πολλά «μαύρα σημεία» παραπλάνησης GPS ανά τον κόσμο, όπου οι ναυτικοί γνωρίζουν ότι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Ανέφερε ότι οι περιοχές αυτές περιλαμβάνουν τη Μαύρη Θάλασσα, την Ερυθρά Θάλασσα, τη Νότια Σινική Θάλασσα, τον Περσικό Κόλπο, το ανατολικό άκρο της Μεσογείου, τη Θάλασσα Μπάρεντς και τις θάλασσες γύρω από τη Βόρεια Κορέα.
Σημείωσε επίσης την ύπαρξη ενός μικρού «μαύρου σημείου» κοντά στην Πενσακόλα της Φλόριντα, που πιθανόν να συνδέεται με αμερικανική ναυτική αεροπορική βάση, καθώς και ότι πολλά δορυφορικά δεδομένα γύρω από την Κίνα δεν είναι ακριβή λόγω παραπλάνησης.
Ο Πέιπκερ υπενθύμισε την περίπτωση του 2019, όταν το βρετανικό πλοίο Stena Impero παρασύρθηκε στα ιρανικά ύδατα στον Περσικό Κόλπο μετά από φερόμενη παραπλάνηση GPS. Ανέφερε ότι οι Ιρανοί φέρεται να χρησιμοποίησαν την παραπλάνηση για να οδηγήσουν το πλοίο στα εθνικά τους ύδατα, όπου και το κατέσχεσαν. Το πλοίο εγκατέλειψε τα ιρανικά ύδατα αργότερα εκείνο το έτος.
Δημιουργία «παγίδας»
Ο Πέιπκερ επεσήμανε ότι η παραπλάνηση GPS παραμένει «υποερευνημένο θέμα» και ανέφερε ότι το πανεπιστήμιό του δημιούργησε μια «παγίδα» για να κατανοήσει την «κακόβουλη κίνηση», δηλαδή ένα δίκτυο με σκόπιμες αδυναμίες για να προσελκύει κυβερνοεισβολείς. Εξήγησε ότι πρόκειται για ένα «εικονικό πλοίο» συνδεδεμένο στο διαδίκτυο μέσω συσκευής Starlink και ενός παραπλανητικού διακομιστή, σχεδιασμένο ώστε να καταγράφει ποιοι επιχειρούν να επιτεθούν σε πλοία.
Ο Αγιαλόν σημείωσε ότι η αύξηση των δορυφόρων χαμηλής τροχιάς (Low Earth Orbit – LEO), όπως το Starlink, έφερε μαζί της πολλές νέες ναυτιλιακές τεχνολογίες, αλλά παρατήρησε ότι πολλά μέλη πληρωμάτων εμπιστεύονται υπερβολικά τους υπολογιστές και τα ημιαυτόνομα συστήματα. Υπογράμμισε ότι αυτό σημαίνει πως παρατηρούνται ολοένα και περισσότερα περιστατικά όπως εκείνο του MSC Antonia.
Κατέληξε ότι υπάρχουν πολλά εργαλεία που δίνουν τη δυνατότητα στα πληρώματα να ελέγχουν την ακεραιότητα του GNSS τους και τόνισε ότι θα χρειαστεί να αρχίσουν να τα χρησιμοποιούν «προκειμένου να διασφαλίσουν ότι βρίσκονται στο σωστό σημείο».
Του Chris Summers
