Πορτραίτα της ανθρωπότητας

Της Christine Lin

Μετάφραση: Αλία Ζάε

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ – Από τη στιγμή που ο φωτογράφος Τζίμμυ Νέλσον ανακοίνωσε την κυκλοφορία του νέου του βιβλίου «Before they pass away» («Πριν φύγουν»), το διαδίκτυο κατακλύστηκε από τις καταπληκτικές του φωτογραφίες, αποτέλεσμα τριών χρόνων φωτογράφισης απομονωμένων φυλών.

Για το βιβλίο του, ο Νέλσον ταξίδεψε σε μέρη όπως τα άκρα της Σιβηρίας, τα υψίπεδα της Νέας Γουινέας και η έρημος της Ναμίμπια. Χρειάστηκε επιμονή, υπομονή και ευαισθησία για να ξεπεράσει τα πολιτισμικά και γλωσσικά εμπόδια. Η παραδοσιακή κάμερα που χρησιμοποιούσε ο Νέλσον απαιτούσε από τα μοντέλα να μένουν ακίνητα για αρκετά δευτερόλεπτα, χρόνος που γινόταν εσωτερικό σημείο σύνδεσης ανάμεσα στον φωτογράφο και το θέμα του.

Οι εικόνες του είναι ένας νέος, φρέσκος τρόπος να δούμε λαούς που νομίζαμε ότι έχουμε γνωρίσει και μας προκαλούν να αναθεωρήσουμε τις σκέψεις μας – όχι μόνο για τις «άγριες» φυλές, αλλά και για όσα αυτές έχουν να διδάξουν στον σύγχρονο κόσμο.

Ο Νέλσον επισημαίνει ότι δεν είναι ανθρωπολόγος, αλλά ένας «ιδεαλιστής φωτογράφος» που στενάζει για την απώλεια του πολιτισμού στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας.

Αναγνωρίζει ότι οι διάφορες εναπομένουσες φυλές θα υιοθετήσουν αργά ή γρήγορα μη παραδοσιακούς τρόπους ζωής και ελπίζει ότι, όταν συμβεί αυτό, δεν θα εγκαταλείψουν πλήρως τις παραδόσεις τους, χωρίς τις οποίες ο κόσμος θα είναι φτωχότερος.

Το «Πριν φύγουν» κυκλοφορεί από τον teNeues, τον δεύτερο μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο της Γερμανίας. Μίλησα με τον Νέλσον στο βιβλιοπωλείο Τhe Strand, λίγο πριν από την παρουσίαση του βιβλίου του στις 21 Νοεμβρίου.

Epoch Times: Πείτε μας για την πρώτη φορά που «βουτήξατε» σε μια ξένη παράδοση.

Τζίμμυ Νέλσον: Από τη γέννησή μου μέχρι και 7 χρονών ζούσα στο εξωτερικό. Ο πατέρας μου ήταν γεωλόγος και εργαζόταν για μια πετρελαϊκή εταιρεία, έτσι κάθε χρόνο ζούσαμε σε διαφορετική χώρα, όλες χώρες του Τρίτου κόσμου. Ζω στο εξωτερικό από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου.

Ε.Τ.: Δηλαδή δεν μεγαλώσατε με πατρογονικές παραδόσεις.

Τ.Ν.: Όχι. Τώρα που ζω στο Άμστερνταμ είναι η πρώτη φορά που έχω ένα «αληθινό σπίτι», αν και δεν είμαι Ολλανδός.

Ε.Τ.: Υπάρχει μια βαθιά ριζωμένη πεποίθηση στους σύγχρονους δυτικούς ότι οι άνθρωποι που ζουν ακόμα με τους πατροπαράδοτους τρόπους των φυλών τους είναι πρωτόγονοι ή βίαιοι.

Τ.Ν.: Ποτέ δεν με έβλαψαν με κανέναν τρόπο. Περισσότερο φοβάμαι όταν κυκλοφορώ στην πόλη με το λάπτοπ μου στην τσάντα. Οι μόνοι κίνδυνοι που συνάντησα ήταν κατά τις μετακινήσεις. Εκεί, η ανθρώπινη επαφή είναι πάνω απ’ όλα. Αν βρεθείς σε ανάγκη μακριά από το σπίτι σου, θα σε φροντίσουν. Υπάρχει ελάχιστος υλισμός, δεν κοιτάζουν τι θα κερδίσουν από σένα, γιατί δεν χρειάζονται αυτό το κέρδος ούτως ή άλλως.

Ε.Τ.: Πώς βλέπουν οι φυλές τη σύγχρονη κοινωνία, σύμφωνα με την εμπειρία σας;

Τ.Ν.: Με περιέργεια. Όπου κι αν πήγαμε, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο μέρος, δεν ήμαστε περισσότερο από 2-3 μέρες μακριά από το Διαδίκτυο. Δεν θ’ αργήσουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτό. Πιστεύω ότι έχουν την αίσθηση ότι κάτι τους διαφεύγει, ότι χάνουν κάτι. Θα ήθελα να τους πω, όταν επιστρέψω για να τους δείξω τις φωτογραφίες, ότι δεν είναι έτσι – ότι αυτοί έχουν κάτι, ιδιαίτερα πολύτιμο, που εμείς στη σύγχρονη κοινωνία έχουμε χάσει.

Ε.Τ.: Ποια είναι η μεγαλύτερη απειλή για τις πρωτόγονες φυλές σήμερα;

Τ.Ν.: Η κύρια απειλή προέρχεται από τις κυβερνήσεις που θέλουν να χρησιμοποιήσουν τη γη τους για εξορύξεις, υλοτόμηση, κλπ. Σε αυτά τα παρθένα μέρη, η γη είναι πλούσια και τελικά θα εκδιωχθούν από παντού. Κινδυνεύουν επίσης και από την αίσθηση τους ότι μένουν «απ’ έξω».

Ε.Τ.: Είχατε πει σε μια συνέντευξή σας στον Λέονανρντ Λόπεητ του NPR ότι δημιουργείτε ρομαντικές εικόνες γιατί πιστεύετε ότι αυτό αποζητάμε εμείς στη Δύση.

Τ.Ν.: Δεν είμαι ο πρώτος που πηγαίνω σε αυτά τα μέρη και αυτό που κάνω δεν είναι καινούριο. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να παρουσιάσω αυτούς τους ανθρώπους υπό ένα νέο φως, με έναν σύγχρονο τρόπο. Οι νεότεροι ίσως δεν γνωρίζουν το National Geografic. Αναζητούν την ομορφιά και την καλαισθησία κι εγώ παρουσιάζω το θέμα μου έτσι ώστε να ικανοποιώ αυτή τους την ανάγκη.

Ε.Τ.: Τι έλειπε δηλαδή από τις προγενέστερες φωτογραφίες;

Τ.Ν.: Το στοιχείο της αξιοπρέπειας και του σεβασμού που υπάρχει όταν παρουσιάζουμε επίσημα τον εαυτό μας στο κοινό. Είπα σε όλους τους: παρουσιάστε μου τον πιο όμορφο, τον πιο περήφανο εαυτό σας. Αυτοί οι άνθρωποι είναι οι τελευταίοι του πολιτισμού τους.

Ε.Τ.: Τραβήξατε και απλές φωτογραφίες καταγραφής της καθημερινότητάς τους;

Τ.Ν.: Μερικές, οι οποίες περιλαμβάνονται στο βιβλίο για λόγους ρυθμού. Δεν είμαι ανθρωπολόγος. Δεν προσπάθησα να δείξω πώς αρμέγουν τις αγελάδες τους και πώς γεννούν τα παιδιά τους – αυτή είναι η διαφορά ανάμεσα στα περιοδικά μόδας και κουτσομπολιού. Τα δεύτερα δείχνουν τους ανθρώπους όπως είναι πραγματικά και αυτές οι εικόνες δεν είναι πάντα ωραίες – π.χ. στην παραλία με ένα τσιγάρο, με τον φίλο που ουρλιάζει και το νεογέννητο μωρό. Οι ίδιοι άνθρωποι παρουσιάζονται «στημένοι» όμορφα στα περιοδικά μόδας και στα εξώφυλλα. Μέχρι τώρα βλέπαμε τις φυλές όπως θα τις έδειχνε ένα κουτσομπολίστικο περιοδικό. Θέλησα να τους παρουσιάσω όπως παρουσιάζουμε και τους εαυτούς μας.

Ε.Τ.: Τι μάθατε για τον εαυτό σας μέσα από αυτήν τη διαδικασία;

Τ.Ν.: Όταν ξεκίνησα αυτό το ταξίδι νόμιζα πως θα είναι κυρίως μια αισθητική καταγραφή, αλλά όσο προχωρούσα, τόσο περισσότερα μάθαινα για τον ίδιο μου τον εαυτό. Έχουμε μάθει να περιμένουμε να γίνουν τα πράγματα με έναν ορισμένο τρόπο. Πρέπει να μάθουμε να εγκαταλείπουμε τις προκαταλήψεις και τις προσδοκίες μας. Συχνά πήγαινα κάπου χωρίς να ξέρω πότε θα φτάσω στον τελικό προορισμό μου και αν θα έβρισκα κανέναν εκεί. Έμαθα να αφήνομαι και να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους.

Ε.Τ.: Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στους τρόπους που οι αυτόχθονες αντιμετωπίζουν τη ζωή;

Τ.Ν.: Ναι. Μοιάζουν διαφορετικοί μεταξύ τους, αλλά έχουν κάτι κοινό, το οποίο λείπει από εμάς. Στο επίκεντρο της δικής μας σκέψης βρίσκεται κυρίως ο εαυτός μας, ίσως κι ένας σύντροφος και τα παιδιά. Αυτοί όμως λειτουργούν ως σύνολο. Οι ηλικιωμένοι χαίρουν σεβασμού, δεν είναι παραγκωνισμένοι όπως στη δική μας κοινωνία. Κοιμούνται όλοι μαζί, σε έναν μεγάλο οικογενειακό χώρο. Αυτό το συνάντησα σε όλα τα μέρη όπου πήγα.

Ε.Τ.: Το βασικό ερώτημα είναι αν ο σύγχρονος τρόπος ζωής είναι η μόνη λύση, έτσι δεν είναι;

Τ.Ν.: Δεν υπάρχει ουτοπία, ούτε ως τρόπος ύπαρξης ούτε ως τοποθεσία ούτε ως σχέση. Η κοινωνία μας έχει κάποια δυνατά σημεία, αλλά δεν μπορούμε να τα έχουμε όλα και ούτε αυτοί τα έχουν όλα. Χρειάζεται μια ισορροπία. Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι αν εξαφανιστούν αυτές οι φυλές θα χαλάσει η ισορροπία, γιατί δεν θα υπάρχει πλέον σημείο αναφοράς. Από εκεί ξεκινήσαμε.

Περισσότερες πληροφορίες στο beforethey.com