Αίγυπτος και Τουρκία εντείνουν τη διπλωματική τους συνεργασία, με φόντο τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή. Ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών Μπαντρ Αμπντελατί,επισκέφθηκε την Άγκυρα, όπου συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του, Χακάν Φιντάν, και τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι συνομιλίες επικεντρώθηκαν στις εξελίξεις στη Γάζα και τη Συρία, σηματοδοτώντας μια πρόοδο στις διμερείς σχέσεις ύστερα από χρόνια έντασης. «Οι σχέσεις προχωρούν θετικά και σταθερά», δήλωσε ο Οϊτούν Ορχάν, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής, προσθέτοντας ότι «η κρίση στη Γάζα και το ζήτημα της Συρίας μπορούν να ανοίξουν τον δρόμο για περαιτέρω συνεργασία, καθώς και οι δύο χώρες έχουν κοινά συμφέροντα».
Κατά τη συνάντηση της 4ης Φεβρουαρίου με τον Ερντογάν, ο Αμπντελατί μετέφερε μήνυμα του Αιγύπτιου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, το οποίο, σύμφωνα με το αιγυπτιακό ΥΠΕΞ, «επαινούσε τις κοινές προσπάθειες για την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας».
Ο Φιντάν, στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε, ευχαρίστησε το Κάιρο για τις πρωτοβουλίες του προς την επίτευξη εκεχειρίας στη Γάζα, υπογραμμίζοντας πως η συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου είναι «απαραίτητη» στη σημερινή ασταθή κατάσταση της περιοχής. Οι δύο χώρες στηρίζουν την εφαρμογή μόνιμης εκεχειρίας και τη λύση των δύο κρατών στο παλαιστινιακό ζήτημα, ενώ έχουν συντονίσει τις ενέργειές τους για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Αναθέρμανση των σχέσεων ύστερα από μια δεκαετία
Οι διπλωματικές σχέσεις Τουρκίας – Αιγύπτου επλήγησαν σοβαρά μετά την «Αραβική Άνοιξη» του 2011, όταν η Άγκυρα υποστήριξε τις λαϊκές εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή, περιλαμβανομένης της επανάστασης στην Αίγυπτο. Οι δεσμοί τους έφτασαν στο ναδίρ το 2013, όταν ο αιγυπτιακός στρατός, υπό την ηγεσία του αλ Σίσι, ανέτρεψε και φυλάκισε τον ισλαμιστή πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Τουρκίας, η οποία αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον αλ Σίσι ως νόμιμο ηγέτη της Αιγύπτου.
Η επαναπροσέγγιση ξεκίνησε το 2022, όταν ο Ερντογάν και ο αλ Σίσι αντάλλαξαν χειραψία στα πλαίσια του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ. Η εξομάλυνση των σχέσεων επιταχύνθηκε και επισφραγίστηκε με την ανταλλαγή πρεσβευτών αργότερα την ίδια χρονιά.
Το 2023, ο Ερντογάν πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Κάιρο, την πρώτη μετά την ανατροπή του Μόρσι, όπου συζήτησε με τον αλ Σίσι την ισραηλινή επιθετικότητα στη Γάζα. Τον Σεπτέμβριο του 2024, ο αλ Σίσι επισκέφθηκε την Τουρκία, επιβεβαιώνοντας τη νέα δυναμική στη σχέση των δύο χωρών.
Η Συρία στο επίκεντρο των διαφορών
Παρότι Τουρκία και Αίγυπτος έχουν βρει κοινό έδαφος στη Γάζα, εξακολουθούν να έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά τη Συρία. Η Τουρκία υποστήριξε τη στρατιωτική προέλαση της αντικαθεστωτικής οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS) εναντίον του καθεστώτος Άσαντ, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του τελευταίου στα τέλη του 2024. Αντίθετα, το Κάιρο είχε διατηρήσει πιο ουδέτερη στάση, αποφεύγοντας να υποστηρίξει την απομάκρυνση του Σύρου ηγέτη.
Ο νέος Σύρος πρόεδρος, Αχμέντ αλ Σάρα, επισκέφθηκε την Άγκυρα στις 4 Φεβρουαρίου, επιδιώκοντας να διαμορφώσει μια «στρατηγική συνεργασία» με την Τουρκία. Από την πλευρά του, το Κάιρο ανησυχεί για τις επιπτώσεις της αλλαγής ηγεσίας στη Συρία, αν και ο αλ-Σίσι απέστειλε συγχαρητήρια επιστολή στον αλ-Σαράα, σε μια ένδειξη προσεκτικής αποδοχής.
Η Άγκυρα επιδιώκει να λειτουργήσει ως «γέφυρα» μεταξύ Δαμασκού και Καΐρου, ώστε να διευκολύνει τον διάλογο και την ομαλοποίηση των σχέσεων. Σύμφωνα με αναλυτές, η τουρκο-αιγυπτιακή συνεργασία στη Συρία ενδέχεται να αποτελέσει έναν ακόμη παράγοντα ενίσχυσης των δεσμών μεταξύ των δύο χωρών.
Κοινός αντίπαλος τα αμερικανικά σχέδια για τη Γάζα
Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες προσέθεσε έναν ακόμα κοινό προβληματισμό για την Τουρκία και την Αίγυπτο. Ο Τραμπ πρότεινε την αμερικανική ανάληψη της ανοικοδόμησης της Γάζας, ενώ έθεσε εκ νέου το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης Παλαιστινίων σε γειτονικές αραβικές χώρες.
Ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν, κατέστησε σαφές ότι η Άγκυρα απορρίπτει πλήρως οποιαδήποτε πρόταση αναγκαστικής μετακίνησης Παλαιστινίων, δηλώνοντας ότι «είμαστε σε απόλυτη σύμπνοια με την Αίγυπτο στο ζήτημα αυτό». Στο ίδιο μήκος κύματος, Αίγυπτος και Τουρκία εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση, καταδικάζοντας οποιαδήποτε απόπειρα εκδίωξης των Παλαιστινίων από τα εδάφη τους.
Η περιφερειακή πραγματικότητα αλλάζει και οι ισορροπίες διαμορφώνονται εκ νέου, με την Άγκυρα και το Κάιρο να βρίσκουν περισσότερα σημεία σύγκλισης παρά διαφωνίας.
