Λίγο μετά την ίδρυση του Shen Yun Performing Arts, στην άλλη άκρη του κόσμου, αξιωματούχοι του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας (ΚΚΚ) θεώρησαν πως είχαν βρει το τέλειο σχέδιο για να βγάλουν από τη μέση την αμερικανική καλλιτεχνική ομάδα: θα «πλημμύριζαν» την αγορά με δεκάδες ανταγωνιστικούς θίασους —συγκεκριμένα 60— πιστεύοντας ότι αυτό θα ήταν αρκετό.
Σύμφωνα με τη λογική των αξιωματούχων, ποιος θα επέλεγε μια παράσταση από μια ομάδα αντιφρονούντων με έδρα τη Νέα Υόρκη που επιχειρούσε να «αναβιώσει 5.000 χρόνια κινεζικού πολιτισμού», όταν υπήρχε η επίσημη, κρατικά εγκεκριμένη πρόταση;
Όπως τελικά αποδείχθηκε, σχεδόν κανείς δεν προτίμησε την κρατική εκδοχή.
Οι κρατικά υποστηριζόμενες ομάδες πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες και σπάνια πλέον τις θυμάται κανείς. Αντίθετα, το Shen Yun —που πλησιάζει πλέον τα 20 χρόνια— γεμίζει θέατρα και γνωρίζει διεθνή αναγνώριση κάθε σεζόν.
Αυτό γεννά εύλογα ερωτήματα: Τι είναι αυτό που κάνει το ΚΚΚ τόσο απεγνωσμένο να εμποδίσει το Shen Yun να παρουσιάσει τις παραστάσεις του ή, έστω, να αποτρέψει το κοινό από το να τις παρακολουθήσει; Γιατί το Shen Yun έχει κερδίσει τέτοια παγκόσμια αποδοχή; Και πώς συνδέονται αυτά τα δύο ζητήματα;
Η μεγαλύτερη φοβία του ΚΚΚ
Το ΚΚΚ είχε στραμμένη την προσοχή του στο Shen Yun από την πρώτη στιγμή. Αυτό συνέβη ακόμη και πριν το καθεστώς γνωρίσει το περιεχόμενο των δίωρων παραστάσεων —τις παραδοσιακές χορογραφίες από τις 50 και πλέον εθνοτικές ομάδες της Κίνας, όπως οι Μογγόλοι και οι Θιβετιανοί, των οποίων οι κουλτούρες έχουν κατά καιρούς απειληθεί από το καθεστώς· τα τραγούδια σε κινεζική γλώσσα σε ύφος bel canto με στίχους για τον Δημιουργό, τον παράδεισο και το νόημα της ζωής —σε πλήρη αντίθεση με την αθεϊστική ιδεολογία που επιβάλλει το ΚΚΚ— ή τις θεατρικές χορογραφίες που αναπαριστούν λαϊκούς ήρωες, αυτοκράτορες και εξέχουσες μορφές ενός κινεζικού παρελθόντος που το ΚΚΚ έχει προσπαθήσει να ξαναγράψει.
Ο λόγος της αντίθεσής του ήταν ένας και ιδιαίτερα σημαντικός· οι ιδρυτές και καλλιτέχνες του Shen Yun είναι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ.
Το Φάλουν Γκονγκ, γνωστό και ως Φάλουν Ντάφα, είναι μια ειρηνική πνευματική άσκηση βασισμένη στις αρχές της αλήθειας, της καλοσύνης και της ανεκτικότητας.
Στην Κίνα όμως, όπου κάθε πνευματική δραστηριότητα εκτός κρατικού ελέγχου είναι παράνομη, οι ασκούμενοι του Φάλουν Γκονγκ υφίστανται από το 1999 βίαιη καταστολή. Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η εφημερίδα The Epoch Times έχουν καταγράψει περιπτώσεις μαζικών συλλήψεων, καταναγκαστικής εργασίας, βασανιστηρίων, «αναμόρφωσης» μέσω πλύσης εγκεφάλου, ακόμη και εξαναγκαστικών αφαιρέσεων οργάνων από ζωντανούς ασκούμενους —πρακτικές που συνεχίζονται μέχρι σήμερα.
Η άσκηση παρουσιάστηκε στο κοινό στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και έγινε εξαιρετικά δημοφιλής, με επίσημες εκτιμήσεις να ανεβάζουν τον αριθμό των ασκούμενων μεταξύ 70 και 100 εκατομμυρίων μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Μέχρι το 1999, σχεδόν κάθε πόλη είχε ανθρώπους που εξασκούσαν τις πέντε διαλογιστικές ασκήσεις του Φάλουν Γκονγκ σε δημόσια πάρκα.
Η δίωξη ξεκίνησε από τον τότε ηγέτη του ΚΚΚ, τον Τζιάνγκ Τζεμίν, ο οποίος —όπως αποκάλυψαν άνθρωποι του καθεστώτος— έτρεφε μια παράλογη εχθρότητα και ακόμη και ζήλια απέναντι στο Φάλουν Γκονγκ. Παράλληλα, η καταστολή εξυπηρετούσε την εδραίωση της εξουσίας του. Όπως και με άλλες βίαιες εκστρατείες καταστολής του καθεστώτος —τη σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν, την Πολιτιστική Επανάσταση, την αντιμετώπιση αμάχων κατά τον Μεγάλο Λιμό— ο Τζιάνγκ πίστεψε ότι με τη δύναμη του κράτους θα μπορούσε να «εξαλείψει» το Φάλουν Γκονγκ γρήγορα.
Μέλη του Shen Yun έχουν εξηγήσει στην Epoch Times πώς επηρεάστηκαν σε προσωπικό επίπεδο. Κάποιοι υπέστησαν βασανιστήρια ή καταναγκαστική εργασία επειδή αρνήθηκαν να αποκηρύξουν το Φάλουν Γκονγκ. Άλλοι ρίσκαραν τη ζωή τους για να δραπετεύσουν από την Κίνα. Πολλοί έχουν χάσει συγγενείς που απήχθησαν από το καθεστώς λόγω της πίστης τους.
Σήμερα το Φάλουν Γκονγκ ασκείται σε περισσότερες από 100 χώρες. Το 2005, ένας πρώην διπλωμάτης και κατάσκοπος του ΚΚΚ, ο Τσεν Γιονγκλίν, κατέθεσε ότι αυτό είναι κάτι που ανησυχεί βαθιά τους υψηλόβαθμους αξιωματούχους του καθεστώτος. Ο Τσεν είχε σταλθεί στο κινεζικό προξενείο της Αυστραλίας το 2001 για να κατασκοπεύει τους ασκούμενους, αλλά η καλοσύνη τους τον ώθησε τελικά να αποκαλύψει τις μεθόδους καταστολής εκτός Κίνας.
Ο Τσεν ανέφερε ότι το Φάλουν Γκονγκ θεωρείται από το ΚΚΚ κορυφαία απειλή. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι οι ίδιες οι κινεζικές αρχές χαρακτήριζαν τις προσπάθειές τους να εξαλείψουν το Φάλουν Γκονγκ ως μάχη που χάνεται, καθώς οι ειρηνικές διαμαρτυρίες συνεχίζονται και οι ασκούμενοι αρνούνται να αποκηρύξουν τις πεποιθήσεις τους.
Ένας δημοσιογράφος που είχε χρησιμοποιηθεί από το καθεστώς για διεθνή δυσφημιστική εκστρατεία κατά του Φάλουν Γκονγκ είχε αναφέρει στην Epoch Times ότι οι αρμόδιοι αξιωματούχοι θεωρούσαν πως είχαν «εξαντλήσει κάθε μέσο» εκτός της δολοφονίας. Μετά από πάνω από δέκα χρόνια αποτυχημένων προσπαθειών να σταματήσουν το Shen Yun, η εκστρατεία έχει μετατραπεί σε πλήγμα για την αυτοπεποίθησή τους.
Από τη διπλωματική πίεση έως τις απειλές για βόμβα
Η αποστολή αναβίωσης ενός χαμένου πολιτισμού είναι από μόνη της φιλόδοξη. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτός ο πολιτισμός είναι εκείνος που ένα ισχυρό αυταρχικό καθεστώς προσπαθεί επί δεκαετίες να εξαφανίσει;
Η αδυναμία του καθεστώτος να «εξαλείψει» το Φάλουν Γκονγκ, σύμφωνα με ανθρώπους που μίλησαν στην Epoch Times, απασχολεί προσωπικά τον σημερινό ηγέτη, Σι Τζινπίνγκ. Αξιωματούχοι του ΚΚΚ στο εξωτερικό προσπαθούν συστηματικά να του κρύψουν εικόνες διαμαρτυριών ή διαφημίσεις του Shen Yun, αλλά η μεγάλη απήχηση της παράστασης και η ελευθερία στη διαμαρτυρία στις δημοκρατικές χώρες καθιστούν την αποστολή δύσκολη.
Το 2022 πηγές ανέφεραν ότι ο Σι συγκάλεσε κρατικές υπηρεσίες ζητώντας να ενισχυθεί η καταστολή του Φάλουν Γκονγκ στο εξωτερικό, με επίκεντρο πλέον το Shen Yun, λόγω της διεθνούς του προβολής.
Επικεφαλής της νέας αυτής εκστρατείας είναι ο Τσεν Γιξίν της Υπηρεσίας Κρατικής Ασφαλείας, ενώ η Epoch Times έχει τεκμηριώσει τη συμμετοχή τουλάχιστον 14 κρατικών οργάνων: μεταξύ αυτών το υπουργείο Εξωτερικών, το υπουργείο Πολιτισμού, το Τμήμα Ενωτικού Μετώπου, η Διοίκηση Κυβερνοχώρου, καθώς και το γραφείο 610 —ο μηχανισμός καταστολής που ίδρυσε ο Τζιάνγκ Ζεμίν (ο πρώην ηγέτης της Κίνας) το 1999.
Μέλη του Shen Yun έχουν καταθέσει ότι δέχονται παρενοχλήσεις από την ίδρυση της ομάδας, με ενδείξεις που κυμαίνονται από κομμένα λάστιχα έως απειλές θανάτου.
Έχουν αναφερθεί περιστατικά δολιοφθοράς σε οχήματα. Σε μία από αυτές τις περιπτώσεις, μηχανικός που εξέτασε τα ελαστικά λεωφορείου της περιοδείας ανέφερε ότι είχαν γίνει μικρές, επιμελώς κρυμμένες τρύπες, σχεδιασμένες ώστε να προκαλέσουν έκρηξη σε υψηλή ταχύτητα, με αποτέλεσμα να μπορούσε να ανατραπεί το όχημα που μετέφερε δεκάδες καλλιτέχνες.
Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν επίσης ασκήσει για χρόνια διπλωματική πίεση σε θέατρα ή —στην Ευρώπη, όπου πολλά θέατρα είναι κρατικά— σε κυβερνήσεις, με στόχο την ακύρωση παραστάσεων. Τα περιστατικά αυτά συχνά έγιναν σκάνδαλα, με ευρωπαίους αξιωματούχους να εκφράζουν έκπληξη και ενόχληση για τις παρεμβάσεις ξένου καθεστώτος στα πολιτιστικά τους θέματα. Σε πολλές περιπτώσεις, τοπικές αρχές δημοσιοποίησαν επιστολές από κινεζικές πρεσβείες που ζητούσαν ακύρωση της παράστασης του Shen Yun.
Υπήρξαν, ωστόσο, και περιπτώσεις επιτυχίας του κινεζικού καθεστώτος.
Το 2019 το Βασιλικό Θέατρο της Μαδρίτης υπέκυψε στις πιέσεις, όπως αποκάλυψε έρευνα, ακυρώνοντας παραστάσεις χωρίς ενημέρωση των θεατών. Μη κερδοσκοπική οργάνωση τηλεφώνησε στην πρεσβεία της Κίνας στην Ισπανία και ηχογράφησε τον πρέσβη Λου Φαν να παραδέχεται ότι έπεισε τον καλλιτεχνικό διευθυντή ότι δεν θα άντεχε την απώλεια της κινεζικής αγοράς.
Παρόμοια συμβάντα σημειώθηκαν στη Νότια Κορέα, όπου οι τοπικοί διοργανωτές αντιμετώπισαν επαναλαμβανόμενες ακυρώσεις. Το 2023 η κινεζική πρεσβεία στη Σεούλ παραδέχθηκε δημόσια ότι ενημερώνει φορείς όπως το κρατικό κανάλι KBS να μην επιτρέπουν παραστάσεις του Shen Yun στις αίθουσές του.
Από το 2016 το καθεστώς ενέταξε τις πολιτιστικές παραστάσεις σε υποενότητα της διεθνούς οικονομικής πρωτοβουλίας «Μια ζώνη, ένας δρόμος», δημιουργώντας τη «Διεθνή Ένωση Θεάτρων του Δρόμου του Μεταξιού», μια συμμαχία πλέον 130 θεάτρων και πολιτιστικών οργανισμών ανά τον κόσμο, με προβλέψεις για 24 εκατομμύρια θεατές ετησίως.
Παράλληλα διεξάγει εκστρατείες παραπληροφόρησης, ισχυριζόμενο για παράδειγμα ότι η κλασική κινεζική χορευτική τεχνική προήλθε από την κρατική Ακαδημία Χορού του Πεκίνου. Έχει επίσης χρηματοδοτήσει δίκτυα αυτοματοποιημένων λογαριασμών στα κοινωνικά μέσα που αναπαράγουν προπαγανδιστικό περιεχόμενο κατά του Shen Yun.
Οι πιο πρόσφατες παρεμβάσεις έχουν μορφή παραπλανητικής κλήσης για αποστολή ειδικών δυνάμεων. Τον Φεβρουάριο, το Kennedy Center Opera House στην Ουάσιγκτον εκκενώθηκε λίγες ώρες πριν την έναρξη 12 παραστάσεων του Shen Yun, ύστερα από ψευδή απειλή βόμβας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η απειλή ταίριαζε σε μοτίβο παρόμοιων περιστατικών τον τελευταίο χρόνο, με αναφορές των διοργανωτών ότι οι διωκτικές αρχές είχαν επιβεβαιώσει πως τα μηνύματα προέρχονταν από την Κίνα.
Τι κρύβεται πίσω από την επιτυχία του Shen Yun
Η εφημερίδα The Epoch Times καλύπτει ανελλιπώς τις αντιδράσεις του κοινού από το 2006, και αυτές είναι σταθερά θετικές. Οι θεατές μιλούν για μοναδική καλλιτεχνική ποιότητα και για την αφοσίωση των καλλιτεχνών στην αναβίωση ενός πολιτισμού που είχε σχεδόν χαθεί.
Το Shen Yun είναι το κορυφαίο παγκοσμίως συγκρότημα κλασικού κινεζικού χορού. Η δίωρη παράστασή του περιλαμβάνει περίπου 15 ενότητες: θεατρικές χορογραφίες, εθνοτικούς και παραδοσιακούς χορούς, καθώς και πρωτότυπα τραγούδια σε bel canto.
Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της παράστασης είναι ένα πατενταρισμένο ψηφιακό σκηνικό που επιτρέπει στους χαρακτήρες να «εισέρχονται» και να «εξέρχονται» από την οθόνη, ζωντανή ορχήστρα που συνδυάζει αρχαία κινεζικά όργανα με συμφωνικό σύνολο της Δύσης και άλλα ευρήματα. Με έδρα τη Νέα Υόρκη, το έργο του Shen Yun είναι η αναβίωση των «5.000 χρόνων κινεζικού πολιτισμού», το οποίο έχει πλέον παρουσιάσει ως «Κίνα πριν τον κομμουνισμό».
Ο Φρεντερίκ Ετιέν, διευθυντής εταιρείας, δήλωσε μετά από παράσταση στο Παρίσι ότι οι σκηνές ήταν «μεγαλοπρεπείς, πολύχρωμες, χαρούμενες και γιορτινές, που διηγούνταν μια ιστορία και άξιζε να τις δουν όσο το δυνατόν περισσότεροι».
Η Πρέιτι Ουπάλα, ηθοποιός και πρώην Miss India International, ανέφερε ότι η περσινή της εμπειρία ήταν ακόμη πιο εντυπωσιακή από την πρώτη φορά πριν από δέκα χρόνια. Τόνισε ότι τέτοια παράσταση υπενθυμίζει στους ανθρώπους «ποιοι είναι και γιατί βρίσκονται εδώ» και πρόσθεσε ότι το ζήτημα δεν είναι απλώς πως οι θεατές έρχονται για να ζήσουν μια όμορφη εμπειρία, αλλά ότι αποχωρούν αισθανόμενοι ολοκλήρωση, θετικότητα και γεμάτοι ελπίδα.
Ο πρώην αντιπρόεδρος της Αργεντινής, Κάρλος Ρουκάουφ, περιέγραψε το Shen Yun ως «πραγματικά αξιοσημείωτο», επισημαίνοντας ότι «η παράσταση είναι εντυπωσιακή και η αντίστασή της στον κομμουνισμό είναι εξίσου αξιέπαινη».
Συχνά θεατές αναφέρουν ότι δεν γνώριζαν πως η Κίνα είχε τέτοιον πολιτισμό και παραδόσεις —ακόμη και Κινέζοι που έζησαν εκεί σχεδόν όλη τους τη ζωή. Οι Κινέζοι αποτελούν μειονότητα στο κοινό, με αρκετούς να δηλώνουν ότι πήγαν από περιέργεια, γνωρίζοντας ότι το Shen Yun απαγορεύεται αυστηρά στην Κίνα. Και οι αντιδράσεις τους είναι επίσης θετικές.
Ένας νεαρός με το επώνυμο Τσεν ταξίδεψε από την Κίνα στην Ταϊβάν για να παρακολουθήσει παράσταση. Περιέγραψε την εμπειρία ως «σαν ένα σκοινί που τον τράβηξε έξω από το χάος». Εξήγησε ότι πίστευε πως οι Κινέζοι γενικότερα θα αντιδρούσαν με αναθεώρηση της ιστορίας που διδάχθηκαν υπό το Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας (ΚΚΚ). Είπε ότι καθώς το κοινό θα ερχόταν σε επαφή με την αληθινή κινεζική ιστορία και τις αρετές της παράδοσης, θα προσπαθούσε να αναθεωρήσει τη συμπεριφορά του, οδηγώντας το έθνος σε «μια νέα εποχή».
Σε γενικές γραμμές, το ΚΚΚ αποτελεί ένα ελάχιστο τμήμα της συνολικής ιστορίας της Κίνας. Την προηγούμενη χρονιά, θεατές σε όλο τον κόσμο είχαν αναφέρει ότι τους φαινόταν παράλογες οι προσπάθειες του Κόμματος να αποτρέψει το κοινό από το να παρακολουθήσει την παράσταση, και ότι αυτή η εντύπωση ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο αφού είδαν οι ίδιοι το θέαμα.
Ο Ρικ Φίσερ, ανώτερος συνεργάτης σε δεξαμενή σκέψης, συγγραφέας και ειδικός σε θέματα Κίνας, δήλωσε μετά την παρακολούθηση του Shen Yun στο Κέντρο Κέννεντυ, λίγες ημέρες μετά την ψευδή απειλή για βόμβα, ότι αισθάνθηκε πως παρακολουθούσε «την αποσταγμένη ουσία 5.000 ετών κινεζικού πολιτισμού». Ανέφερε ακόμη πως το μήνυμα ήταν ιδιαίτερα θετικό—ένα μήνυμα για μια Κίνα που μπορεί να ζει ειρηνικά με τον κόσμο, σε αντίθεση με το ΚΚΚ, το οποίο, όπως είπε, βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Συνέχισε υποστηρίζοντας ότι, σε αντίθεση με το Κόμμα, η παραγωγή του Shen Yun προβάλλει ένα θετικό όραμα για τον κινεζικό πολιτισμό διεθνώς —ένα όραμα στο οποίο η Κίνα παρουσιάζεται ευγενική, θεοσεβούμενη και προσανατολισμένη στη δημιουργία του καλού. Κατά την άποψή του, το ΚΚΚ δεν μπορεί να συνυπάρξει με ένα τέτοιο όραμα.
Τα εισιτήρια για την επερχόμενη σεζόν 2025–2026 είναι ήδη διαθέσιμα προς πώληση στο ShenYun.com.
Της Catherine Yang
