Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ διαβεβαίωσε τους δημοσιογράφους ότι η τρομοκρατική οργάνωση Χαμάς θα αφοπλιστεί, τονίζοντας πως, αν η ίδια δεν το πράξει, «θα την αφοπλίσει η Αμερική». Οι δηλώσεις του έγιναν στις 14 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τον πρόεδρο της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι στον Λευκό Οίκο. Στη συνάντηση συζητήθηκαν διάφορα θέματα, μεταξύ αυτών και το αμερικανικό πακέτο διάσωσης της Αργεντινής.
Σε ερώτηση δημοσιογράφου για το πώς σκοπεύει να «εγγυηθεί» τον αφοπλισμό της Χαμάς μετά το πρόσφατο ταξίδι του στη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ απάντησε ότι η Ουάσιγκτον θα φροντίσει να επιβληθεί ο αφοπλισμός, προσθέτοντας πως η οργάνωση «γνωρίζει ότι δεν αστειεύεται». Εξήγησε ακόμη ότι είχε συνομιλήσει με εκπροσώπους της Χαμάς, οι οποίοι τον διαβεβαίωσαν ότι θα προχωρήσουν στον αφοπλισμό στο πλαίσιο της εκεχειρίας η οποία συνήφθη μεταξύ της τρομοκρατικής οργάνωσης και του Ισραήλ με τη διαμεσολάβησή του.
Ο πρόεδρος επανέλαβε πως, σε περίπτωση που η Χαμάς αρνηθεί να τηρήσει τη συμφωνία, οι Ηνωμένες Πολιτείες «θα την αφοπλίσουν», διευκρινίζοντας ότι αυτό θα συμβεί «γρήγορα και ενδεχομένως με βίαιο τρόπο».
Επιστροφή ομήρων και εκκρεμότητα με τους νεκρούς
Στις 13 Οκτωβρίου, η Χαμάς απελευθέρωσε τους είκοσι Ισραηλινούς ομήρους που είχαν επιβιώσει και κρατούνταν στη Γάζα για περισσότερα από δύο χρόνια. Παρότι είχε δεσμευθεί να επιστρέψει και τα σώματα είκοσι οκτώ ακόμη ομήρων, μέχρι στιγμής οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) έχουν ανακοινώσει ότι έχουν παραλάβει μόνο τέσσερα.
Λίγες ώρες πριν από τη συνάντησή του με τον πρόεδρο της Αργεντινής, ο Τραμπ είχε αναρτήσει στην πλατφόρμα Truth Social για την απελευθέρωση των ομήρων, δηλώνοντας ότι «και οι είκοσι όμηροι είναι πίσω και αισθάνονται όσο το δυνατόν καλύτερα». Ωστόσο, σημείωσε ότι, παρότι ένα μεγάλο βάρος είχε φύγει από τς οικογένειες, «η αποστολή δεν έχει ολοκληρωθεί, καθώς οι σοροί των νεκρών δεν έχουν επιστραφεί», όπως είχε υποσχεθεί.
Οι IDF δημοσιοποίησαν φωτογραφίες και βίντεο από τις συγκινητικές στιγμές της συνάντησης των απελευθερωμένων ομήρων με τις οικογένειές τους, σηματοδοτώντας την έναρξη της πρώτης φάσης της εκεχειρίας ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ. Παράλληλα, ο ισραηλινός στρατός συνόδευσε σορούς ομήρων από τη Γάζα προς το Ισραήλ.
Σε ανάρτησή τους στην πλατφόρμα X, οι IDF ανέφεραν ότι «τέσσερα φέρετρα με νεκρούς ομήρους συνοδεύονται αυτή τη στιγμή από δυνάμεις του στρατού και της Ισραηλινής Υπηρεσίας Ασφαλείας (ISA) με προορισμό το Ισραήλ, όπου θα μεταφερθούν στο Εθνικό Κέντρο Ιατροδικαστικής για διαδικασίες ταυτοποίησης». Προστέθηκε επίσης ότι «πριν διασχίσουν τα ισραηλινά σύνορα, θα πραγματοποιηθεί στη Γάζα στρατιωτική τελετή στη μνήμη τους».
Η εκεχειρία και το «όραμα ειρήνης»
Η συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα, την οποία υπέγραψε ο Τραμπ μαζί με τους εταίρους από την Αίγυπτο, το Κατάρ και την Τουρκία, επιβεβαιώνει τη δέσμευση των συμμετεχόντων «στην επιδίωξη ενός συνολικού οράματος ειρήνης, ασφάλειας και κοινής ευημερίας στην περιοχή, βασισμένο στις αρχές του αμοιβαίου σεβασμού και του κοινού πεπρωμένου».
Η συμφωνία υπογράφηκε στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ ελ Σέιχ και περιλαμβάνει την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων.
Κατά την ομιλία του στην Αίγυπτο, ο Αμερικανός πρόεδρος κήρυξε επίσημα το τέλος του πολέμου στη Γάζα μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς. Τόνισε ότι, «μετά από χρόνια οδύνης και αιματοχυσίας, ο πόλεμος στη Γάζα τελείωσε». Ανέφερε επίσης ότι η ανθρωπιστική βοήθεια έχει αρχίσει να εισρέει μαζικά, με εκατοντάδες φορτηγά που μεταφέρουν τρόφιμα, ιατρικό εξοπλισμό και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, οι άμαχοι επιστρέφουν στα σπίτια τους και οι οικογένειες των ομήρων ξανασμίγουν.
Κατά τη διάρκεια του ίδιου ταξιδιού στη Μέση Ανατολή, ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ ελ Σίσι απένειμε στον Τραμπ την ύψιστη τιμητική διάκριση του αιγυπτιακού κράτους, το παράσημο Τάγμα του Νείλου.
Οι ένοπλες ομάδες και φατρίες που αμφισβητούν τη Χαμάς στη Γάζα
Κατά τη διάρκεια του διετούς πολέμου στη Γάζα, η Χαμάς, που έχει υποστεί σοβαρά πλήγματα, έχει έρθει αντιμέτωπη με σειρά παλαιών αντιπάλων, πολλοί από τους οποίους ανήκουν σε ισχυρές τοπικές φατρίες και ένοπλες ομάδες. Μετά την έναρξη της εκεχειρίας ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς στις 10 Οκτωβρίου, η τρομοκρατική οργάνωση προσπάθησε να επιβεβαιώσει τον έλεγχό της στη Λωρίδα της Γάζας, εξαπολύοντας βίαιες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον αντιπάλων της.
Στις ενέργειες αυτές προέβη έπειτα από αυτό που φάνηκε ως αμερικανική έγκριση για να ενεργήσει προσωρινά ως δύναμη αστυνόμευσης στον κατεστραμμένο από τον πόλεμο θύλακα.
Κατά τη διάρκεια της πτήσης του προς τη Μέση Ανατολή με το Air Force One, στις 13 Οκτωβρίου, ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν δώσει στη Χαμάς την έγκριση να αστυνομεύει τη Λωρίδα της Γάζας «για ένα χρονικό διάστημα». Όπως εξήγησε, ο ρόλος της Χαμάς θα είναι να αποτρέψει την εγκληματικότητα και τις κοινωνικές αναταραχές που ενδέχεται να προκύψουν «όταν περιοχές σαν κι αυτή έχουν κυριολεκτικά ισοπεδωθεί».
Ο Αμερικανός πρόεδρος πρόσθεσε ότι σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι επιστρέφουν σε κατεστραμμένα κτήρια, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνες καταστάσεις, και τόνισε ότι στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η ασφάλεια. Εξέφρασε την πεποίθηση ότι «όλα θα πάνε καλά».
Ακολουθούν μερικές από τις βασικές φατρίες και αντίπαλες ομάδες που συγκρούστηκαν με τη Χαμάς από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.
Η φατρία Αμπού Σαμπάμπ
Με έδρα την περιοχή της Ράφα στη Γάζα, ο Γιασέρ Αμπού Σαμπάμπ θεωρείται ο πιο γνωστός ηγέτης φατρίας που αντιτίθεται στη Χαμάς. Οι δυνάμεις του δραστηριοποιούνται σε τμήμα της νότιας Γάζας που εξακολουθεί να τελεί υπό ισραηλινή στρατιωτική κατοχή.
Σύμφωνα με άτομα του περιβάλλοντός του, η ομάδα του έχει προσελκύσει εκατοντάδες μαχητές, προσφέροντας υψηλές αμοιβές. Η Χαμάς τον έχει κατηγορήσει για συνεργασία με το Ισραήλ, κάτι που εκείνος αρνείται. Η φατρία του Αμπού Σαμπάμπ είναι βεδουίνικη και ελέγχει κυρίως το ανατολικό τμήμα της Ράφα. Η προσωπική του δύναμη εκτιμάται ότι αριθμεί περίπου 400 μαχητές, αν και παραμένει ασαφές αν ολόκληρη η φατρία του υποστηρίζει τις ενέργειές του.
Η φατρία Νταγκμούς
Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες φατρίες στη Λωρίδα της Γάζας. Παραδοσιακά είναι καλά οπλισμένη, καθώς οι ηγέτες της θεωρούν τα όπλα πολιτισμική αναγκαιότητα για την υπεράσπιση των εδαφών τους.
Μέλη της φατρίας αυτής έχουν συνδεθεί με διάφορες παλαιστινιακές ένοπλες και τρομοκρατικές οργανώσεις όπως η Χαμάς και η Φατάχ. Ένας από τους βασικούς της ηγέτες, ο Μουμτάζ Νταγκμούς, υπήρξε στο παρελθόν επικεφαλής της ένοπλης πτέρυγας των «Επιτροπών Λαϊκής Αντίστασης» στη Γάζα. Αργότερα ίδρυσε τον «Στρατό του Ισλάμ», ο οποίος συντάχθηκε με το Ισλαμικό Κράτος (ISIS).
Το 2006, ο Στρατός του Ισλάμ ήταν ανάμεσα στις οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς, που συμμετείχαν στην επίθεση πέρα από τα σύνορα η οποία οδήγησε στην απαγωγή του Ισραηλινού στρατιώτη Γκιλάντ Σαλίτ, ο οποίος αργότερα αφέθηκε ελεύθερος στο πλαίσιο ανταλλαγής κρατουμένων.
Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, στις 7 Οκτωβρίου 2023, η τοποθεσία του Μουμτάζ Νταγκμούς παραμένει άγνωστη. Η φατρία έχει συγκρουστεί στο παρελθόν με τη Χαμάς επειδή αρνήθηκε να αφοπλιστεί, αλλά και μετά την απαγωγή ενός Βρετανού δημοσιογράφου από τον Στρατό του Ισλάμ.
Τις τελευταίες ημέρες, παρά την ισχύουσα εκεχειρία, σημειώθηκαν νέες συγκρούσεις ανάμεσα σε μέλη της Χαμάς και της φατρίας Νταγκμούς την Κυριακή και τη Δευτέρα, που προκάλεσαν θύματα και από τις δύο πλευρές. Δεν υπάρχουν, ωστόσο, ενδείξεις ότι ο Μουμτάζ Νταγκμούς συμμετείχε, καθώς δεν έχει εμφανιστεί δημόσια ούτε έχει ακουστεί εδώ και χρόνια.
Η φατρία Αλ Ματζάιντα
Η φατρία αυτή εδρεύει στο νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, στην πόλη Χαν Γιουνίς, και τα μέλη της έχουν συγκρουστεί με τη Χαμάς τους τελευταίους μήνες.
Στις αρχές Οκτωβρίου, η Χαμάς εισέβαλε στην περιοχή της φατρίας για να συλλάβει άνδρες που, όπως ισχυρίστηκε, ήταν υπεύθυνοι για τη δολοφονία μελών της. Η επιχείρηση οδήγησε σε ανταλλαγή πυρών, από την οποία σκοτώθηκαν αρκετοί άνδρες και από τις δύο πλευρές, σύμφωνα τόσο με τη Χαμάς όσο και με μέλη της φατρίας.
Η Αλ Ματζάιντα έχει αρνηθεί τους ισχυρισμούς ότι τα μέλη της συνεργάζονται με τον Αμπού Σαμπάμπ και, αντιθέτως, κατηγόρησε τη Χαμάς ότι χρησιμοποίησε την επιδρομή ως πρόσχημα για στοχευμένες δολοφονίες. Η φατρία ισχυρίστηκε ότι ανέκτησε έγγραφο από τα πτώματα μελών της Χαμάς που σκοτώθηκαν στη σύγκρουση, το οποίο επιβεβαίωνε τον ισχυρισμό της.
Ωστόσο, τη Δευτέρα, ο ηγέτης της φατρίας ανάρτησε μήνυμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκφράζοντας δημόσια στήριξη προς την εκστρατεία ασφαλείας της Χαμάς για τη διατήρηση της τάξης στη Γάζα και καλώντας τα μέλη του να συνεργαστούν. Πολλοί από αυτούς έχουν διαφορετικές πολιτικές ταυτότητες, με ορισμένους να συνδέονται με τη Φατάχ και άλλους με τη Χαμάς.
Η φατρία Ράμι Χέλις
Η φατρία Χέλις είναι μια μεγάλη ομάδα με έδρα τη Γάζα, που δραστηριοποιείται κυρίως στην περιοχή Σεϊτζάγια. Πριν από μερικούς μήνες, ο Ράμι Χέλις, εξέχον μέλος της φατρίας, μαζί με τον Άχμεντ Τζουντέγια —μέλος άλλης φατρίας με βάση επίσης τη Σεϊτζάγια— δημιούργησαν μια ένοπλη ομάδα που αντιτάσσεται στη Χαμάς μέσα σε τμήματα της Σεϊτζάγια που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό τον έλεγχο των ισραηλινών δυνάμεων.
Των Savannah Hulsey Pointer και Jacob Burg
Με τη συμβολή των Andrew Thornebrooke, Jackson Richman, Guy Birchall και πληροφορίες από το Reuters
