Στις 10 Αυγούστου 2025, η ρομαντική παράδοση της Βαρκαρόλας αναβίωσε στο γραφικό Φαληράκι της Κέρκυρας, σε μια εκδήλωση που «ταξίδεψε» ντόπιους και επισκέπτες σε μια βραδιά ονειρική, υπό το φως του αυγουστιάτικου φεγγαριού.
Ο θαλάσσιος χώρος κάτω από το Παλαιό Φρούριο μετατράπηκε σε ζωντανό, πολύχρωμο θέατρο, ιδανικά φορτισμένο με παραμυθένιο φως.
Η Βαρκαρόλα στην Κέρκυρα αποτελεί μια ζωντανή σύμπραξη θρησκευτικού αισθήματος και αρχαίας μυθολογίας.
Από τη μία τιμάται το θαύμα του Αγίου Σπυρίδωνα, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση έσωσε το νησί από την οθωμανική πολιορκία στις 11 Αυγούστου 1716. Το έθιμο αναπαριστά τη σωτηρία αυτή με φλεγόμενα σκάφη και πυροτεχνήματα ως ένδειξη νικηφόρου συμβολισμού.
Από την άλλη, ενσωματώνεται η μυθική αναπαράσταση της Οδύσσειας: ο Οδυσσέας ξεβράζεται στην Παλαιοκαστρίτσα, οι νύμφες της Ναυσικάς τον φροντίζουν, κι ένα ναυάγιο επισημαίνεται με φωτιά στη θάλασσα, με τη συνοδεία μουσικής, χορού και χρωμάτων.
Η παρέμβαση του Αγίου
Το καλοκαίρι του 1716, η Κέρκυρα πολιορκείται από τους Οθωμανούς, ενώ η άμυνα οργανώνεται από Βενετούς και ντόπιους υπό τον Γερμανό διοικητή Σούλεμπουργκ.
Τη νύχτα της 9ης προς τη 10η Αυγούστου ξεσπά σφοδρή θύελλα που διαλύει το οθωμανικό στρατόπεδο και στόλο. Την επομένη, τα αναγνωριστικά αποσπάσματα βρίσκουν ελάχιστους εναπομείναντες Οθωμανούς· η Κέρκυρα σώζεται.
Ο λαός αποδίδει τη σωτηρία σε θαυματουργή επέμβαση του Αγίου Σπυρίδωνα. Σύμφωνα με την παράδοση, εμφανίστηκε ως καλόγερος με αναμμένο πυρσό, συνοδευόμενος από ουράνια στρατεύματα, προκαλώντας πανικό στους Αγαρηνούς.
Το 1717, ο Βενετός Γενικός Καπιτάνος Ανδρέας Πιζάνης καθιέρωσε τη λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου κάθε 11 Αυγούστου, προς τιμήν του θαύματος, όπου κάθε χρόνο πραγματοποιείται μεγαλοπρεπής λιτανεία με φιλαρμονικές, προσκόπους και πληθώρα πιστών και επισκεπτών.
Ένας αρχαίος μύθος ζωντανεύει
Η Βαρκαρόλα της Παλαιοκαστρίτσας αναπαριστά τη στιγμή που ο Οδυσσέας ναυαγεί στην Κέρκυρα, εξαιτίας της οργής του Ποσειδώνα, βρίσκοντας καταφύγιο στο νησί των Φαιάκων.
Όπως τόνισε η σκηνοθέτις και αφηγήτρια Ναταλία Καποδίστρια, η αφήγηση βασίζεται σε αρχειακό υλικό, κάτι που την καθιστά ιδιαίτερα συγκινητική: «Πολλά αποσπάσματα από αυτά που ακούστηκαν είναι αρχειακό υλικό… και είναι πολύ σημαντικό αυτό».
Ο δήμαρχος Στέφανος Πουλημένος χαρακτήρισε τη Βαρκαρόλα ως ένα γεγονός μς ευρωπαϊκό βάθος: «…είναι μια ιστορική μέρα […] ενώ είναι απίστευτα σημαντική για το ότι σήμερα η Ευρώπη είναι η Ευρώπη».
Για την ασφαλή διεξαγωγή της εκδήλωσης ο δήμος προχώρησε σε ρεαλιστικές ρυθμίσεις, όπως την απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις 20:00 έως τα μεσάνυχτα στις οδούς γύρω από το Φαληράκι, ένα παράδειγμα απολύτως συντονισμένης διοργάνωσης.
Προανήγγειλε επίσης μια νέα εκδήλωση στις 25 Αυγούστου, στο Νέο Φρούριο, εστιάζοντας στην ανακατάληψη του προμαχώνα του Σκάρπωνα – ένα νέο πολιτιστικό κεφάλαιο για την πόλη.
Παρά τις συγκινησιακές δυσκολίες, η οργανωτική επιτροπή στην Παλαιοκαστρίτσα ανέβαλε την σχετική εκδήλωση, λόγω του χαμού του προέδρου τους, δείγμα αφοσίωσης και σεβασμού στην τοπική μνήμη.
Προέλευση και ανάπτυξη του εθίμου
Η Βαρκαρόλλα της Παλαιοκαστρίτσας, που φιλοξενεί την πιο γνωστή εκδοχή του εθίμου, ξεκίνησε το 1997, με πρωτοβουλία της τοπικής κοινότητας και τη συμβολή των ντόπιων λεμβούχων, πολιτιστικών φορέων και κατοίκων.
Από τότε έχει καθιερωθεί ως ένα από τα πιο σημαντικά καλοκαιρινά γεγονότα, προσελκύοντας πλήθος θεατών, επισκεπτών και ντόπιων, που συγκεντρώνονται κατά μήκος της ακτής για την εμπειρία.
Η φετινή εκδοχή στο Ποτάμι Λευκίμμης προσέθεσε ένα νέο κεφάλαιο: με μουσικές, χορούς, λουκουμάδες και συλλογικό φωτισμό, δημιούργησε ένα αξέχαστο θεματικό τοπίο για κάθε ηλικία.
Πληθώρα κόσμου και συναισθηματική εμπλοκή
Η εκδήλωση στο Φαληράκι προσέλκυσε μεγάλο αριθμό παρευρισκομένων, αποδεικνύοντας το διαχρονικό ελκυστικό της λαϊκής παράδοσης. Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη συναισθηματικά, καθώς οι θεατές ένιωσαν τόσο την ιστορική μνήμη όσο και το συλλογικό πνεύμα της στιγμής. Όταν τα πυροτεχνήματα φώτισαν τον ουρανό, η κερκυραϊκή νύχτα μετατράπηκε σε ένα φαντασμαγορικό θέαμα που «άγγιξε» τις καρδιές των παρευρισκομένων.
Η μουσική πλαισίωση περιελάμβανε:
Την Κερκυραϊκή Καντάδα και Μαντολινάτα, τη χορωδία Κανονιού, τη χορωδία του λυκείου Ελληνίδων, τραγούδι από την Αναστασία Τζιλιάνου, ψαλμούς από τον Γιώργο Λαδοβρέχη και την Ολυμπία Δούλη, και αρμόνιο από τον Γιάννη Κούρκουλο.
Στην καρδιά της εκδήλωσης συμμετείχαν ως πλωτά σκηνικά φωτιζόμενες βάρκες, ενώ πρόσκοποι, ιστιοπλόοι (ΠΟΙΑΘ), και ο Σύλλογος Ερασιτεχνών Αλιέων Κόντρα Φόσα συμμετείχαν ενεργά στην παράσταση.
Η Βαρκαρόλα 2025 έδωσε και φέτος μια μοναδική λάμψη στο καλοκαίρι της Κέρκυρας, συνδέοντας ιστορία, μυθολογία, μουσική και κοινότητα. Ήταν μια βραδιά όπου ο ουρανός, η θάλασσα και η παράδοση έγιναν ένα, υπενθυμίζοντας ότι ο πολιτισμός ζει στα νερά και στις ψυχές των ανθρώπων του νησιού.
