Στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας προσπάθειας για την προστασία των ανηλίκων από τους κινδύνους των κοινωνικών δικτύων, βρίσκεται η Ελλάδα ως η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που αναμένεται να εφαρμόσει συστηματικούς περιορισμούς στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) σε παιδιά κάτω των 15 ετών.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, το νέο σύστημα πρόκειται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία μέχρι το τέλος Οκτωβρίου 2025, εισάγοντας αυτόματους αποκλεισμούς για παιδιά κάτω των 15 ετών από πλατφόρμες όπως τα Facebook, TikTok, Instagram και X. Παράλληλα, άτομα κάτω των 18 ετών θα αποκλείονται αυτόματα από ιστοσελίδες online στοιχημάτων και πώλησης καπνικών προϊόντων.
Κλειδί του συστήματος είναι η εφαρμογή Kids Wallet, η οποία ελέγχει την πρόσβαση σε επίπεδο συσκευής – δηλαδή μέσω κινητών, tablet και άλλων συσκευών που χειρίζονται οι ανήλικοι – αντί να βασίζεται στις ίδιες τις πλατφόρμες.
Το Kids Wallet, που ήδη κυκλοφορεί σε πιλοτική μορφή από τον Μάιο 2025, προσφέρει τρεις βασικές λειτουργίες:
- Γονική παρακολούθηση.Οι γονείς μπορούν να ρυθμίσουν σε ποιες εφαρμογές και ιστοσελίδες έχουν πρόσβαση τα παιδιά τους, καθώς και να θέσουν χρονικά όρια.
- Επαλήθευση ηλικίας. Το σύστημα επαληθεύει την ηλικία των ανήλικων χρηστών μέσω του ψηφιακού μητρώου της χώρας.
- Ψηφιακή Ταυτότητα. Λειτουργεί ως ψηφιακό πορτοφόλι που αποθηκεύει την ψηφιακή ταυτότητα του παιδιού
- Η χρήση της εφαρμογής παραμένει προαιρετική, αλλά παρέχει στους γονείς ένα ισχυρό εργαλείο ελέγχου χωρίς παραβίαση της ιδιωτικότητας των παιδιών – δεν επιτρέπει την ανάγνωση προσωπικών μηνυμάτων.
Τα δεδομένα που οδήγησαν στη λήψη αυτών των μέτρων είναι εντυπωσιακά. Το 96% των εφήβων 13-17 ετών στην Ελλάδα χρησιμοποιούν μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με περισσότερους από το 1/3 να δηλώνουν ότι είναι online σχεδόν συνεχώς. Οι έφηβοι περνούν σχεδόν 6,5 ώρες ημερησίως μπροστά σε οθόνες, 6 στους 10 εφήβους είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ 2 στους 10 απομονώνονται από την πραγματική ζωή.
Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε ότι 1 στους 7 εφήβους (13%) στην Ελλάδα είναι εθισμένος στα social media, με τα κορίτσια να παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά εθισμού (16%) σε σχέση με τα αγόρια (9%). Η ερευνητική κοινότητα έχει εντοπίσει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των νέων από την υπερβολική χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, συσχέτιση μεταξύ εθισμού στα μκδ, άγχους και κατάθλιψης, αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας σε 1 στους 4 νέους 15-19 ετών στην Ελλάδαν και διαταραχές ύπνου και αυξημένη υπνηλία στο σχολείο λόγω του εθισμού.
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε: «Διεξάγουμε το μεγαλύτερο ανεξέλεγκτο πείραμα που έγινε ποτέ στο μυαλό των παιδιών μας. Δεν γνωρίζουμε ποιες θα είναι οι συνέπειες, αλλά είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι δεν θα είναι θετικές».
Η ελληνική πρωτοβουλία δεν είναι μεμονωμένη. Η Ελλάδα συνεργάζεται στενά με Γαλλία, Ισπανία, Ιρλανδία και Κύπρο για την προώθηση μιας «ψηφιακής ενηλικίωσης» στα 15 έτη σε όλη την ΕΕ.
Ήδη δεκατρία κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν συμφωνήσει με την ελληνική πρόταση, ενώ αναμένεται να υιοθετηθεί σε επίπεδο ΕΕ μέχρι το τέλος του 2026.
Η Αυστραλία, που πρωτοστάτησε με την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για παιδιά κάτω των 16 ετών, λειτουργεί ως πρότυπο για την ελληνική πρωτοβουλία.
Το ελληνικό σύστημα διαφοροποιείται από το αυστραλιανό μοντέλο στο ότι δεν βασίζεται σε απαγορεύσεις από τις ίδιες τις πλατφόρμες, αλλά ελέγχει την πρόσβαση στο επίπεδο της συσκευής. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και η περιήγηση χωρίς σύνδεση (ως «εξωτερικός επισκέπτης») θα αποκλείεται για τους ανηλίκους.
Η κυβέρνηση έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες συζητήσεις με εταιρείες social media και τεχνολογικούς κολοσσούς όπως η Google για την τεχνική υλοποίηση του σχεδίου. Ο τελικός έλεγχος θα γίνεται σε δύο επίπεδα: πρώτα από τη συσκευή του ανηλίκου και στη συνέχεια από τις ίδιες τις πλατφόρμες.
