Δεκάδες ιθαγενείς διαδηλωτές εισέβαλαν στις εγκαταστάσεις του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ενώ διεξαγόταν η Διάσκεψη για το Κλίμα (COP30) στη Βραζιλία, αφού συγκρούστηκαν με τους φρουρούς ασφαλείας στην είσοδο.
Οι διαδηλωτές ζητούσαν ισχυρότερη προστασία από την αποψίλωση των δασών και κρατούσαν σημαίες και πανό με συνθήματα υπέρ των δικαιωμάτων στη γη, όπως «Η γη μας δεν είναι προς πώληση».
Χιλιάδες αντιπρόσωποι και ηγέτες από όλο τον κόσμο συμμετέχουν φέτος στη διάσκεψη, που άνοιξε τη Δευτέρα στην πόλη Μπελέμ, στην καρδιά του Αμαζονίου.
Ένας εκ των ηγετών των ιθαγενών, ο Νάτο από την κοινότητα Τουπινάμπα, δήλωσε ότι οι κοινότητές τους δεν μπορούν «να φάνε χρήματα» και ότι επιθυμούν «οι γαίες τους να είναι ελεύθερες από την αγροτοβιομηχανία, τις πετρελαϊκές εξορύξεις και τη λαθροθηρία».
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα έχει χαρακτηρίσει τις ιθαγενείς κοινότητες ως βασικούς παράγοντες στη φετινή διάσκεψη, η οποία ξεκίνησε επίσημα μετά από τις προκαταρκτικές εκδηλώσεις.
Η ασφάλεια εντός του συγκροτήματος τελεί υπό την ευθύνη του ΟΗΕ, και οι φρουροί επέτρεψαν στους αντιπροσώπους να αποχωρήσουν μόνο αφότου απομακρύνθηκαν οι διαδηλωτές.
Σύμφωνα με μαρτυρίες, οι φρουροί χρησιμοποίησαν τραπέζια για να φράξουν την είσοδο, ενώ κατέσχεσαν και αρκετά μακριά ραβδιά από τους διαδηλωτές.
Εκπρόσωπος του ΟΗΕ ανέφερε σε ανακοίνωση ότι ομάδα διαδηλωτών παραβίασε τα φράγματα ασφαλείας στην κύρια είσοδο, προκαλώντας ελαφρούς τραυματισμούς σε δύο μέλη της ασφάλειας και μικρές φθορές στις εγκαταστάσεις.
Στην ίδια ανακοίνωση προστίθεται ότι οι βραζιλιάνικες αρχές και οι δυνάμεις ασφαλείας του ΟΗΕ έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα σύμφωνα με τα πρωτόκολλα, διασφαλίζοντας πλήρως τον χώρο και συνεχίζοντας απρόσκοπτα τις διαπραγματεύσεις της COP30.
Οι διαδηλωτές που κατάφεραν να εισέλθουν στο κτίριο αποτελούσαν μέρος μιας πορείας εκατοντάδων ανθρώπων.
«Δεν μπορούν να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς»
Ο Αγουστίν Οκάνια, συντονιστής κινητοποιήσεων της Παγκόσμιας Νεανικής Συμμαχίας, δήλωσε στο Associated Press ότι βρισκόταν έξω από το χώρο, όπου δύο ομάδες – κάποιοι με κίτρινα μπλουζάκια και άλλοι ντυμένοι με παραδοσιακές φορεσιές – κινούνταν προς το συνεδριακό κέντρο, χορεύοντας και φωνάζοντας συνθήματα.
Ο Οκάνια εξήγησε ότι ορισμένοι από τους διαδηλωτές φώναζαν «Δεν μπορούν να αποφασίζουν για εμάς χωρίς εμάς», αναφερόμενοι στις εντάσεις σχετικά με τη συμμετοχή των ιθαγενών στη διάσκεψη.
Παρατήρησε επίσης ότι πολλές ιθαγενείς κοινότητες ένιωθαν απογοήτευση βλέποντας τεράστιους πόρους να επενδύονται για τη δημιουργία «μιας ολόκληρης νέας πόλης» για τις ανάγκες της συνόδου, τη στιγμή που οι ίδιες στερούνται βασικές υποδομές εκπαίδευσης και υγείας, θεωρώντας ότι τα κονδύλια θα έπρεπε να κατευθυνθούν στην προστασία των δασών.
Ο Οκάνια τόνισε πως οι διαδηλωτές δεν ενεργούσαν με την πρόθεση να γίνουν βίαιοι, αλλά από απόγνωση, προσπαθώντας να προστατεύσουν τη γη και τον ποταμό τους.
Ένα πλοίο με εξήντα περίπου ιθαγενείς ηγέτες κατέπλευσε στο Μπελέμ μία ημέρα πριν από την έναρξη της συνόδου, ύστερα από ταξίδι εβδομάδων που ξεκίνησε από παγετώνα των Άνδεων και κατέληξε στις τροπικές ακτές της Βραζιλίας.
Η Λουσία Ιξτσιού, μέλος της φυλής Κίτσε από τη Γουατεμάλα και επιβάτις του πλοίου, δήλωσε στο πρακτορείο Reuters ότι στόχος τους δεν είναι απλώς η εξασφάλιση χρηματοδότησης, αλλά η επίτευξη συναίνεσης ώστε «οι περιοχές των ιθαγενών να μην θυσιάζονται πλέον», αναγνωρίζοντας βέβαια την ύπαρξη μεγάλων αντικρουόμενων συμφερόντων.
Για τους ακτιβιστές είναι ουσιώδες να συμμετέχουν οι ιθαγενείς με πιο ουσιαστικό τρόπο στη διαχείριση των εδαφών τους, που πλήττονται από εξορύξεις, γεωτρήσεις και υλοτομία.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των οργανώσεων Earth Insight και Global Alliance of Territorial Communities, μεγάλες εκτάσεις του τμήματος του Αμαζονίου που ανήκει σε ιθαγενείς ή τοπικές κοινότητες απειλούνται πλέον, με το 17 % αυτών των περιοχών αντιμετωπίζει εισβολές για εξορύξεις, υλοτομία ή γεωτρήσεις για ορυκτά καύσιμα.
Επιπλέον, σύμφωνα με τα στοιχεία της Global Witness, τουλάχιστον 2.253 περιβαλλοντικοί υπερασπιστές παγκοσμίως σκοτώθηκαν ή εξαφανίστηκαν την περίοδο 2012-2024, με τη συντριπτική πλειονότητα των περιστατικών να καταγράφεται στη Λατινική Αμερική, στις εννέα χώρες που μοιράζονται τον Αμαζόνιο, καθώς και στο Μεξικό.
Η Ιξτσιού υπογράμμισε ότι «δεν πρέπει όλα να περιστρέφονται γύρω από το χρήμα», καθώς «η Μητέρα Γη δεν είναι επιχείρηση». Επεσήμανε ότι οι ιθαγενείς λαοί εφαρμόζουν επί 12.000 χρόνια τρόπους συνύπαρξης με τη βιοποικιλότητα και τη ζωή του πλανήτη.
Κατέληξε λέγοντας πως αυτή είναι «η Διάσκεψη του Αμαζονίου», διότι οι ιθαγενείς «βρίσκονται εδώ, απαιτώντας και διεκδικώντας τη θέση που τους αξίζει».
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους, που διήρκεσε έναν μήνα, η ομάδα έκανε στάσεις στο Περού, την Κολομβία, τον Ισημερινό και τη Βραζιλία, προκειμένου να αναδείξει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διάφορες κοινότητες του Αμαζονίου.
Διαφωνίες για τις «μηδενικές εκπομπές άνθρακα»
Η COP αποτελεί την ετήσια σύνοδο των χωρών που έχουν υπογράψει τη Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (U.N. Framework Convention on Climate Change – UNFCCC) — τη συνθήκη που υπογράφηκε το 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο, η οποία δέσμευε τα κράτη να «αποτρέψουν επικίνδυνη κλιματική αλλαγή» με μη καθορισμένους τότε τρόπους.
Η πρώτη διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο το 1995, και έκτοτε περισσότερες από 190 χώρες στέλνουν κάθε χρόνο αντιπροσωπείες αξιωματούχων, υπουργών και, σε ορισμένες περιπτώσεις, αρχηγών κρατών.
Αν και η δομή της συνόδου επιτρέπει τη διεθνή προβολή θεμάτων όπως η προστασία των τροπικών δασών, οι συζητήσεις της COP επικεντρώνονται κυρίως στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, στους στόχους «μηδενικών εκπομπών άνθρακα», στις αγορές άνθρακα και στις πολιτικές περιορισμού των εκπομπών.
Πολλές χώρες διαφωνούν μεταξύ τους σχετικά με τους στόχους των «μηδενικών εκπομπών άνθρακα». Η Ευρωπαϊκή Ένωση υιοθέτησε πρόσφατα ελαφρώς χαμηλότερους στόχους για το 2040, έπειτα από τις αντιρρήσεις ορισμένων κρατών-μελών που προειδοποίησαν ότι οι αρχικοί στόχοι θα έπλητταν τις οικονομίες τους και θα οδηγούσαν σε «αποβιομηχάνιση».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έστειλαν αντιπροσωπεία στη φετινή σύνοδο· ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει εκφράσει αμφιβολίες για την έννοια της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, χαρακτηρίζοντάς την ενώπιον του ΟΗΕ «απάτη» και «κομπίνα».
Της Rachel Roberts
Με πληροφορίες από Reuters και Associated Press
