Από την Gina-Marie Cheeseman
Οι ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι τρομακτικοί. Αυτές οι συνθετικές χημικές ουσίες απορροφώνται από το σώμα και είτε μιμούνται είτε μπλοκάρουν τις ορμόνες, διαταράσσοντας έτσι τη φυσιολογική λειτουργία του σώματος.
Δυστυχώς, οι ενδοκρινικοί διαταράκτες βρίσκονται σε πολλά προϊόντα, όπως αποκαλύπτει η ‘βρώμικη’ λίστα με τις δεκάδες ενδοκρινικές διαταραχές της Περιβαλλοντικής Ομάδας Εργασίας (EWG). Ο κατάλογος περιλαμβάνει τους πιο βλαβερούς ενδοκρινικούς διαταράκτες. Δεδομένου ότι αυτοί οι 12 είναι τόσο τρομακτικοί αλλά και τόσο διαδεδομένοι, παρακάτω ακολουθεί μια επισκόπηση του τι είναι ο καθένας και πώς να αποφύγετε την έκθεση.
1. BPA
Η BPA, που σημαίνει δισφαινόλη Α, βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Χρησιμοποιείται για την κατασκευή πλαστικών από πολυανθρακικό, συμπεριλαμβανομένων των πλαστικών σκευών φαγητού και ορισμένων παιχνιδιών. Οι εποξειδικές ρητίνες BPA χρησιμοποιούνται για την επένδυση δοχείων τροφίμων. Έχει συνδεθεί με καρκίνο του μαστού καθώς και άλλα είδη καρκίνων και έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει το αναπαραγωγικό σύστημα των πειραματόζωων. Μια μελέτη του Centers for Disease Control (Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών) σε 2.517 συμμετέχοντες ηλικίας 6 ετών και άνω βρήκε BPA στα ούρα σχεδόν όλων των ατόμων που συμμετείχαν.
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση σε BPA είναι να αντικαταστήσετε τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα με φρέσκα ή να αναζητήσετε κονσέρβες χωρίς BPA. Ορισμένα προϊόντα είναι πλέον χωρίς BPA, αλλά πρέπει να έχετε υπόψιν ότι πολλές αντικαταστάσεις, όπως BPF, BPS, φαίνεται να είναι εξίσου κακές.
2. Διοξίνες
Οι διοξίνες κατατάσσονται στη 2η θέση και είναι μια κατηγορία χημικών μολυσματικών ουσιών που σχηματίζονται κατά τη διάρκεια της καύσης όπως η αποτέφρωση αποβλήτων ή ορισμένες βιομηχανικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της λεύκανσης χαρτοπολτού. Οι άνθρωποι εκτίθενται κυρίως σε διοξίνες μέσω της κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων και μέσω γυναικείων προϊόντων υγιεινής. Έχει βρεθεί ότι οι διοξίνες προκαλούν αναπαραγωγικά και αναπτυξιακά προβλήματα, παρεμβαίνουν στις ορμόνες και βλάπτουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Όλοι οι άνθρωποι έχουν βρεθεί εκτεθειμένοι σε διοξίνες και ένα ορισμένο επίπεδο αυτών στο σώμα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Τα τρόφιμα που βρέθηκαν να έχουν μολυνθεί περισσότερο με διοξίνες περιλαμβάνουν κρέας, γάλα, αυγά, βούτυρο και ψάρια, πράγμα που σημαίνει ότι ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί η έκθεση είναι να τρώτε λιγότερα ζωικά προϊόντα.
3. Ατραζίνη
Η ατραζίνη (atrazine) είναι ένα από τα πιο ευρέως χρησιμοποιούμενα ζιζανιοκτόνα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Χρησιμοποιείται κυρίως σε καλαμπόκι, σόργο και ζαχαροκάλαμο. Το φυτοφάρμακο αυτό έχει απαγορευτεί στην ΕΕ. Μια ανάλυση του 2009 πόσιμων και επιφανειακών υδάτων από το Συμβούλιο Άμυνας Φυσικών Πόρων (NRDC) διαπίστωσε «διάχυτη» μόλυνση σε όλες τις Μεσοδυτικές και Νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Η ατραζίνη βρέθηκε στο 80% των δειγμάτων πόσιμου νερού που ελήφθησαν από 153 δημόσια συστήματα ύδρευσης. Και οι 20 λεκάνες απορροής του δείγματος το 2007 και το 2008 περιείχαν ατραζίνη. Δεκαέξι από τα δείγματα λεκάνης απορροής είχαν μέσες συγκεντρώσεις υψηλότερες από το επίπεδο που αποδείχθηκε ότι βλάπτει τα φυτά και την άγρια ζωή.
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση σε ατραζίνη είναι να αγοράζετε βιολογικά προϊόντα και να πάρετε ένα φίλτρο πόσιμου νερού.
4. Φθαλικές ενώσεις
Οι φθαλικές ενώσεις είναι μια ομάδα χημικών που χρησιμοποιούνται για να κάνουν τα πλαστικά πιο εύκαμπτα. Χρησιμοποιούνται σε όλα τα είδη προϊόντων, όπως δάπεδα βινυλίου, κόλλες, πλαστικά ρούχα (αδιάβροχα), λάστιχα κήπου, φουσκωτά παιχνίδια και ορισμένα προϊόντα προσωπικής φροντίδας (σαπούνια, σαμπουάν, σπρέι μαλλιών και βερνίκια νυχιών). Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι φθαλικές ενώσεις προκαλούν σύγχυση φύλου στα παιδιά που εκτίθενται σε αυτά. Μια μελέτη σε 145 παιδιά προσχολικής ηλικίας διαπίστωσε ότι οι μητέρες με υψηλές συγκεντρώσεις δύο κοινών φθαλικών ενώσεων στα προγεννητικά ούρα τους είχαν γιους λιγότερο πιθανό να παίξουν με τυπικά ανδρικά παιχνίδια.
Ένας καλός τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση σε φθαλικές ενώσεις είναι να αποφύγετε τα πλαστικά δοχεία τροφίμων. Ένας άλλος τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση είναι να διαβάσετε τις ετικέτες και να αναζητήσετε το “άρωμα” που αναφέρεται ως συστατικό. Τα περισσότερα αρώματα περιέχουν φθαλικές ενώσεις.
5. Υπερχλωρικό
Το υπερχλωρικό είναι τόσο φυσικό όσο και τεχνητό χημικό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή καυσίμων για πυραύλους, πυροτεχνήματα, φωτοβολίδες και εκρηκτικά. Ο Οργανισμός Προστασίας Περιβάλλοντος (EPA) αναγνωρίζει ότι μπορεί να έχει «δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία» επειδή μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να διαταράξει την ικανότητα του θυρεοειδούς να παράγει τις ορμόνες που είναι απαραίτητες για τη φυσιολογική ανάπτυξη. Τόσο η EWG όσο και τα κρατικά δεδομένα δοκιμών διαπίστωσαν ότι το υπερχλωρικό άλας βρίσκεται σε μεγάλο μέρος των προϊόντων και του γάλακτος στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγετε την έκθεση, αλλά μπορείτε να μειώσετε τις πιθανές επιπτώσεις βεβαιωθείτε ότι λαμβάνετε αρκετό ιώδιο μέσω της διατροφή σας.
6. Επιβραδυντικά πυρκαγιάς
Ο EPA κατατάσσει τις χημικές ουσίες σε ορισμένα επιβραδυντικά πυρκαγιάς ως «επίμονες, βιοσυσσωρευτικές και τοξικές τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον». Η NRDC αποκαλεί επιβραδυντικά φλόγας “κλασικό παράδειγμα ηλίθιας χρήσης χημικής ουσίας”. Μελέτες έχουν συνδέσει αυτές τις χημικές ουσίες με χαμηλότερο IQ και άλλες σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία.
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να αποφύγετε την έκθεση, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ηλεκτρικής σκούπας με φίλτρο HEPA και να είστε προσεκτικοί εάν αντικαταστήσετε το παλιό σας χαλί.
7. Μόλυβδος
Ο μόλυβδος επηρεάζει σχεδόν κάθε όργανο και σύστημα στο σώμα μας. Παιδιά ηλικίας 6 ετών και κάτω είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις επιδράσεις του μολύβδου, αλλά ενδέχεται να επηρεαστούν και ενήλικες και μεγαλύτερα παιδιά. Η EPA απαριθμεί διάφορους τρόπους για την αποφυγή μολύβδου, οι οποίοι περιλαμβάνουν την συντήρηση βαμμένων επιφανειών για την αποφυγή φθοράς, τον καθαρισμό σε τακτική βάση των υπολειμμάτων στα πλέγματα του εξαερισμού και να πλένετε συχνά τα χέρια των παιδιών και των παιχνιδιών.
Ένας άλλος τρόπος για να μειωθεί η έκθεση είναι μέσω της υγιεινής διατροφής, διότι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά που τρώνε πιο υγιεινά απορροφούν λιγότερο μόλυβδο.
8. Αρσενικό
Όταν σκέφτεστε το αρσενικό είναι πιθανό να σκεφτείτε τον φόνο με δηλητηρίαση. Ωστόσο, το αρσενικό βρίσκεται σε ορισμένες παροχές πόσιμου νερού. Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος, της ουροδόχου κύστης και του πνεύμονα.
Ο καλύτερος τρόπος για να μειώσετε την έκθεση είναι χρησιμοποιώντας ένα φίλτρο νερού που μειώνει τα επίπεδα αρσενικού.
9. Υδράργυρος
Ο υδράργυρος είναι ένα φυσικό στοιχείο και βρίσκεται στον αέρα, στο νερό και στο έδαφος. Ακόμη και μόνο η έκθεση σε μικρή ποσότητα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα υγείας και θα μπορούσε να αποτελεί κρυφό κίνδυνο στο σπίτι σας. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί ότι ο υδράργυρος είναι μία από τις 10 πρώτες χημικές ουσίες που αποτελούν σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας. Μπαίνει στον αέρα και στους ωκεανούς κυρίως μέσω καύσης άνθρακα, σύμφωνα με την EWG.
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση είναι να τρώτε ασφαλέστερα θαλασσινά. Δείτε τον οδηγό τσέπης Monterey Bay Aquarium’s Seafood Watch online.
10. Υπερφθοριωμένα χημικά (PFC)
Τα υπερφθοριωμένα χημικά (PFC) χρησιμοποιούνται για την κατασκευή αντικολλητικών μαγειρικών σκευών. Η EPA ανησυχεί για τα PFC επειδή βρίσκονται σε όλο τον κόσμο στο περιβάλλον, την άγρια ζωή και τους ανθρώπους. Έχει διαπιστωθεί ότι είναι τοξικά για τα ζώα. Η έκθεση σε PFC είναι ευρέως διαδεδομένη.
Η αποφυγή αντικολλητικών τηγανιών και η αποφυγή αδιάβροχων ρούχων, επίπλων και χαλιών ανθεκτικών σε λεκέδες είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση.
11. Οργανοφωσφορικά Παρασιτοκτόνα
Τα οργανοφωσφορικά φυτοφάρμακα επηρεάζουν το νευρικό σύστημα διαταράσσοντας το ένζυμο που ρυθμίζει έναν νευροδιαβιβαστή, την ακετυλοχολίνη. Το Δίκτυο Δράσης για τα Παρασιτοκτόνα ανησυχεί ιδιαίτερα για αυτά καθώς ορισμένα φρούτα και λαχανικά είναι μολυσμένα με αυτά τα τοξικά φυτοφάρμακα.
Η αγορά βιολογικών προϊόντων είναι ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγετε την έκθεση.
12. Αιθέρες γλυκόλης
Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, οι αιθέρες γλυκόλης βρίσκονται σε πολλά οικιακά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων καθαρισμού, των υγρών σαπουνιών και των καλλυντικών. Μελέτες σε ζώα έχουν βρει αναπαραγωγικές και αναπτυξιακές επιδράσεις από την εισπνοή και την από του στόματος έκθεση σε αιθέρες γλυκόλης.
Μπορείτε να αποφύγετε την έκθεση διαβάζοντας ετικέτες και αναζητώντας συστατικά όπως 2-βουτοξυαιθανόλη (EGBE) και μεθοξυδιγλυκόλη (DEGME).
