Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες σήμερα, Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου, για να εξετάσουν την πολυαναμενόμενη χορήγηση ενός δανείου δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία. Στη σύνοδο παρέστη και ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Μία από τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει τη χρήση δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, τα οποία βρίσκονται κυρίως στο Βέλγιο, ως πηγή χρηματοδότησης του νέου δανείου. Ωστόσο, η βελγική κυβέρνηση έχει εκφράσει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με τη νομιμότητα της συγκεκριμένης προσέγγισης.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, δήλωσε κατά την άφιξή του: «Δεν θα φύγουμε από το Συμβούλιο χωρίς μια τελική απόφαση που να διασφαλίζει τις οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας για το 2026 και το 2027».
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συμφώνησε για την ανάγκη επίτευξης συμφωνίας: «Μιλάμε για ανάγκη εξεύρεσης 137 δισεκατομμυρίων ευρώ — αυτό εκτιμούμε εμείς, αυτό εκτιμά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο — και έχουμε δεσμευθεί να καλύψουμε τα δύο τρίτα, δηλαδή 90 δισεκατομμύρια ευρώ. Κατέθεσα δύο προτάσεις για αυτή τη χρηματοδότηση: η πρώτη αφορά δανεισμό με εγγύηση τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και η δεύτερη είναι το δάνειο των ‘επανορθώσεων’». Αναπτύσσοντας περαιτέρω την πρόταση περί του δανείου των επανορθώσεων, ανέφερε ότι 185 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων βρίσκονται στη διαχείριση της Euroclear, χρηματοπιστωτικού ιδρύματος με έδρα το Βέλγιο, ενώ άλλα 25 δισ. ευρώ είναι διασκορπισμένα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Από την πλευρά του, ο πρωθυπουργός του Βελγίου, Μπαρτ ντε Βέβερ, εξέφρασε τον σκεπτικισμό του ενώπιον του Κοινοβουλίου: «Δεν έχω δει ακόμη κανένα κείμενο που να με πείθει να αλλάξω τη θέση του Βελγίου. Ελπίζω να το δω σήμερα, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει κατατεθεί τίποτα. […] Το Βέλγιο έχει θέσει σαφείς και γνωστούς όρους. Πρέπει απλώς να τηρηθούν. Υπάρχουν ‘deal breakers’ που πρέπει να αφαιρεθούν από το κείμενο, τελεία και παύλα. Σε θέματα που απειλούν τη χρηματοπιστωτική ασφάλεια της Euroclear και του Βελγίου, δεν υπάρχει καμία ευελιξία και αυτό να γίνει ξεκάθαρο».
Ο ντε Βέβερ έχει ήδη θέσει ως βασικές προϋποθέσεις την αμοιβαία διαχείριση των κινδύνων από τα κράτη-μέλη και τον απόλυτο συντονισμό σε ό,τι αφορά τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο καγκελάριος της Γερμανίας, Φρήντριχ Μερτς, εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι: «Προτιθέμεθα να χρησιμοποιήσουμε τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη χρηματοδότηση των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας τουλάχιστον για δύο ακόμη χρόνια. Το βήμα αυτό δεν παρατείνει τον πόλεμο, αλλά επιδιώκει να τον τελειώσει το συντομότερο δυνατόν», σημείωσε ο καγκελάριος.
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός της Ολλανδίας, Ντικ Σχιφ, που δήλωσε: «Η προτίμησή μας είναι στα δάνεια ανάκαμψης με εγγύηση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Έτσι διασφαλίζεται ότι τελικά η Ρωσία θα πληρώσει το κόστος, ενώ οι κίνδυνοι και τα βάρη θα επιμεριστούν δίκαια μεταξύ των κρατών-μελών».
Πιο επείγουσα νότα έδωσε ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ντόναλντ Τουσκ: «Η επιλογή μας είναι απλή: ή λεφτά σήμερα ή αίμα αύριο. Και δεν μιλάω μόνο για την Ουκρανία, μιλάω για την Ευρώπη ολόκληρη. Αυτή είναι δική μας απόφαση και μόνο δική μας. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων».
Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Βίκτορ Ορμπάν, είναι κατηγορηματικά αντίθετος: «Η όλη ιδέα είναι ανόητη. Κατάσχουμε ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για να χρηματοδοτήσουμε την Ουκρανία; Είναι κήρυξη πολέμου. Αν πάρουμε τα λεφτά της μίας πλευράς και τα δώσουμε στην άλλη, τότε μπλέκουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση στη σύγκρουση. Αυτό δεν πρέπει να συμβεί. Ευτυχώς, δεν είμαι ο μόνος που το βλέπει έτσι».
Ο Ορμπάν επέκρινε και τη χρηματοδότηση δανείου από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό: «Το να ωθείται η Ουγγαρία σε κοινό χρέος για τη χρηματοδότηση ενός πολέμου που δεν είναι δικός μας δεν είναι επιλογή [μας]».
Η Ρωσία απάντησε στις προτάσεις διαμηνύοντας ότι η χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας θα εκληφθεί ως κλοπή και προειδοποίησε με αντίμετρα. Στις 20 Νοεμβρίου, η ρωσική Δούμα ενέκρινε ψήφισμα για λήψη δράσης κατά του Βελγίου και της Euroclear σε περίπτωση που προχωρήσει το σχέδιο. Ο υφυπουργός Οικονομικών Αλεξέι Μοϊσέεφ συμπλήρωσε: «Δεν έχουμε προβεί σε καμία κατάσχεση ακόμη. Οι Ευρωπαίοι δεν έχουν ζητήσει μέχρι στιγμής κατάσχεση, συνεπώς δεν θα κάνουμε τίποτα προς το παρόν. Αν τελικά προβούν σε κατάσχεση, τότε θα το εξετάσουμε».
