Μετάφραση, απόδοση και επιμέλεια: Αλία Ζάε
Η ποιότητα της ζωής μας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα συναναστροφής με τους άλλους και από το επίπεδο στο οποίο κινούνται οι σχέσεις μας. Η ευγένεια, όσο ξεπερασμένη κι αν ακούγεται σαν έννοια, είναι ζωτικής σημασίας για την καθημερινή ευτυχία και αρμονία, που εξαρτάται και από τα μικρά και φαινομενικά ασήμαντα πράγματα. Όταν σκεφτόμαστε τους άλλους και θυσιάζουμε γι’ αυτούς, όταν βλέπουμε ότι κι εκείνοι μάς σκέφτονται και θυσιάζουν για εμάς, δεν είναι αυτό μια πρακτική εκδήλωση της ανθρώπινης καλοσύνης που φωτίζει τον κόσμο;
Το παρακάτω άρθρο περιγράφει τη συμπεριφορά που χαρακτήριζε παλιότερα έναν πραγματικό Κύριο και μια πραγματική Κυρία. Όσο ξεπερασμένα κι αν φαίνονται ίσως κάποια πράγματα στα σύγχρονα μάτια μας, που έχουν συνηθίσει να βλέπουν και να κρίνουν μέσα από τα φίλτρα του φεμινισμού, της ισότητας των φύλων και των γυναικείων δικαιωμάτων, αν μπορέσουμε να αφήσουμε στην άκρη, έστω για λίγο, τις προκαταλήψεις που έχουμε από τον τρόπο σκέψης της εποχής μας, ίσως καταφέρουμε να διακρίνουμε την ομορφιά, τη χάρη και την αξία της ευγένειας του παρελθόντος.
Οι ιστορίες προέρχονται από το «Βιβλίο Καλών Τρόπων και Ευγένειας για Κυρίους» του Σέσιλ Μπ. Χάρτλεϋ, εκδ. Locke & Bubier, 1875 και από τον «Πλήρη οδηγό ευγενείας για τις κυρίες μιας καλλιεργημένης κοινωνίας», όπως αποτυπώθηκαν στο άρθρο της Florence Hartley και δημοσιεύθηκαν στην Epoch Times. (Σ.τ.Μ.)
Γ΄ ΜΕΡΟΣ
Η καλή ανατροφή ξεχωρίζει σε κάθε εποχή και τόπο και φανερώνεται πιο ξεκάθαρα όταν αντιπαραβάλλεται με συνήθειες και τρόπους απρεπείς και δυσάρεστους, παρόλο που οι δεύτεροι μπορεί να είναι πιο κοινοί από την πρώτη.
Για τους κυρίους
Η καλή ανατροφή και η ευγένεια ενός άντρα ξεχωρίζει σε μεγάλο βαθμό από τη συμπεριφορά του προς τις γυναίκες. Σε καμία περίπτωση ένας κύριος δεν θα εκμεταλλευόταν τη φυσική αδυναμία μιας γυναίκας ούτε θα την υποτιμούσε, έστω και ελάχιστα. Η στάση του είναι προστατευτική και περιποιητική: ο σύζυγος φροντίζει για την ασφάλεια της συζύγου του, ο πατέρας προστατεύει την κόρη του, ο αδελφός την αδελφή του. Γενικά μιλώντας, κάθε άντρας είναι προστάτης και εραστής όλων των γυναικών.
Εκτός από την προστατευτικότητα, ένας κύριος χαρακτηρίζεται και από τη διάθεση και την προθυμία να προσφέρει τη φροντίδα του στις γυναίκες, ακόμα και εις βάρος της προσωπικής του άνεσης. Ο τρόπος του είναι πάντα ευγενικός και γεμάτος σεβασμό και προσέχει την ομιλία του, αποφεύγοντας να μιλήσει απότομα ακόμα κι όταν πρέπει να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για κάτι. Φροντίζει επίσης να αποφεύγει να μιλά με απρέπεια, σεβόμενος τη σεμνότητα της γυναικείας συντροφιάς του. Κάνει ό,τι μπορεί για να ελαφρώσει το φορτίο και τους κόπους των γυναικών, προσφέροντας πρόθυμα τη βοήθειά του, όταν χρειάζεται. Και παραχωρεί κάθε μικρό πλεονέκτημα της καθημερινής ζωής: το πιο άνετο κάθισμα, τη θέση που είναι πιο κοντά στη φωτιά τον χειμώνα, το καλύτερο κομμάτι από το γλυκό κ.ο.κ.
Όταν βρίσκονται σε μεγαλύτερη συντροφιά, ένας κύριος προσέχει και φροντίζει τις ανάγκες και τα αισθήματα όλων των παριστάμενων γυναικών. Παραδείγματος χάριν, δεν θα βολευτεί ο ίδιος στην καλύτερη θέση, αφήνοντας τις γυναίκες να φροντίσουν τον εαυτό τους. Αν έστω και μία γυναίκα είναι όρθια, θα προτιμήσει σαφώς να της παραχωρήσει το δικό του κάθισμα.
Η έννοια του Κυρίου, όπως συζητείται στο βιβλίο του Μπρουκ «Ο χαρακτήρας ενός Κυρίου», είναι αρκετά ρευστή, αλλά είναι δεδομένο ότι περιέχει τη διάκρισή του και την εξύψωσή του πάνω από το χυδαίο. Κατά τα άλλα, υπάρχουν αρκετές αποκλίσεις σε όσα θεωρούνται χαρακτηριστικά ενός κυρίου.
Είναι γενναιόδωρος προς όσους έχουν μικρότερη από τη δική του οικονομική επιφάνεια. Τείνει να υποχωρεί στις δοσοληψίες του με τους άλλους όταν χρειάζεται – προτιμά να αδικείται παρά να αδικεί. Νοιάζεται για την τιμή του. Νοιάζεται για τους άλλους. Η καλοσύνη του υπερβαίνει τη δικαιοσύνη. Ακόμα κι αν δεν είναι πάντα σωστός, τα ελαττώματα και τα λάθη του σβήνονται από τη μεγαλοσύνη της καρδιάς του: την «καρδιά ενός καλού, έντιμου ανθρώπου, ενός Κυρίου, που μοιάζει με λάμπα αναμμένη από την ανάσα του Θεού».
Απέχει από οτιδήποτε ταπεινό. Δεν φθονεί τους ανώτερούς του, αλλά προσπαθεί να υψωθεί ο ίδιος στο επίπεδό τους. Η ποιότητά του δεν εξαρτάται από τη μόδα, τη θέση του ή τη γνώμη του κόσμου ούτε από τα ήθη, το κλίμα ή τις εποχές. Καθώς εκφράζει και εμπνέεται από το ανώτερο θεϊκό στοιχείο, παραμένει αναλλοίωτη όπως αυτό.
Αν ένας κατώτερος άνθρωπος βελτιώσει τη θέση του στην κοινωνία, όταν συναλλάσσεται με τους υφιστάμενούς του ή όσους εξαρτώνται από αυτόν, τείνει να συμπεριφέρεται είτε απότομα είτε συγκαταβατικά. Προς τους ίσους του δείχνει είτε επιθετικότητα είτε υπερβολική οικειότητα. Απέναντι στους ανώτερους θα είναι υπερβολικά ταπεινός ή θρασύς ή αμήχανος.
Αντίθετα, ένας άνθρωπος με καλή ανατροφή αποφεύγει ενστικτωδώς παρόμοια λάθη. Προς όσους βρίσκονται σε χαμηλότερη από τη δική του θέση είναι ευγενικός και ευπροσήγορος, προσέχοντας να μην προκαλέσει αισθήματα κατωτερότητας. Με τους ομοίους του είναι απλός, ανεπιτήδευτος και ευγενής. Στους ανώτερους, δείχνει σεβασμό χωρίς δουλοπρέπεια. Με λίγα λόγια, μπορεί να συμπεριφέρεται με ευχάριστο, ευπροσήγορο αλλά και ανδροπρεπή τρόπο σε κάθε περίσταση.
Για τις κυρίες
Η βασικότερη αρχή των καλών τρόπων είναι η ευγένεια. Το πνεύμα της ευγένειας εκφράζεται αφενός με ορισμένες τελετουργίες και τυπικά, που εξελίχθηκαν ως τέτοια για να κάνουν τις κοινωνικές μας συναναστροφές πιο ευχάριστες και αρμονικές, εκφράζει δε τη γνήσια καλοσύνη της καρδιάς. Δεν υπάρχει αληθινή ευγένεια χωρίς καλοσύνη, αγνότητα και ευαισθησία.
Για πολλούς, η ευγένεια δεν είναι παρά μια μάσκα που φοράμε, πίσω από την οποία κρύβουμε τα πάθη και τα κακά ένστικτά μας, υποκρινόμενοι ότι διαθέτουμε ανύπαρκτες αρετές. Δηλαδή ότι η ευγένεια δεν είναι παρά υποκρισία και εξαπάτηση των άλλων. Μην το πιστεύετε αυτό. Να είστε βέβαιοι ότι όσοι υποστηρίζουν παρόμοιες θέσεις, είναι οι ίδιοι οι υποκριτές που τόσο καταδικάζουν. Ο πραγματικός λόγος που λοιδορούν την ευγένεια είναι ότι τους είναι πολύ δύσκολο να την ασκήσουν – γιατί οι αρχές της πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε περίσταση και κοινωνικό κύκλο, από τον στενό οικογενειακό μέχρι τον ευρύτερο φιλικό, επαγγελματικό κλπ, αλλά και σε κάθε άτομο ανεξαιρέτως.
Για μια κυρία, η ευγένεια είναι η γλώσσα της καρδιάς. Όσες γυναίκες έχουν καλή καρδιά, δεν κινδυνεύουν ποτέ να φανούν αγενείς, παρόλο που μπορεί να μην κατέχουν τους κώδικες της εθιμοτυπίας. Ίσως δεν γνωρίζουν πώς να μπαίνουν σε ένα σαλόνι ή πώς να κρατάνε τα μαχαιροπήρουνα ή ίσως κάνουν γραμματικά λάθη μιλώντας. Ωστόσο, δεν θα κάνουν ποτέ τους άλλους να νιώσουν άσχημα με κανέναν τρόπο. Η φροντίδα των άλλων θα είναι πάντα πριν από τη φροντίδα του εαυτού τους. Η ανιδιοτέλεια, η φιλικότητα και η γενναιοδωρία τις χαρακτηρίζουν και βάζουν τη σφραγίδα της ευγένειας στις πράξεις και τον λόγο τους. Όταν διδάσκονται και τους τύπους, τις μορφές που λαμβάνει η έκφραση της ευγένειας στην κοινωνία, τότε η εσωτερική τους αγαθότητα και τελειότητα συμπληρώνεται και εξωτερικά.
Όταν μόνο κρατιούνται οι τύποι, χωρίς η καρδιά να είναι γνήσια ευγενική, αναλωνόμαστε σε τελετουργίες κενές περιεχομένου. Μπορεί τότε μια γυναίκα που γνωρίζει στην εντέλεια τους εθιμοτυπικούς κανόνες να θεωρείται ευγενής και κυρία, αλλά ποτέ δεν θα αγαπιέται ως μια δοτική, ανοιχτόκαρδη γυναίκα.
Στην οικογένεια
Η αληθινή ευγένεια προάγει και ενισχύει τις σχέσεις και τα τρυφερά αισθήματα μεταξύ των μελών μιας οικογένειας. Παρόλο που ορισμένοι συνηθίζουν να φυλάνε την ευγένεια και τους χαριτωμένους τρόπους τους για τους τρίτους, με τη δικαιολογία ότι στις πιο οικείες σχέσεις αυτά είναι περιττά, στην πραγματικότητα αυτό δεν ισχύει.
Όταν διατηρούμε την ευγένειά μας και στους κόλπους της οικογένειας, οι μικροεκνευρισμοί κατευνάζονται πιο εύκολα, οι εγωισμοί περιορίζονται, η νωθρότητα καταπολεμάται πιο ικανοποιητικά, η υπερβάλλουσα ζωηράδα μετριάζεται. Όταν αποκτούμε τη συνήθεια να σκεφτόμαστε και τους άλλους, συνυπάρχουμε πιο αρμονικά.
Καθώς η ευγένεια γεννά ευγένεια, οι κακοί τρόποι και συνήθειες που τα παιδιά μαθαίνουν από φίλους υιοθετούνται δυσκολότερα και συνήθως παραμένουν εκτός σπιτιού. Όταν ευχαριστούμε πάντα τα παιδιά μας για μια εξυπηρέτηση ή για την προσοχή ή τη βοήθεια που λάβαμε από αυτά, όταν τους ζητάμε πάντα ευγενικά τη χάρη που θέλουμε να μας κάνουν, όταν οι απαντήσεις μας δεν είναι ποτέ κοφτά μονοσύλλαβα, τότε σύντομα κι εκείνα θα μάθουν να μας ανταποδίδουν την ευγένεια και θα ντρέπονται κιόλας να μην το κάνουν.
Οι αρχές και τα παραδείγματα καλό θα είναι να τίθενται σε εφαρμογή υπό διαφορετικές συνθήκες, ώστε να φανεί ότι ισχύουν και ότι πρέπει να ισχύουν σε όλα τα μέρη και τις καταστάσεις και ότι δεν μπορούμε να είμαστε πραγματικά ευγενείς στον έξω κόσμο, αν δεν είμαστε και στο σπίτι μας.
Η καλή ανατροφή και η ευγένεια θεμελιώνονται πάνω στον αυτοσεβασμό. Είναι για χάρη του εαυτού μας όσο και των άλλων που ωθούμαστε να συμπεριφερόμαστε με ευπρέπεια ως νοήμονα όντα. Η έλλειψη της πραγματικής ευγένειας φέρνει δυσαρμονία και αναστάτωση σε ένα σπιτικό και μετατρέπει αυτό το μέρος, που θα μπορούσε να είναι το καταφύγιό μας και πηγή μεγάλης ευτυχίας, σε έναν στενόχωρο τόπο.
Αντίθετα, με λίγη κατανόηση για τα αισθήματα των αγαπημένων μας και λίγη θυσία της προσωπικής μας άνεσης και επιθυμιών, οι άπειρες μικρές, φαινομενικά ασήμαντες στιγμές της καθημερινής οικογενειακής ζωής γίνονται φορείς των καλύτερων και βαθύτερων αισθημάτων, γεμίζοντας τη ζωή μας με αγάπη, που τη νοηματοδοτεί και την εξυψώνει.
