Αποτελώντας πλήγμα στο αφήγημα του «σιωπηλού φορέα εξάπλωσης» του COVID-19, που έχει χρησιμοποιηθεί για την προώθηση της καθολικής χρήσης μάσκας, ακόμη και αμφιλεγόμενα μεταξύ των μαθητών, μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The Lancet υποδεικνύει ότι τα άτομα που δεν έχουν συμπτώματα σπάνια έχουν την ικανότητα να μολύνουν άλλους.
Η σιωπηλή μετάδοση είναι η ιδέα ότι όσοι έχουν μολυνθεί με COVID-19 αλλά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα μπορούν ακόμη να μεταδώσουν τον ιό σε άλλους ανθρώπους.
Ενώ όλες οι σχετικές μελέτες δείχνουν ότι οι προσυμπτωματικοί και ασυμπτωματικοί «σιωπηλοί μεταδότες» ευθύνονται για κάποιο ποσοστό των λοιμώξεων σε άλλους ανθρώπους, ο βαθμός της σιωπηλής μετάδοσης είναι λιγότερο σαφής.
Ένας αριθμός πρώιμων μελετών – σε ορισμένες περιπτώσεις επηρεαζόμενες από περιορισμούς που μπορεί να οδήγησαν σε «τεχνητή διόγκωση» του ποσοστού της προσυμπτωματικής μετάδοσης – υπέθεσαν ότι η σιωπηλή μετάδοση αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ των δευτερογενών λοιμώξεων ή και περισσότερο.
Αυτές οι πρώιμες μελέτες οδήγησαν τις αρχές δημόσιας υγείας να υποστηρίξουν ότι όλοι πρέπει να φορούν μάσκα ανά πάσα στιγμή όταν βρίσκονται σε δημόσιους ή πολυσύχναστους χώρους. Αυτό, με τη σειρά του, συνέβαλε στην προώθηση δρακόντειων πολιτικών καθολικής μάσκας, μεταξύ άλλων και στα σχολεία, σε μια προσπάθεια να μειωθεί η εξάπλωση του COVID-19.
Για παράδειγμα, ο Δρ Άντονι Φάουτσι, πρώην διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων (NIAID), αρχικά αποθάρρυνε την καθολική χρήση μάσκας στις αρχές της πανδημίας, αλλά αργότερα έκανε στροφή.
Αρχικά, «δεν είχαμε συνειδητοποιήσει την έκταση της ασυμπτωματικής εξάπλωσης», δήλωσε ο Δρ Φάουτσι τον Ιούλιο του 2020, προσθέτοντας ότι αργότερα, «συνειδητοποιήσαμε πλήρως ότι υπάρχουν πολλοί ασυμπτωματικοί άνθρωποι που μεταδίδουν τη λοίμωξη».
«Έτσι έγινε σαφές ότι θα πρέπει οπωσδήποτε να φοράμε συνεχώς μάσκες», είχε δηλώσει εκείνο τον καιρό ο Δρ Φάουτσι.
Αλλά η νέα έρευνα θέτει υπό αμφισβήτηση τη σημασία της απειλής της σιωπηρής μετάδοσης, η οποία έρχεται καθώς τα κρούσματα του COVID-19 αυξάνονται στην Αμερική, οδηγώντας αυτό που ορισμένοι αποκαλούν νέα «υστερία» πανδημίας και ζητώντας νέο γύρο περιορισμών, συμπεριλαμβανομένων των εντολών για μάσκες.
«Πολύ λίγες εκπομπές» πριν από την έναρξη των συμπτωμάτων
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Αυγούστου του περιοδικού Microbe του The Lancet, δείχνει ότι οι άνθρωποι που νοσούν από τον ιό COVID-19 αλλά δεν παρουσιάζουν συμπτώματα έχουν περιορισμένη ικανότητα να μεταδίδουν τον ιό σε άλλους ανθρώπους.
Οι συμμετέχοντες στη βρετανική μελέτη, η οποία διεξήχθη από ερευνητές του Imperial College του Λονδίνου, ήταν ανεμβολίαστοι υγιείς ενήλικες ηλικίας 18-30 ετών, οι οποίοι μολύνθηκαν σκόπιμα με COVID-19.
Τα άτομα παρακολουθούνταν υπό ελεγχόμενες συνθήκες, ενώ ανέφεραν οι ίδιοι τα συμπτώματά τους τρεις φορές την ημέρα, ενώ οι ερευνητές συνέλεγαν καθημερινά δείγματα από τη μύτη και το λαιμό τους, ελέγχοντας την παρουσία του ιού.
Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης το εσωτερικό των μασκών που φορούσαν οι συμμετέχοντες, έλεγξαν τα χέρια τους και εξέτασαν τον αέρα και τις επιφάνειες των δωματίων στα οποία παρέμεναν τα άτομα για τουλάχιστον 14 ημέρες.
Τελικά, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι λιγότερο από το 10 τοις εκατό των ιικών εκπομπών από τους μολυσμένους συμμετέχοντες πραγματοποιήθηκε πριν από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.
«Πολύ λίγες εκπομπές συνέβησαν πριν από το πρώτο αναφερόμενο σύμπτωμα (7%) και σχεδόν καμία πριν από την πρώτη θετική εξέταση αντιγόνου πλευρικής ροής (2%)», γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης.
Η νέα μελέτη -η οποία έχει τη μορφή μιας αυστηρής, ελεγχόμενης “μελέτης πρόκλησης” και όχι των προηγούμενων μελετών μοντελοποίησης που βασίζονταν σε υποκειμενικές πληροφορίες και υποθέσεις των ερευνητών- έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενες έρευνες που έδωσαν τον τόνο σε μεγάλο μέρος της επικρατούσας αφήγησης. Αυτή η πρώιμη έρευνα φαίνεται να διόγκωσε την αντιληπτή απειλή της προσυμπτωματικής εξάπλωσης.
Η τελευταία μελέτη, η οποία υποδηλώνει ότι η σιωπηρή μετάδοση είναι πολύ λιγότερο σημαντική, έρχεται εν μέσω αυξανόμενων τυμπανοκρουσιών συναγερμού, καθώς τα κρούσματα COVID-19, οι νοσηλείες και οι θάνατοι αυξάνονται – μαζί με εκκλήσεις σε ορισμένους κύκλους για ανανέωση των περιορισμών.
Αντίθετα, πολλοί ζητούν να επικρατήσει ψυχραιμία -ή προτρέπουν σε πολιτική ανυπακοή, εάν επιβληθούν εκ νέου lockdown ή άλλες εντολές.
«Τεχνητά διογκωμένα»;
Ορισμένες πρώιμες μελέτες, όπως αυτή που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2020 με τίτλο “Temporal Dynamics In Viral Shedding and Transmissibility of COVID-19”, έδειξαν ότι τα άτομα που ήταν προσυμπτωματικά ή ασυμπτωματικά αντιπροσώπευαν ένα μεγάλο ποσοστό των δευτερογενών λοιμώξεων.
Η συγκεκριμένη μελέτη υπολόγισε ότι το 44% των δευτερογενών κρουσμάτων μολύνθηκαν κατά το προσυμπτωματικό στάδιο, ενώ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «τα μέτρα ελέγχου της νόσου θα πρέπει να προσαρμοστούν ώστε να ληφθεί υπόψη η πιθανώς σημαντική προσυμπτωματική μετάδοση».
Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης παραδέχθηκαν ότι είχε αρκετούς περιορισμούς, μεταξύ των οποίων πιθανή «μεροληψία ανάκλησης» που μπορεί να έτεινε προς την κατεύθυνση της καθυστέρησης στην αναγνώριση των πρώτων συμπτωμάτων.
«Η περίοδος επώασης θα είχε υπερεκτιμηθεί και, επομένως, το ποσοστό της προσυμπτωματικής μετάδοσης θα ήταν τεχνητά διογκωμένο», πράγμα που σημαίνει ότι η μελέτη μπορεί να είχε υπερβάλει το ποσοστό των ατόμων που διέδωσαν τον ιό πριν εμφανίσουν συμπτώματα, είπαν.
Μια άλλη μελέτη από τον Ιούλιο του 2020 με τίτλο “The Implications of Silent Transmission for the Control of COVID-19 Outbreaks” προχώρησε ακόμη περισσότερο, υποδεικνύοντας ότι οι άνθρωποι ήταν πιο μολυσματικοί κατά τη διάρκεια της προσυμπτωματικής φάσης και καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η σιωπηλή μετάδοση ήταν «ο κύριος μοχλός των κρουσμάτων COVID-19 και υπογραμμίζει την ανάγκη για στρατηγικές μετριασμού, όπως η ανίχνευση επαφών, που ανιχνεύουν και απομονώνουν τα μολυσματικά άτομα πριν από την εμφάνιση των συμπτωμάτων».
Η εν λόγω μελέτη βασίστηκε σε μια σειρά παραδοχών και μοντέλων, με διαφορετικά ποσοστά προσυμπτωματικής, ασυμπτωματικής και συμπτωματικής μετάδοσης που υπολογίστηκαν με βάση ένα πολύπλοκο μαθηματικό μοντέλο από άλλη μελέτη.
Τα ευρήματα από προηγούμενες μελέτες όπως αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω οδήγησαν τους αξιωματούχους δημόσιας υγείας να υποστηρίξουν ότι οι σιωπηλοί φορείς εξάπλωσης ήταν ένας μεγάλος παράγοντας στη μετάδοση του COVID-19 και έτσι να συστήσουν σε όλους να φοράνε μάσκες.
