Η Ευρωπαϊκή Ένωση οδεύει προς την πρώτη ετήσια επιβράδυνση στην ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας εδώ και περισσότερα από δέκα χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία του κλάδου που δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη.
Η τάση αυτή, σύμφωνα με παρατηρητές, αντανακλά τη μετατόπιση των πολιτικών προτεραιοτήτων σε αρκετές χώρες της Ένωσης, καθώς μειώνονται ορισμένα «πράσινα» μέτρα ή αδυνατεί να διατηρηθεί ο ρυθμός υλοποίησης έργων καθαρής ενέργειας, εν μέρει λόγω της αύξησης των αμυντικών δαπανών και της στήριξης της τοπικής βιομηχανίας.
Η έκθεση της βιομηχανικής ένωσης SolarPower Europe αναφέρει ότι το 2025 αναμένεται να προστεθούν 64,2 γιγαβάτ (GW) νέας φωτοβολταϊκής ισχύος στην ΕΕ, σημειώνοντας μείωση 1,4% σε σχέση με τα 65,1 GW του προηγούμενου έτους.
Παρότι εκτιμάται πως θα επιτευχθεί ο στόχος των 320 GWAC (ή 400 GWDC) για το 2025, η έκθεση προειδοποιεί ότι εντείνονται οι ανησυχίες για τον στόχο των 600 GWAC (ή 750 GWDC) έως το 2030, καθώς η αγορά παρουσιάζει σημάδια κόπωσης.
Όπως εξηγείται, η διαφορά ανάμεσα στα GWAC και τα GWDC σχετίζεται με τον τρόπο λειτουργίας των φωτοβολταϊκών συστημάτων: η παραγόμενη ενέργεια είναι συνεχούς ρεύματος (DC) και πρέπει να μετατραπεί σε εναλλασσόμενο (AC) για να διοχετευθεί στο δίκτυο. Η αναλογία μεταξύ τους υπολογίζεται σε περίπου 1,25 προς 1 σύμφωνα με την SolarPower Europe, εξ ου και η διαφορά.
Η έκθεση εκτιμά ότι η μικρή πτώση της αγοράς το 2025 θα οφείλεται κυρίως στη σημαντική μείωση των εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών σε οικιακές στέγες, κάτι που συνδέεται τόσο με τις χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας όσο και με τη συρρίκνωση των σχετικών προγραμμάτων επιδότησης.
Ωστόσο, με βάση τους τρέχοντες ρυθμούς ανάπτυξης, η ΕΕ αναμένεται να υπολείπεται κατά περίπου 27 GW του στόχου των 750 GW που, σύμφωνα με την οργάνωση, είναι απαραίτητος για την επίτευξη των κλιματικών δεσμεύσεων και τη σταδιακή απεξάρτηση από την εισαγόμενη ενέργεια από τη Ρωσία.
Ιδιαίτερα έντονη είναι η πτώση στον τομέα των οικιακών εγκαταστάσεων, ο οποίος αναμένεται να καλύψει μόλις το 15% της νέας ισχύος φέτος, από το ~30% της περιόδου 2020-2023.
Η πτώση αυτή αποδίδεται κυρίως στις περικοπές υποστήριξης σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ολλανδία. Στη Γερμανία, νόμος που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο κατήργησε τις αποζημιώσεις για την τροφοδοσία του δικτύου με ηλιακή ενέργεια κατά τις ώρες αιχμής, ενώ στη Γαλλία μειώθηκαν κάποια οικονομικά κίνητρα τον Μάρτιο, επιβραδύνοντας τις νέες εγκαταστάσεις. Στην Ολλανδία, η κυβέρνηση περιόρισε την επιδότηση για τα νοικοκυριά που διοχέτευαν περίσσεια ενέργεια στο δίκτυο, με το ισχύον πρόγραμμα να καταργείται πλήρως το 2027. Οι νέες εγκαταστάσεις που δεν εντάσσονται στο προηγούμενο καθεστώς επιδοτήσεων καταγράφουν σημαντική πτώση.
Η ετήσια πτώση που προβλέπεται για το 2025 θα είναι η πρώτη από το 2015, ενώ το 2023 η συνολική δυναμικότητα αυξήθηκε κατά 51% – αν και ο ρυθμός ανάπτυξης είχε ήδη περιοριστεί στο 3% το προηγούμενο έτος.
Παρά τη στασιμότητα, η ηλιακή ενέργεια κάλυψε τον Ιούνιο το 22% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής στην ΕΕ, καθιστώντας την τη μεγαλύτερη πηγή ηλεκτρικής ενέργειας για εκείνον τον μήνα, εν μέσω έντονου καύσωνα.
Η επιβράδυνση των επιδοτήσεων στην Ευρώπη συμβαδίζει με αντίστοιχες εξελίξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε στις 7 Ιουλίου εκτελεστικό διάταγμα για την κατάργηση των ομοσπονδιακών επιδοτήσεων σε εγκαταστάσεις ηλιακής και αιολικής ενέργειας. Στο διάταγμα αναφέρεται ότι οι εν λόγω μορφές ενέργειας είναι ακριβές, υπονομεύουν τη σταθερότητα του ηλεκτρικού δικτύου και εξαρτώνται από εφοδιαστικές αλυσίδες ελεγχόμενες από το εξωτερικό.
Το μέτρο στις ΗΠΑ εντάσσεται στο νομοσχέδιο «One Big Beautiful Bill Act», το οποίο τέθηκε σε ισχύ στις 4 Ιουλίου και προβλέπει την κατάργηση των φορολογικών κινήτρων για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μετά το 2026, εφόσον δεν έχουν ξεκινήσει μέχρι τότε. Τα έργα που ξεκινούν αργότερα πρέπει να τεθούν σε λειτουργία έως το τέλος του 2027 για να λάβουν ενίσχυση. Με το προηγούμενο νομικό καθεστώς, οι εταιρείες μπορούσαν να επωφεληθούν από φοροαπαλλαγή 30% έως το 2032.
Τα φωτοβολταϊκά μετατρέπουν το ηλιακό φως σε ηλεκτρισμό, είτε εγκαθίστανται σε στέγες είτε σε εκτεταμένα πάρκα. Αν και δεν εκπέμπουν ρύπους κατά τη λειτουργία τους, η παραγωγή τους απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ενέργειας, με έντονη εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ), το 80% της ενέργειας που απαιτείται για την κατασκευή φωτοβολταϊκών δαπανάται στην παραγωγή εξαρτημάτων από πυρίτιο, όπως το πολυπυρίτιο, οι ράβδοι (ingots) και οι δίσκοι (wafers), σε μια διαδικασία που απαιτεί πολύ υψηλές θερμοκρασίες.
Έκθεση του 2022 από τον ΔΟΕ κατέδειξε ότι πάνω από το 60% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται στην παγκόσμια παραγωγή φωτοβολταϊκών προέρχεται από άνθρακα – ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τη γενική συμμετοχή του άνθρακα στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα. Το γεγονός αυτό αποδίδεται κυρίως στο ότι η πλειονότητα της παραγωγής πραγματοποιείται στην Κίνα, και ιδίως στις επαρχίες Σιντζιάνγκ και Τζιανγκσού, όπου ο άνθρακας κυριαρχεί στο ενεργειακό μείγμα.
Με τη συμβολή των Aldgra Fredly, Rahman και Evgenia Filimianova
