Γιοχάνεσμπουργκ-ο Ντρις Μαρέ κοιτούσε τα χρυσαφένια χωράφια στο αγρόκτημά του στη νοτιοαφρικανική επαρχία Νορθ Γουέστ, με το καλαμπόκι να λάμπει στον απόηχο μιας σφοδρής καταιγίδας.
Σε βραχνά αφρικάνικα, ο 62χρονος γρύλισε: «Όταν πολλοί φίλοι και συγγενείς μου εγκατέλειψαν τη Νότια Αφρική τη δεκαετία του 1990 και στις αρχές του 2000, εγώ έμεινα».
«Είπα στους γιους μου: «Είμαστε συνδεδεμένοι με αυτή τη γη. Οι πρόγονοί μας, οι Μπόερ, πολέμησαν για τη θέση μας σε αυτή τη γη. Πολεμήσαμε τους Βρετανούς και στη συνέχεια πολεμήσαμε το ANC». Ο κόσμος λέει ότι χάσαμε αυτούς τους πολέμους. Αλλά είμαστε ακόμα εδώ…».
Το πρόσωπο του Μαρέ είναι ρυτιδιασμένο, αλλά τα μάτια του είναι εκείνα ενός πολύ νεότερου άνδρα, ένα ατσάλινο, διαπεραστικό ναυτικό μπλε, οι χοντροί, φακιδωτοί βραχίονές του είναι τόσο καφέ όσο το έδαφος στο οποίο πατούν οι μπότες του.
Όταν ο τελευταίος λευκός πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, ο Φρεντερίκ Ντε Κλερκ, απελευθέρωσε τον ηγέτη του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (African National Congress-ANC) Νέλσον Μαντέλα μετά από 27 χρόνια φυλάκισης στις αρχές του 1990, μετά από δεκαετίες απαρτχάιντ, οι λευκοί φοβήθηκαν ότι ένας εκδικητικός μαύρος πληθυσμός θα τους έδιωχνε από τα σπίτια και τη γη τους.
Σύμφωνα με το κόμμα της αντιπολίτευσης Freedom Front Plus (FF+), 20.000 λευκοί αγρότες -οι οποίοι χαίρουν διεθνούς εκτίμησης για την ικανότητά τους να παράγουν τρόφιμα όχι μόνο για την άνυδρη πατρίδα τους, αλλά και για εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την υποσαχάρια Αφρική- έχουν μεταναστεύσει από τα μέσα της δεκαετίας του 1990.
«Έχουν εκδιωχθεί επειδή 30 χρόνια μετά τη λεγόμενη δημοκρατία εξακολουθούν να τους λένε ότι είναι Ευρωπαίοι ξένοι και ότι δεν ανήκουν στη μόνη γη που γνώρισαν ποτέ».
«Οι άνθρωποι εξακολουθούν να τραγουδούν τα λεγόμενα «απελευθερωτικά τραγούδια» που καλούν να τους σκοτώσουν, και το δικαστήριο λέει ότι πρόκειται για ελευθερία του λόγου. Φεύγουν επειδή συνεχίζουν να δέχονται επιθέσεις στα αγροκτήματά τους, να δολοφονούνται τα παιδιά τους και να βιάζονται οι γυναίκες τους», δήλωσε ο Γάουτερ Βέσελς, βουλευτής του FF+, σε συνέντευξή του στην Epoch Times.
Ο Μαρέ είπε ότι μερικοί από τους φίλους του είναι τώρα πολύ επιτυχημένοι αγρότες σιτηρών στην άλλη πλευρά των συνόρων, στη Μποτσουάνα και τη Ζάμπια, και κυρίως στη Ρωσία και την Ουκρανία.
«Με πιστεύετε όταν λέω ότι προτιμούν να μείνουν στην Ουκρανία αυτή τη στιγμή παρά να επιστρέψουν στη Νότια Αφρική; Μου λένε: «Ο πόλεμος εδώ θα τελειώσει σύντομα και τότε ο κόσμος θα χρειαστεί ακόμη περισσότερο σιτάρι. Πότε θα τελειώσει ο δικός σας πόλεμος;»»
Ο Μαρέ χλεύασε, λέγοντας: «Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να καλλιεργεί στην Ουκρανία ή οπουδήποτε αλλού. Αυτή η γη ανήκει στην οικογένειά μου εδώ και γενιές. Είμαστε Αφρικανοί».
Αλλά τώρα, παραδέχτηκε, κάτι συνέβη που τον κάνει να «κάνει δεύτερες σκέψεις» για το μέλλον.
Πριν από λίγες εβδομάδες, το ANC χρησιμοποίησε την πλειοψηφία του για να προωθήσει το νομοσχέδιο για την απαλλοτρίωση της γης στο κοινοβούλιο, εν μέσω αντιρρήσεων από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Ο πρόεδρος Σίριλ Ραμαφόζα αναμένεται να το υπογράψει ως νόμο στις αρχές του 2023.
Το νομοσχέδιο επιτρέπει στο κράτος να κατάσχει γη για «δημόσιο σκοπό» και για «δημόσιο συμφέρον», χωρίς να αποζημιώνει τους ιδιοκτήτες. Το ANC επιμένει ότι θα περιοριστεί «ως επί το πλείστον» στην κατάσχεση εγκαταλελειμμένων εκτάσεων, ακινήτων που ανήκουν σε «ιδιοκτήτες παραγκουπόλεων» και «εκτάσεων που κατέχονται για κερδοσκοπικούς σκοπούς και δεν έχουν τεθεί σε καλή χρήση».
Ωστόσο, ορισμένα αγροτικά συνδικάτα και κόμματα της αντιπολίτευσης φοβούνται ότι το ANC σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει το νομοσχέδιο για να κατάσχει γη που ανήκει σε λευκούς, σε μια λαϊκιστική κίνηση ενόψει των εκλογών του 2024.
«Όταν το νομοσχέδιο γίνει νόμος, τι θα εμποδίσει την κυβέρνηση να αποφασίσει ότι η κατάληψη της γης ενός λευκού αγρότη είναι προς το δημόσιο συμφέρον, και στη συνέχεια να την μοιράσει σε υποστηρικτές;», ρώτησε ο Βέσελς.
Το νομοσχέδιο ακολουθεί σχεδόν τρεις δεκαετίες αποτυχημένης εδαφικής μεταρρύθμισης του ANC.
Όταν το ANC αγόρασε γη από λευκούς αγρότες σε τιμές που σχετίζονται με την αγορά και την έδωσε σε μαύρους γεωργούς, οι περισσότερες επακόλουθες γεωργικές επιχειρήσεις απέτυχαν.
Σε πολλές περιπτώσεις όχι επειδή οι μαύροι αγρότες δεν είχαν την ικανότητα να καλλιεργήσουν, αλλά επειδή η κυβέρνηση δεν τήρησε τις υποσχέσεις της να στηρίξει τους αγρότες με επιδοτήσεις. Μεγάλο μέρος της γης βρίσκεται τώρα σε αγρανάπαυση.
Τα μαζικά κρατικά γεωργικά έργα έχουν επίσης υποστεί διαφθορά, ενώ δισεκατομμύρια δολάρια που προορίζονταν για την «αναβάθμιση των μαύρων αγροτών» εξακολουθούν να μην έχουν καταγραφεί.
Ο Ραμαφόζα δήλωσε στο κοινοβούλιο ότι είχαν γίνει «σοβαρά λάθη στη μεταρρύθμιση της γης», επιμένοντας ότι το νομοσχέδιο για τις απαλλοτριώσεις θα «διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος».
Η υπουργός δημοσίων έργων του, Πατρίσια ντε Λιλ, δήλωσε στην Epoch Times: «Η απαλλοτρίωση ακινήτων με μηδενική αποζημίωση δεν είναι μια ασημένια σφαίρα. Η απαλλοτρίωση είναι μόνο ένας μηχανισμός απόκτησης που σε κατάλληλες περιπτώσεις, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, θα επιτρέψει τη μεταρρύθμιση της γης και την αποκατάσταση».
Η συνάδελφός της από το ANC στο κοινοβούλιο, Νολίθα Ντομπονγκουάνα, δήλωσε στην Epoch Times ότι το νομοσχέδιο είναι «πολύ προοδευτικό… Θα δώσει γη πίσω σε ανθρώπους που εκδιώχθηκαν από τη γη κατά τη διάρκεια του απαρτχάιντ. Θα επαναφέρει την αξιοπρέπεια στους ανθρώπους».
Αλλά η Σαμάνθα Γκράχαμ-Μαρ, βουλευτής του κύριου κόμματος της αντιπολίτευσης, της Δημοκρατικής Συμμαχίας, δήλωσε στην Epoch Times ότι το ANC «λέει ψέματα».
«Αυτό το νομοσχέδιο για τις απαλλοτριώσεις δεν θα χρησιμοποιηθεί για τη μεταρρύθμιση της γης. Είναι ένα εργαλείο για την τιμωρία των ιδιοκτητών ιδιωτικής περιουσίας. Το ANC θέλει να το χρησιμοποιήσει για να καλύψει τις δικές του αποτυχίες. Δεν ενδιαφέρεται να αποκαταστήσει τις αδικίες του παρελθόντος στον τομέα της γης. Το μόνο που το ενδιαφέρει είναι να συσσωρεύσει πλούτο για τον εαυτό του».
Το ακροαριστερό κόμμα, οι Economic Freedom Fighters (Μαχητές της Οικονομικής Ελευθερίας), επέκρινε το νομοσχέδιο ότι είναι «πολύ περιορισμένο» και «εξυπηρετεί τα συμφέροντα των λευκών καπιταλιστών».
«Έτσι τώρα το ANC θέλει να δώσει μη παραγωγική γη στους μαύρους, με άλλα λόγια, τα αποφάγια που δεν θέλουν οι λευκοί. Για άλλη μια φορά με αυτό το νομοσχέδιο το ANC έδειξε ότι βρίσκεται στο πλευρό των λευκών γαιοκτημόνων και του λευκού κεφαλαίου», δήλωσε ο ηγέτης του κόμματος Τζούλιους Μάλεμα στην Epoch Times.
Μια από τις σημαντικότερες ειδικούς της Νότιας Αφρικής σε θέματα μεταρρύθμισης της γης, η καθηγήτρια Ρουθ Χολ του τμήματος αγροτικών σπουδών του Πανεπιστημίου του Δυτικού Ακρωτηρίου, δήλωσε στην Epoch Times ότι το τελευταίο νομοσχέδιο αντιπροσωπεύει μια «σημαντική υποχώρηση» εκ μέρους του ANC.
«Τα προηγούμενα προσχέδια του νομοσχεδίου ήταν πολύ πιο ανοιχτά όσον αφορά τη δυνατότητα του κράτους να αρπάζει γη χωρίς να αποζημιώνει τους ιδιοκτήτες. Οι μεταγενέστερες αναθεωρήσεις του νομοσχεδίου εξακολουθούν να αφήνουν αυτή την πόρτα ανοιχτή, αλλά μόνο μια χαραμάδα», δήλωσε η Χολ.
«Αυτή τη στιγμή είναι ασαφές πώς θα χρησιμοποιηθεί και πολιτικά το ANC έχει επιλέξει να μην πει πότε θέλει να πιέσει για μη αποζημίωση και πότε όχι».
«Και νομίζω ότι ένας από τους λόγους για τους οποίους κανείς δεν είναι τρομερά ενθουσιασμένος με αυτό το νομοσχέδιο, είτε από την αριστερά είτε από τη δεξιά, είναι ότι δεν επιλύει αυτό το ζήτημα».
Η Χολ δήλωσε ότι το ANC ήταν πολύ προσεκτικό ώστε να μην υπαινίσσεται την απαλλοτρίωση αγροτικών εκτάσεων στο αναθεωρημένο νομοσχέδιο.
«Νομίζω ότι υπάρχει μια σκόπιμη παρερμηνεία, ιδίως από τους υποστηρικτές της Δημοκρατικής Συμμαχίας, για να πούμε ότι τη δεκαετία του 1990 υπήρχε μια συμφωνία ότι θα καταβάλλονταν πάντα αποζημίωση για τη γη, και αυτό δεν ισχύει».
«Το σύνταγμα δεν είπε ποτέ ότι πρέπει να υπάρχει πάντα αποζημίωση και δεν είπε ποτέ ότι πρέπει να είναι σε τιμή αγοράς».
Η Χολ δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει πράγματι κατασχέσει πολλές εκτάσεις γης με την πάροδο των ετών.
«Αν εξετάσουμε το είδος της πολιτικής γης και των συγκρούσεων στη χώρα, βλέπουμε ότι πολλά από αυτά σχετίζονται στην πραγματικότητα με καταστάσεις όπου οι άνθρωποι της υπαίθρου απαλλοτριώνονται».
«Πρόκειται για μαύρες κοινότητες που όντως απαλλοτριώνονται από το κράτος χωρίς αποζημίωση, αλλά δεν έχουν δικαιώματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας- έχουν εθιμικά δικαιώματα και άτυπα δικαιώματα».
Έτσι, είπε η Χολ, η κυβέρνηση είχε πάντα τη δυνατότητα να παίρνει ιδιωτική γη χωρίς να αποζημιώνει τους νόμιμους ιδιοκτήτες, αλλά δεν την έχει χρησιμοποιήσει.
«Το ερώτημα τώρα είναι, θα υπάρξει κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον που το ANC θα αποφασίσει ότι είναι προς το πολιτικό του συμφέρον να καταλάβει μια φάρμα που ανήκει σε λευκούς».
Ο Βέσελς λέει ότι η πιθανότητα αυτή είναι μεγάλη.
«Το ANC πανικοβάλλεται- γνωρίζει ότι βρίσκεται σε πορεία απώλειας των εκλογών το 2024. Ακόμα και οι ίδιοι οι ηγέτες του το λένε, δημόσια».
«Τα πιο ριζοσπαστικά στοιχεία στο ANC ασκούν μεγάλη πίεση στον Ραμαφόζα να προσφέρει κάτι χειροπιαστό στις μάζες το 2023, κάτι που θα τις γείρει πίσω στην αγκαλιά του κόμματος».
Του Darren Taylor
