Η σκακιστική κοινότητα θρηνεί τον ξαφνικό θάνατο του Αμερικανού γκραν μαιτρ Ντάνιελ Ναροντίτσκι, ενός από τους πιο ταλαντούχους και δημοφιλείς εκπροσώπους του παιχνιδιού. Ο 29χρονος σκακιστής πέθανε απροσδόκητα στις 20 Οκτωβρίου, γεγονός που πυροδότησε κύμα θλίψης αλλά και έντονες αντιδράσεις, καθώς η Διεθνής Ομοσπονδία Σκακιού (FIDE) ανακοίνωσε έρευνα εις βάρος του πρώην παγκόσμιου πρωταθλητή Βλαντίμιρ Κράμνικ για δηλώσεις που είχε κάνει εις βάρος του εκλιπόντος.
Η είδηση του θανάτου του Ναροντίτσκι επιβεβαιώθηκε από το Κέντρο Σκακιού του Σάρλοτ στη Βόρεια Καρολίνα, όπου εκείνος είχε εκπαιδευτεί και εργαστεί ως προπονητής. Η οικογένειά του ζήτησε ιδιωτικότητα, καθώς τα αίτια του θανάτου παραμένουν άγνωστα. Στην ανακοίνωση του κέντρου αναφερόταν ότι ο Ναροντίτσκι υπήρξε «ταλαντούχος σκακιστής, σχολιαστής και εκπαιδευτικός, καθώς και ένα αγαπητό μέλος της κοινότητας», που ενέπνευσε παίκτες και φιλάθλους σε όλο τον κόσμο.
Ο Ντάνιελ Ναροντίτσκι είχε ξεχωρίσει από μικρή ηλικία, όταν το 2007 κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Νέων, στην κατηγορία κάτω των 12 ετών. Σε ηλικία 14 ετών έγραψε το πρώτο του βιβλίο, Mastering Positional Chess, και τέσσερα χρόνια αργότερα, με το Mastering Complex Endgames, καθιερώθηκε ως ένας από τους πιο νεαρούς και πολυπράγμονες θεωρητικούς του παιχνιδιού.
Στα 18 του απέκτησε τον τίτλο του γκραν μαιτρ — τον υψηλότερο μετά από εκείνον του Παγκόσμιου Πρωταθλητή — και γρήγορα αναδείχθηκε σε έναν από τους κορυφαίους παίκτες στον κόσμο. Εκτός σκακιέρας, ο Ναροντίτσκι είχε γίνει ιδιαίτερα αγαπητός μέσω της διαδικτυακής του παρουσίας στο YouTube και στο Twitch, όπου παρέδιδε μαθήματα, αναλύσεις και εκπαιδευτικά βίντεο για εκατοντάδες χιλιάδες θεατές.
Η αντιπαράθεση με τον Βλαντίμιρ Κράμνικ
Πίσω από τη δημόσια εικόνα του ταλαντούχου δασκάλου του σκακιού, υπάρχει μια σκοτεινή πλευρά αντιπαραθέσεων που φαίνεται να είχε επιβαρύνει τον Ναροντίτσκι ψυχολογικά. Ο Ρώσος γκραν μαιτρ και πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής Βλαντίμιρ Κράμνικ είχε υπονοήσει επανειλημμένα ότι ο Ναροντίτσκι —μαζί με άλλους γνωστούς παίκτες— χρησιμοποιούσε τη βοήθεια υπολογιστή κατά τη διάρκεια αγώνων.
Η διαμάχη ξεκίνησε όταν ο Ναροντίτσκι, σχολιάζοντας ζωντανά μια παρτίδα, ανέφερε πρόχειρα μια πιθανή κίνηση, την οποία όμως τελικά δεν πραγματοποίησε. Ο Κράμνικ, αναλύοντας αργότερα την παρτίδα, υπονόησε ότι μια τέτοια κίνηση δεν θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί τόσο γρήγορα χωρίς τη χρήση υπολογιστή, ενώ ισχυρίστηκε πως τα μάτια του Ναροντίτσκι «δεν κοιτούσαν την οθόνη».
Ο Αμερικανός σκακιστής είχε απορρίψει τις κατηγορίες, δηλώνοντας πως αρχικά πίστεψε ότι επρόκειτο για αστείο, αλλά στη συνέχεια διαπίστωσε με απογοήτευση ότι η υπόθεση είχε αρχίσει να παίρνει διαστάσεις. Σε μεταγενέστερες δηλώσεις του είχε χαρακτηρίσει τις κατηγορίες «παραλήρημα επιπέδου κυνηγιού μαγισσών», προσθέτοντας πως δεν είχε κάνει τίποτα στον Κράμνικ και ότι τον αντιμετώπιζε πάντα με σεβασμό.
Για να αποδείξει την αθωότητά του, ο Ναροντίτσκι είχε αναρτήσει βίντεο όπου έπαιζε σκάκι χρησιμοποιώντας συσκευή παρακολούθησης ματιών. Παρ’ όλα αυτά, ορισμένοι κορυφαίοι παίκτες συνέχισαν να εκφράζουν αμφιβολίες.
Σύμφωνα με φίλους του, οι κατηγορίες και η δημόσια αμφισβήτηση άσκησαν τεράστια πίεση στον Ναροντίτσκι. Ο Ινδός γκραν μαιτρ Νιχάλ Σαρίν έγραψε πως «το χαμόγελό του έσβησε μετά τις επιθέσεις», επισημαίνοντας ότι ο κόσμος του σκακιού έχασε έναν άνθρωπο που «έκανε το παιχνίδι προσιτό σε εκατομμύρια».
Στην τελευταία του ζωντανή μετάδοση, στις 18 Οκτωβρίου, ο Ναροντίτσκι φαινόταν ταραγμένος και κουρασμένος. Όπως αναφέρουν θεατές, μια φωνή εκτός κάμερας τού ζήτησε να σταματήσει τη ζωντανή μετάδοση, όμως εκείνος δίστασε, λέγοντας πως φοβόταν μήπως κάτι τέτοιο φανεί ύποπτο. Παραδέχτηκε ότι από τότε που άρχισε η διαμάχη με τον Κράμνικ, κάθε επιτυχία του συνοδευόταν από υποψίες.
Αντιδράσεις κορυφαίων παικτών και παρέμβαση της FIDE
Ο θάνατος του Ναροντίτσκι συγκλόνισε τη διεθνή σκακιστική κοινότητα. Πολλοί παίκτες έσπευσαν να εκφράσουν τη λύπη τους αλλά και την οργή τους για το κλίμα τοξικότητας που επικράτησε το τελευταίο διάστημα. Ο Αμερικανός γκραν μαιτρ Χικάρου Νακαμούρα, δεύτερος στην παγκόσμια κατάταξη, ανέφερε ότι και ο ίδιος είχε δεχθεί παρόμοιες κατηγορίες από τον Κράμνικ, οι οποίες είχαν «δραματική επίδραση» στην ψυχολογία και την απόδοσή του.
Ο Νορβηγός πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής Μάγκνους Κάρλσεν χαρακτήρισε «φρικτό» τον τρόπο με τον οποίο ο Κράμνικ επιτέθηκε στον Ναροντίτσκι και εξέφρασε τη λύπη του που δεν τον είχε υπερασπιστεί δημόσια νωρίτερα, αν και είχε εκφράσει την υποστήριξή του κατ’ ιδίαν.
Μετά τις αντιδράσεις, ο πρόεδρος της FIDE, Αρκάντι Ντβόρκοβιτς, ανακοίνωσε τη διεξαγωγή έρευνας για τις δηλώσεις του Κράμνικ, τονίζοντας ότι «η δημόσια συζήτηση στον κόσμο του σκακιού έχει ξεπεράσει τα όρια του αποδεκτού, πλήττοντας την αξιοπρέπεια και την ψυχική υγεία ανθρώπων». Επεσήμανε ότι, παρά τα σπουδαία επιτεύγματά του, ο Κράμνικ οφείλει να επιδεικνύει υπευθυνότητα και σεβασμό, όπως αρμόζει στους πρεσβευτές του αθλήματος.
Η υπόθεση έχει παραπεμφθεί στην Επιτροπή Ηθικής και Πειθαρχίας της FIDE για ανεξάρτητη εξέταση.
Ο θάνατος του Ντάνιελ Ναροντίτσκι δεν προκάλεσε μόνο θλίψη, αλλά και βαθιά ενδοσκόπηση στη σκακιστική κοινότητα. Πολλοί ζητούν να τεθούν αυστηρότερα όρια στη δημόσια ρητορική και να προστατευτούν οι παίκτες από την ψυχολογική πίεση και τη διαδικτυακή στοχοποίηση.
Για τους φίλους και θαυμαστές του, ο Ναροντίτσκι θα παραμείνει σύμβολο του πάθους και της αγάπης για το σκάκι. Όπως τόνισαν συνεργάτες του από το Κέντρο Σκακιού του Σάρλοτ, «άφησε πίσω του μια κληρονομιά αφοσίωσης, ταπεινότητας και σεβασμού για το παιχνίδι» — μια κληρονομιά που, όπως λένε, η κοινότητα οφείλει τώρα να τιμήσει με πράξεις.
Των Elma Aksalic και Stacy Robinson
