Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας Ηνωμένων Πολιτειών (ΕΙΥ) ανακοίνωσε στις 29 Απριλίου ένα νέο σχέδιο, το οποίο προβλέπει τη σταδιακή αντικατάσταση μέρους των πειραμάτων σε ζώα που διεξάγονται στο πλαίσιο κρατικά χρηματοδοτούμενης έρευνας, με εναλλακτικές μεθόδους όπως εργαστηριακά καλλιεργημένα όργανα.
Το ΕΙΥ, που αποτελεί τον βασικό χρηματοδότη έρευνας υγείας στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς, τόνισε σε επίσημη ανακοίνωση πως, αν και η χρήση ζώων παραμένει σημαντική για τη δοκιμή νέων τεχνολογιών, υπάρχουν πλέον εναλλακτικές που μπορούν να προσφέρουν αξιόπιστα και μεταφράσιμα αποτελέσματα είτε μόνες τους είτε σε συνδυασμό με ζωικά πρότυπα.
Μεταξύ αυτών βρίσκονται τα «οργανοειδή» — πλήρως λειτουργικά, απλοποιημένα όργανα που αναπτύσσονται τεχνητά σε εργαστήρια —, μοντέλα προσομοιώσεων σε υπολογιστές, καθώς και αναλύσεις πραγματικών δεδομένων.
Παρόμοια πρωτοβουλία ανακοίνωσε πρόσφατα και ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), που επίσης υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ.
Το ΕΙΥ θα συστήσει ειδικό Γραφείο εντός της Διεύθυνσης του Οργανισμού, το οποίο θα έχει ως αποστολή τον συντονισμό των δράσεων για τη μείωση της χρήσης ζώων στην έρευνα. Επιπλέον, θα δοθεί εκπαίδευση στο προσωπικό που αξιολογεί τις ερευνητικές επιχορηγήσεις, ώστε να αναγνωρίζονται ενδεχόμενες προκαταλήψεις υπέρ των ζωικών πειραμάτων και να ενσωματώνονται ειδικοί στις εναλλακτικές μεθόδους στις επιστημονικές επιτροπές.
«Επί δεκαετίες, το βιοϊατρικό ερευνητικό μας σύστημα βασίστηκε έντονα σε ζωικά μοντέλα», δήλωσε ο διευθυντής του ΕΙΥ, δρ Τζέι Μπατατσάρια. «Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, το ΕΙΥ ανοίγει το δρόμο για μια νέα εποχή καινοτομίας».
Η στροφή προς μη ζωικές μεθόδους
Η υιοθέτηση εναλλακτικών μεθόδων είχε τεθεί στο επίκεντρο σχετικής ομάδας εργασίας του ΕΙΥ, η οποία το 2023 παρέδωσε έκθεση με συστάσεις για τη σταδιακή ενσωμάτωσή τους στην έρευνα. Η ομάδα εισηγήθηκε ως προτεραιότητα την ανάπτυξη και εφαρμογή τέτοιων μεθόδων, καθώς και την κατάρτιση των ερευνητών στη χρήση τους.
Θετικά στην ανακοίνωση του Οργανισμού εμφανίστηκαν πολλές οργανώσεις. Η Επιτροπή Γιατρών υπεύθυνης Ιατρικής Χρήσης, που προωθεί την αντικατάσταση των ζώων στα πειράματα, χαιρέτισε την πρωτοβουλία.
«Η ιστορική αυτή απόφαση του διευθυντή του ΕΙΥ, δρ Μπατατσάρια, να δοθεί προτεραιότητα στην επιστήμη που βασίζεται σε ανθρώπινα δεδομένα, αποτελεί σημαντική νίκη όχι μόνο για τα ζώα, αλλά και για την ανθρώπινη υγεία», δήλωσε η υπεύθυνη του προγράμματος έρευνας, Καθάριν Κρεμπς. «Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι τα πειράματα σε ζώα δεν μεταφράζονται αξιόπιστα σε αποτελέσματα για τον άνθρωπο, με κόστος για τους ασθενείς, την καινοτομία και φυσικά τη ζωή των ζώων».
Στο ίδιο μήκος κύματος και η οργάνωση για την Ηθική Μεταχείριση των Ζώων (PETA), που τόνισε πως «η πολυαναμενόμενη αυτή στροφή στην αμερικανική έρευνα θα ανοίξει το δρόμο για πρωτοποριακές μεθόδους που μέχρι σήμερα παρέμεναν στάσιμες λόγω περιορισμένης χρηματοδότησης», σύμφωνα με την αντιπρόεδρο της, Κάθι Γκιγιέρμο.
Αντίθετα, το πρόγραμμα White Coat Waste εξέφρασε επιφυλάξεις, σημειώνοντας πως η δημιουργία νέου γραφείου και η μείωση — αντί της πλήρους κατάργησης — των πειραμάτων σε ζώα δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα συνολικά.
«Τα πειράματα σε ζώα είναι απάτη και αποτυχία», τόνισε ο πρόεδρός της, Άντονι Μπελότι, προσθέτοντας: «Δεν χρειάζεται να τα αντικαταστήσουμε, αλλά να τα σταματήσουμε χρηματοδοτικά».
